кешпелілер мен кала тұрғындары жиі карым-қатынас, тығыз байланыс жасап отырған. Кеңінен мэлім екі дерек бар: 1218 жылы монғолдар каланы қиратгы, бұл “Отырар апаты” деп аталды; онан соң 1405 жылғы акпанда мұнда Әмір-Темір кайтыс болды. Отырар жайында біздің колымызда Ибн Хаукальдің, Әбу Фиданың, кытай деректемелерінің мэліметтері бар. Отырар жөнінде Птоломейде де айтылған. Отрардағы кітапхана, ел аузындағы аңызға Караганда, кітабының саны жағынан атакты Александрия кітапханасынан соң екінші орында болтан. Бірак Отырар Қазакстандагы бірден-бір мәдени орталық емес-ті. Зерттеушілердің кажырлы еңбегі арқасында республиканың археологиялык картасы баска да мәдени орталықтармен (Тараз, Сауран, Сығанак, Түркістан, Мерке, Исфиджаб жэне басқа калапар) толыктырылды. Демек, осы аумакты мекендеген тайпалардың сонау арга заманда калыптаскан өскелең өнері, ғылыми, түркі тілдес жазуы болған. Міне, сондыктан да казак топырағынан шыққан ғалымдар Әбу Насыр әл-Фараби, Исхақ әл-Отрари, Исмаил эл-П1аухари, Жемал әл- Түркістани, эл-Сығнаки, эл-Қыпшаки, Қадырғали Жалаири жэне баскалар жазған еңбектердің белгілі бір мэдени негізде дүниеге келуі әбден табиғи нэрсе. Осынау саңлактардың ішінде жалпы әлемге эйгілі алып тұлға - эл-Фарабидің орны ерекше. Әл-Фарабидің Аристотельдің, Платонның, ерте дүниедегі Грекияның баска да философтарының шығармаларымен түпнұскасынан танысканы жөнінде деректер бар. Білімге, ізденуге деген кұштарлыктың жетелеуімен ол жас шағында, дүниедегі қубылыс біткеннің бәрі кісіге сірә ғажап, эрі таңсық көрінетін кезде саяхат
