Оқулық құрал Р,К. Пшембаева Бірінші тарау Ортопедиялық стоматологияда қолданылатын материалдар

Табиғатта оның ұш турі өте көп тарагзнгкалийі бар дала шпаты
(ортоклаз) K2O.Al2O3.6SiO, натрийі бар дала шпаты (альбит)
Na2O.Al2O3.2H2O жэнс кальцийі бар дала шпаты (анорит)
CaO.Al2O3.2H2O. Дала шпатымен бірге жиі кездесетіні кальцидің,
темірдің, титанның, магнийдің және т.б.тотықтары. *
Фарфор өндірістерінде ен, көп қолданылатыны калийі бар дала шпаты. Ол фарфор массаларының негізі болып, олардың құрамында 60-тан 75% дейін кездеседі. Дала шпаты фарфор массаларының қүрамындағы ен, тез балқитын компонент. Балқытылған күйінде (1200-1500°С температурада) ол созылмалы шыны тәріздес масса болып, қиын балқитын компоненттерді (кварц және каолин) балқытады жэне барлық қоспаға гомогендік құрылыс беріи, беттерінс тсгіс жалтыр болатьш қасиет береді. Ортоколаздың тығыздыгы 25-2,8г\см^. Моостын, көрсеткіші бойынша қаттылығы 6-6,5.
Кварц - фарфордың қаттылығын жоғарылататын және кера-микалық бұйымдарға химиялық тұрақтылық бсретін негізгі компоненттерінің бірі. Кварц кремнеземнің S1O2 бір түрі және табиғатта ен, көп тараған минералдар болып есептелінеді. Таза квадц ол тау хрусталі. Металл тотықтарымен боялған кварцтың түстсрі әр түрлі болады : күлгін (аметист), сарьг (цитрин) жоне т.б. Кварцтың балқу температурасы 1700°С Кварцтын, тығыздығы 2,65г\см^ , Моостың көрссткіші бойынша қаттылығы - 7.
Кәдімгі жағдайда кварцтын, жылулық коэффицентінің ұлгаюы өте темен, тек қана қорғасын қышқылында еріп басқа қышқылдармен жоне сілтілермен эрекеттсспсйді. Фарфордың құрамында кварцтың мөлшсрі 15 тен 25% дейін. Кварцтың 500°С жоғарғы температурада өзінің структурасын өзгертетіні және көлемінін, үлғаятыны сияқты қасисті бар.Кварцтық бұл қасиеті метал құю үшін қолданылады.Кварцтың негізіндегі қалыптық массаларды қыздырғанда оның көлемі 1,2-1,3% ұлғайып, құймалардың құю кезіндегі шөгуінін, орнын толтырады.
Фарфор массаларында кварцтың болуы оның қоймалжыңдығын арттырады, ал егер оның мөлшері көп болса масса түйіршіктеніп, балқу температурасы жоғарылайды.
Каолин - ақ саз балшық. Ол стоматологиялық 'фарфордын, құрамындағы қажетті бөлігі болып табылады.Оны 3-10% мөлшерде қосатын болса фарфор массасы булыңғырланады жэнс ак,қыштығы томендейді. Қүрамында каолиннің көбсюі фарфор массасынын, күйдіру тсмпературасын жоғарылатады.
Каолин химиялык, табиғаты жағынан алюмосиликат болып кследі. Оның құрамында алюминий тотығы AI2Q3, қос тотықты кремний SiO2 жоне су Н2О бар. Каолиннің тығыздығы 2,2-2,6г\см^ және қаттылығы сол ғана. (Моостың көрсеткіші бойынша 1-2). Оның балқу температурасы 1700-1800°С.
Ақ саз балшык, - бұл дала шпатынан тұратын ұзақ уақыт бойы тау жыныстарының судын,,желдің,күннін, тсмпсратурасының
әсерінен ыдыраудан болатын зат. Табиғаттагы ак, еаэ балшықтың к,ұрамында металл тотыктары, қос тотықты кремний, жерсазы жәнс басқа каолинге әр түрлі түс берстін заттар болады.
Каолин өндірістің көптсгсн салаларында қолданылады: отк,а төзімді бұйымдарды дайындағанда,қағаз ендірісінде.парфюмерлік затіар шығару үшін және т.б.
3.13. Фарфор қаптамаларын дайындау үшін қолданылатын
фарфор массалары
Tic тсхникалык, лабораторияларында қолданылатын біраз фарфор массалары бар (таблица-8). Бүлардан қаптама, копір тсктсс протездср, микропротсздср, металл беттерін жабатын қабат дайындалады.
Лабораторияда тіс технигі фарфордан жасалынатын тіс протсздсрін пациенттердіқ тіс қатарларынын, ерекшсліктсрін есепке ала отырып дсрбсс тосілмсн мүсіндеп жасайды.
Дайын протез табиғи тістен еш айырмашылығы болмастан түсі,көлемі жонс формасы сай болуы қажст.
Конструкцияның негізін қүрайтын фарфор массасын нсгіздік деп те атайды. Ол бүлдыр және өте мык,ты. Нсгіздік қабаттық үстінен салынатын қабагтың түрі ор түрлі болып дентинге жақын біъігандықтан дентин қабаты деп аталынады. Тістердін, кескіш үштарын қалыбына келтіру үшін мөлдір масса қолданылады. Оны Эмаль қабаты дсп атайды.
Каптама жасаганда фарфор массаларын платинадан жасалған
к,алпак,тын, үстіне салып күйдіретін болғандықтан массанын
күйдіру температурасы металл қалпақтың балқу
гсмпературасынан томен болуы қажст. Санкт-Петербургтың -Медполимср- заводында шығарылатын —Гамма- массасынын, күйдіру температурасы 1Ю0-І200°С. Бұл массадан жасалынған ф.ірфор массасының қысымга дсгсн мык.тылық шегі - 80 МГІа, м.ійыстыруға-40 МПа, массанын, сызықтык, шөгуі Ю-14%, көлемдік шогуі 30% шамасында.
3.14, Металлокерамикалық протездерге арналған фарфор
массалары
Металдан жасалынған тіс протездерін жабатын фарфор массаларының металл мен ксрамиканын, өзара химиялық жоне лиффузиялык, байланыстары болатыпдай физикалық және кимнялык касиеттсрі болу керек. Оларға қойылатын міндетті шарт металл мсн керамиканыц арасындағы серпімділік мен тсрмиялық коэффиценттерінін, жақындығы. Металдың балқу температурасы фарфор массаларының күйдіру жонс балқу темпсратурасынан гпмсн болуы қажет. Металлокерамик;іга арналған фарфор

