бере алады. Аралас тэртіп жагдайында беімделу кабілетін арттыруға мүмкіндік беретіндей етіп жүріс-түрыс ережелерін өзгерткен топ кана табыска жете алады. Мұндай эволюция тура жолмен емес, эр түрлі типтегі тәртіптер арасындағы бэсекелестік барысында үздіксіз "тәжірибелер жасау", үнемі сынақтар мен кателіктер процесінде калыптасады. 'Жүріс-түрыс эволюциясы тегіс өтпейді", - деп жазады Ф.Хайек - өйткені оларды сақтайтын күштер дүрыс жэне әділетті деп есептелетін қалаптаскан көзкарастармен кайшылыққа келеді" (Пагубная самонадеянность. М.,1992, 39-бет). Егер өркениет бірте-бірте алдын-ала моральды өзгерту пиғылының нэтижесінде калыптасса, онда негізгі моральдык кұндылықтардың жоктығы нарыкты оның сыбайлас жэне қылмыстык вариантына айналдырады деген түжырым келіп шығады. Әрине, өмірдің алдында бас ию этикасы бойынша жаксылык пен тұлға рыногының арасында келісім болуы екіталай. Алайда, мынадай сүрак туындайды: нарыктык бағдар кай моральға келеді? Бірак жоғары адамгершілік құндылықтар моральдың бүкіл мазмұнын тауыса алмайды. Сонда, нарықтык бағдардың кұндылыктары кандай моральды ұстанады? Жеке мүдделердің өзара әрекетін реттейтін катынастарға өзінің әділеттілік (сіңірген еңбегіне карай), тендік (кұкык), тұлта автаномиясы, адам абыройы сиякты принциптермен бірге әлеуметтік келісім моралы сэйкес келеді. 256
12.2. Мұрат және өмір мағынасы Элеуметтік мұрат өзінің нактьшығында, коғамдык өмірдің мэңгілік принциптерімен ғана емес, өзі таңылатын эмпирикалык материалдың сипатымен де аныкталуы керек: ана немесе баска шаралардың максатка
