дамуының себебі өзінде. Кеңістік пен уакыт бір-бірімен тығыз байланысты, жэне олар материяның негізгі қасиеттері. Ал козғалыс болса, ол материяныц өмір сүру тэсілі. Денелер үздіксіз қозғалыста болады, тыныштыктың өзі де козғалыстың бір түрі. Бірак олар қозғалысты механикалык қозғалыс (орын ауыстыру) тұрғысынан карастырады. Сезімдік түйсіну - барлық денелерге тэн. Олай болса, табиғатгың өзінде түйсіктерге ұксас касиет бар. Ал, сана, сезімдік түйсіктері бар денелер, негізінде жоғары дәрежеде ұйымдаскан материяныц түрінде болады (Гольбах). Дүниеде себепсіз ештеңе болмайды, керек десеңіз кездейсоқтыктың өзі де себептіліктің бір түрі. Өзгеріс, даму - жай ғана көбею, пайда болу, жеделдету, бэсеңдету. Адам мен коғамдар осылай дамиды. Сайып келгенде, дүниедегі өзгерістердің барлығы таза механикалык заңдылыктарға бағынады. Мысалы, жануарлар, адамдардың өздері де жаны бар машиналар. Адам табиғатының бөлігі болғандықтан олардың өздеріне тән табиғи кұкықтары бар. Олар - өмір сүру, меншік иесі болу, бостандык кұкыктары. Адамдардың бұл аталған табиғи кұкықтары феодалдык коғам тұсында жүзеге асырылмай келеді, себебі онда билеушілердің мінез-кұлыктары нашарлап, адамгершіліктері төмендеп кеткен. Сондыктан, халықтың табиғи кұкыктарын жүзеге асыру үшін мемлекетті баскару тэсілін өзгертіп, жетілдіру жэне зандарды реттеу керек. Ол үшін билеушілерді ағарту керек. “Әлемді пікір билейтін” болғандықтан мемлекет басқаруда ұлы адамдардың (патшалар, колбасшьшар,