массаларынын, негізін кремний, алюминий, калий, натрий, кальций тотықтары құрайды.
Таблица 8
Фарфор массаларынық құрамы.

фарфоар массалары	дала шпаты		кварц қышқылыгы	бор тотыгы	доломит	мырыш	жерсазы
Гамма негіздік-
қабат		55,25	29,60	6,80	1,35	2,00	5,00
детин қабаты эмаль және мөлдір қабат		57,58 56,87	31,67 31,30	7,20 7,10	1,44 1,42	2,11 3,31	-

3.15. Ситалдар
Ситалдар жоғары физикалық және механикалық қасиеттерімен ерекшеленген поликристаллы шынылар тобына жатады.Ол балқытылған шыны массаларын катализаторлардын, көмегімен кристалдандыру әдісі арқылы алынады. Алынған ұсақ түйірлі біркелкі микроструктуралы материал. Ситалдың кристалдарының шамасы фарфор массасымен салыстырғанда 50 есе кіші. Материалдық бұл құрылысы оған бағалы физикалық және механикалық қасиет береді: массасы өте аз,мықтылығы жоғары. температураға және химиялық әрексттерге тұрақты. Ситалдың тығыздығы 25-2,7 г\см³, майыстыруға деген мықтылығы 900-ден 5000 кгсХсм^ қысымға деген мықтылығы 1000 - 1500 кгчДсм², термиалық ұлғаю коэффиценті 9-ЗО.Ю⁶. Шет елдерде бұндай матсриалдар: пирокер (АҚШ), витрокер (Германия), девитрокер (Жапония) деген аттармен шығарылады,
Үшінші тарау
Көмекші материалдар
4.1.Үлгілік материалдар
Tic протездерін жасау үшін ауздағы тістің,иектің үлгісін алу керск.
Үлгілік материалдар қатқаннан кеінгі физикалық жағдайына байланысты былайша жүйелсніп жүр:

1. 
   Қатты кристалданатын материалдар (гипс, мырышоксидэвго-
   нолды және мырышоксидвояколды сықпалар).
   
2. 
   Эластикалық материалдар.
   

