орындауға көмектесді. Абырой катеориясының тағы да бір кұрамдас бөлігі - өз сөзінде тұру. Сөзінде түратын адам! Бұл - адамның маңызды қасиеті, тіпті, оны кейде абырой түсінігімен теңситіріп жатады. Сөз бердің бе - сөзінде тұр, уэде бердің бе - орында. әйпесе, адамдар сені сыйлаудан калады жэне өтірікші, бос сөздің адамы деген атка каласың. Абыройды кадірлеу, бағалау - бұл борыш эрі күнделікті міндет. Абыройдың мазмүны белгілі бір дэрежеде адамньщ жалпы мэдениетінің деңгейіне, оның рухани жэне физикалык дауына, мемлекет туралы ойлай білу қабілетіне тәуелді. Ал бутан үздіксіз, тұрақты үйрену керек. Қазак халкының моральдык-этикалык тэрбиесінің баска халыктарға ұксамайтын өзіне тэн мэн-мазмұны, ерекшеліктері бар. Осылардың бэрі атадан-балаға жазылмаған заң ретінде халык педагогикасы құралдары аркьшы өңделіп, толыктырылып отырған. Біздің пайымдауымызша: моральдык-этикалык дәстүрлер дегеніміз моральдык сана тәжірибесіне еңдірілген, адамгершілік қатынас мазмұнында көрініс тапкан моральдык ережелер мен нормалар. Тарихи кезендердің жаңа дэуірі туғанымен ешкашан қүнын жоймайтын моральдык-этикалык категорияларға: ар, ұят, намыс, абырой, үждан, борыш, парыз, т.б. жатады. Оған қазак халкының «Акылды болсаң, арыңды сакта, ар-ұят керек эр уақытта», «Жігіттің кұны жүз жьшкы, ары мың жылқы», «Үят кімде болса, иман сонда», «Әдептілік, ар-ұят - адамдыктың белгісі», «Өз ұятын білген кісі, бір кісіге төрелік береді» т.б. деген макал-мэтелдері дэлел бола алады. Қазак халкы ар-ожданды, абыройды капы кастерлеген, оны адамгершіліктің туы етіп көтерген, сондықтан жастарға бата бергенде «Абыройлы бол!», «А, кұдай абыройыңнан айырма», - деп тілек білдіріп отырған. Ал,
