философтар, тарихншлар, тіл мамандары т.б. ғалымдар аз айтып жүрген жоқ. ¥лттық сезім ұғымы коғамдағы эволюциялык кұбылыстарға тэн үнемі өзгермелі күй кешті. Ғалымдар бұл ағымдарды бэсеңсу себептері жэне күшею себептері деп екі топка белуге болады. Бәсеңсу себептері: Біріншіден, экономикалык саяси мэселелерді белгілі бір ғана үлттың (орыс ) үлесі басым болу. Екіншіден, үлттарды бір денгейде, бір талаппен ұстануында. Үшіншіден, ана тіліне қажеттілік туғызбау, салт дәстүрлерін қыспакка алуында. Төртіншіден, жан-жакты магынада ғылым тілінде өз елінің тарихын, мәдениетін білмеу, білсе де үстірт. Бесіншіден, ұлт зиялыларын жазыксыз куғындау, олрдың бас көтеруіне шектеу қою. Мысалы, 50-жылдан кейін үлтшыл, рулык жікке бөлу т.б. салкыны Алтыншыдан, мемлекет тарапынан үлтты түқыртып, үрейлендіру. 271
Жетіншіден, ұлттык сезімді тұншыктырудың басты кұралы - казак зиялыларына маман алуда шектеу коюшьшык. «Құт» ең алдымен өмірлік күшті, оның алға жылжуға кабілеттілігін білдіреді. Дәстүрлі дүниетаным үшін адам, өсімдік, жануар бір-бірімен туыскан жэне табиғатка тэн жэне онымен туындатылатын, тірінің түрлі формаларын бітімдейді. Тірінің көңіл күйі, рухани жэне кұндылык аныктамалардың негізі бола тұрып, олар адамның дүниеге қатынасын сипаттайды. Сондыктан рэсімдердің басты идеясы - жоғары кұндылыкты, адам өмірін кабылдап алу. Салт-гұрыптар шектерінде дэстүрлі драма, табиғатпен косылу ойналады. Өмірді кайтадан шығару барлық деңгейлерінде тойлар мен шамандык камданулардың басты такырыбы болып табылады. Өнімділік пен туудың кұпиясы дэстүрлі