а) альгинатты (стомальгин, эластик (Чехословакия)), Superelastik
(Япония), Altex (Австрия) ж.т.б.
б) силиконды (сиэласт-69,03;05).
в) тиоколды (тиодент).
г) гидроколлоидты материалдар (агар-агар).
3. Термопластикалык, материалдар (стене, термопластикалық
масса N 1,2,3.4, акродент, ортокор, стомапласт, дентафоль, Керро
массасы, гуттаперча).
Стоматологиялык, үлгілік материалдардың мынандай к,асиеттері болуы керек:

1. 
   Ауыз қуысындағы кілегей қабықтын, және тістердін,
   рельефтерін дәл түсіруі және үлгіні ауыз қуысынан алған кезде
   қалыбын өзгертпеуі;
   
2. 
   Көлемінің езгермеуі (материал қатқан кезде, сақтағанда
   көлемі 0,1% көп кішіреймеуі керек);
   
3. 
   Ауыз қуысына апарып салған кезде қамыр торіздес иленгіш
   болып, қатқаннан кейін эластикалы (резеңке тектес) болуы;
   
4. 
   Ауыз қуысындағы температура мен ылғалдылық жағдайында
   тез және толық қатуы;
   
5. 
   Ауыз қуысына кіргізілуінің және алынуының ыңғайлығы;
   
6. 
   Ауыз қуысында болатын термиялык, және химиялык,
   процесстердің эсерінен туындайтын зияндық әрекеттердің болмауы;
   
7. 
   Жаман иісі мен дәмінін, болмауы;
   
8. 
   Пайдаланған материалдардың жеңіл залалсыздандырылып
   к.айтадан қолдану мүмкіндігінің болуы;
   
9. 
   Модельді құйғаннан кейін одан жеңіл ажыратылуы;
   

10. Жеңіл қапталынып, сақтауға, алып жүруге ықшам және
арзан болуы.
4.2 Қатты кристалданатын үлгілік материалдар.
К,атты кристалданатын үлгілік материалдарды құрамына
байланысты гипс, мырышоксидэвгенол негізінде,
ммрышоксидгвоякол негізінде деп бөледі.
4.3. Мырышоксидэвгенол үлгілік материалдары.
Кристалданатын мырышоксидэвгенол материалдарын шығару іггкен ғасырдың сексенінші жылдарынан басталады. ( юматологияның кажетіне арнап 1887 жылы мырыш оксиді мен і ,і ымпыр майының негізінде кристалданатын материал ұсынылды.
Үлгілік материал ретінде 1935 жылдан американың Кегг фирмасы Кеііү сықпасын шығара бастады.

Қазіргі кезде мырышоксидэвгенол материалдарын қүрамы жағынан әр түрлі екі сауытқа салынған сықпа ретіндс шығарады. Бүндай етіп шығару,екі сықпаны бір-бірімен араластырған ксздегі мөлшерін анықтауды оңайлатады. Сықпалардын, біркслкі араласуын оңай білу үшін оларды әр түрлі түске бояайды.
Шет елдердін, стоматологиялық материал шығаратын фирмалары көптеген мырышоксидэвгенол үлгілік материалдарын шығарады. Төменгі таблицада кейбір шетел фирмаларынық шығаратын мырышоксидэвгснол үлгілік материалдары берілгсн.
Үлгілік мырышоксидэвгенол материалдарына мынандай талаптар қойылады:

1. 
   Үлгілік материал ауыз қуысына кіргізілген ксздс жұмсақ-
   иленгіш болып, еш қысымсыз кілегей қабықтың рельсфін 2-3 мк
   аралығындағы дэлділікпен үлгісін алуы керек;
   

1. 
   Кристалданып катуы 3-5 минут аралығында болу керек;
   

2. 
   24 сағаттың ішінде көлемінің кішіреюі ОД-0,15% аспауы
   қажет;
   
3. 
   Үлгілік материал ауыз қуысының кілегей қабығын
   тітіркендірмеуі керск.
   

Мырышоксидэвгенолдын, нсгізіндегі үлгілік материалдар мырыш оксиді мен эвгенолдан тұратын толықтырылған компаундтар (эластикалық қасиеті бар). Бұл материалдын, құрамына мырыш тотығы, эвгенол, толықтырғыштар, структуралық қүрылымды тездеткіш, қарағай шайыры, бальзам, эвгенолдын, тітіркендіргіш қасиетін төмсндсткіш,пластификаторлар жэне бояғыш заттар кірсді.

жүктеу/скачать 257,22 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: