коғамдық катынастардың, коғамдык идеалдардың, кұндылыктардың индивидуалдық көрінісі және субьекті ретінде карастырьшады. Олардың тарихи тұрғыда да, "нақты болмысы" тұрғысында да салалары тулғаның тарихи типі калыптасуына, оның нақты жағдайлары мен касиеттеріне орасан зор ыкпал етеді. Әсіресе, эрекеттің тұлғаға әсері ерекше екендігін атап өткен жөн. Адамның әрекетінің негізівде жэне соның аркасында тұлғаның дамуы жэне оныд коғамда эртүрлі рөлдерді аткаруы жүзеге асады. Тек әрекетте ғана индивид тұлға ретінде бекітіледі, онсыз ол "өзіндік зат" болып қалған болар еді. Адам өзі туралы каншама ойларға беріліп, кез-келген киялдар тудыруы мүмкін, ал өзінің накты болмысында тек іс аркылы ғана аңғарылады. Бекерден бекер Конфуций адамдардың сөздерін тындап кана коймай, олардың істерін де коре білген, сол сиякты Аристотель де былай деп жазған: "Жеңістің сыйлыктарын тек жарыска катыскандар ғана алады". Баскаша айтканда, адамның элеуметтік әрекеттік мэні ең алдымен тұлғаның элеуметтенуінің негізіне жатады. Әлеуметтендіру — бұл индивидтің коғамда өзінің өмірқамын дұрыс тэсілмен іске асыруына мүмкіндік беретін білімдердің, нормалар мен кұндылыктардың белгілі 155
бір жүйесін игеруі процесі болып табылады. Ол адамның әлеуметтік тэжірибені игеру барысында жүзеге асады, бірак ең алдымен оның белгілі бір коғамдық катынастарға, эрекет түріндегі карым-катынас формасына түсудің нәтижесінде іске асады. Бұл жағдайда элеумеггену филогенезде де (адамның тектік қасиеттері мен сипаттарының қалыптасуы), онтогенезде де (накты тұлғаның калыптасуы) жүзеге асырылады. Адамның тарихи дамуы тұрғьтсында да, онтогенезде де
