сайлығы сол коғамның өмірінің материалдык жағдайларына, коғамның жэне ондағы эртүрлі кабаттардың (таптардың, ұлттардың жэне т.б. рухани күйіне (адамгершілік, діни, ақыли), соңында когамның алдына койып отырған тарихи міндеттетріне тәуелді болады. Дәрігердің емдік шараларды тек физиология мен патологияның жалпы заңдылыктарының негізінде ғана емес, пациент организмінің сол кездегі күйіне қарап анықтайтыны, ұстаздың оку бағдарламасы мен тәрбиелік пэнді шэкірттің немесе сыныптың акыли жэне адамгершілік жағдайына байланысты аныктайтыны сиякты, саясаткер де өзінің іс-шаралары мен ұмтылыстарында когамның казіргі жағдайы мен мұкгаждыктарына сай келетін қоғамдык өмірдің жетекшілік бастауларын жетік колдануды басшьшыкка алады. Саясат коғамды емдеу (гигиеналық, терапиялык, кажет болған жағдайда - хирургиялык) немесе тәрбиелеу, оның ішкі творчестволык күштерінің дамуына неғурлым колайлы жагдайлар тугызу. Оның соңгы жалпы міндеттерінің абсолюттілігінде оның накты шаралары да медициналык немесе педогогикалык сиякты эркашанда дэл сол сиякты салыстырмалы. Накты когамдык мұраттардың абсолютті мағынасына жэне эмбебапты кұткарушылығы мен колданулығына сену салыстырмалыны абсолюттіге айналдыру, теориялык жарамсыз және моральдык-діни тұрғыда жол беруге болмайтын пұтка табынушылық. Накты халык үшін оның казіргі калпы мен казіргі турмысы жағдайында бір жагынан, оның болмысының органикалык-өмірлік негізіне, жанды наным-сенімдеріне, оның өмірінің мэндік-адамгершілік кұрылымына неғұрлым сэйкес келетін, екінші жагынан, қоғамдык күштердің одан әрі творчестволык дамуына бәрінен куатты ыкпал ететін когамдык тэртіп жаксы. Дэл осы жағдайларда ең жаксы баскаруды