ілімінде ұғымдар арқылы, ұғымдарда дамиды. Сондыктан бұл даму туралы философиялык пайымдау - бұл козғалыстың адамзат ойының ұғымдар логикасында көрінуі. Бұл Тарихтағы Рух дамуының кезендерін тілдің көмегімен дәл сипаттаудың, оны адал, логикалык дұрыс пайымдаудың кажеттілігін білдіреді. Жэне осы жерде Тарихтағы Рухтың, Идеяның дамуының ішкі мэні, принципі туралы мэселе туындайды. Оны да "тауып алып" жэне терминологиялык тұргыда "белгілеу" кажет. Гегель бұл мэселеге келгенде де бұл міндетті өзінің диалектикалык-логикалык көзкарасы мен объективтілік позициясы тұргысынан шешеді. Ол әлемдік тарихтың ішкі принципін тауып жэне оны сөзбен белгілейді. Бұл принцип пен осы сөз - Еркіндік деп белгіленеді. Енді Гегельдің теориясы мен өзге де ойшылдардың көзқарастарын талдауды коя тұрайык. Жогарыда айтылғандардан тарих туралы философиялык пайымдаудың негізгі мазмұны мен мэнін не кұрайтынын айқындадық. Бұл ертеректе көрсетілген тарихтың мақсаты, логикасы, зандьшыктары, оның мэні мәселелері, сонымен қатар, казіргі философиялык тілмен айтқанда тарихи ойлау мен танымныц теориялык- методологиялык мэселелері. "Әлеуметтік философия" терминінің айналымға кашан және кімнің енгізгені туралы дөп басып, дэл жауап беру киын. Біздің ойымызша оның философияға енуі XIX ғасырдың екінші жартысы - соңғы ширегінде іске асуы мүмкін. Бұл мәселенің шешімі әлеуметтік философияның немен айналысатыны, оның пэндік ерекшеліктері, оның философиядағы орны мен негізгі функцияларын талдауға онша ықпалын тигізе коймайды. Сонымен, ең алдымен тарих философиясының дамуы, сонымен катар, коғамның саяси-құкықтык ұйымдасуы туралы ілімдердің орасан
