Мысалдарды  түсіндіріп  шеш:   + – + – + 7 11 12 8 7 13 5

40
2.  Амалдардың  белгілерін  теңдіктер  дұрыс  болатын-
дай  етіп  қой:
 13 
 6 = 7 8 
 7 = 15 11 
 6 = 5
 12 
 3 = 9 7 
 6 = 13 12 
 8 = 4
3. 
қысқа  жазу  бойынша  есептер    құрастыр  және 
оларды  шеш
:
 
      1-есеп
                                
2-есеп
 
Әзізде
   – 13 
тауық
  
Әзізде
  
  
– 13 
тауық
             
? 
 
Мұратта – ?, 4 тауық
    
Мұратта – ?, 4 тауық
 
                            кем 
                            кем
4.
 
44 см – 30 см  
46 см – 24 см
 
75 см + 25 см  
55 дм  + 20 дм
5.  Мысалдардың  жауабын  тап
:
 
 
7+6
12–5
8+4
11–3
9+2
12–3
6+6
13–7
13
11
7
12
6
8
12
9
6.
  Гүлзарда 13 ақ және қызыл шыныгүл гүлдеген еді. 
қызыл шыныгүл 7 болса, ақ шыныгүлдер нешеу? 
7.
 
12 – (5 + 4)     9 + (4 + 5)  
 
 
47 + 3    100 – 8
 13 – (7 + 2) 8 + (6 + 4) 64 + 6 100 – 3
?

41
1.
 
4
1
5
    
                 
     
    
5
9
14
    14 – 5 = 
   
   
   
         14 = 5 + 9
14 – 4 – 1 = 
9
    14 – 5 = 
9
     14 – 9 = 
5
14
–   
 
 
Есiңде сақта:
14 – 5 = 
9
    14 – 6 = 
8
    14 – 7 = 
7
 
2.
 13 – 8 9 + 3 11 – 
5 
(14
 – 
5)
 + 2
 12 – 6 8 + 5 13 – 
4 
(14
 – 
7)
 + 3
3.
  Мектеп алаңында 14 оқушы ойнап жүр еді. Олар-
дан 6-уы  ұл бала болса, нешеуі қыз бала?
4.
  Пішіндерді  дәптеріңе  сыз  және  боя:
 
5.
  қысқа  жазу  бойынша  есеп  құрастыр  және  оны  шеш:
 
Бар еді  — 8 л және  6 литр  сүт 
 
Жұмсалды — 7 литр сүт
 
қалды     — ? литр сүт   
6. 
қауынның  ауырлығы  7  кг,  қарбыздың  ауырлығы 
болса  одан  3  кг  кем.  қарбыздың  ауырлығы  қанша?
7.
  52 + 8       49 + 1      14 – 
(9
 + 
2)      13
 – 
(11
 – 
3)
 27 + 3       36 + 4      14 – 
(8
 + 
5)      13
 – 
(12
 – 
4)

42
1.
 
4
4
8
   
                 
     
   
8
6
14
    14 – 8 = 
   
   
   
         14 = 8 + 6
14 – 4 – 4 = 
6
 
  14 – 8 = 
6
    14 – 6 = 
8
14
–   
 
Есiңде сақта:
14 – 8 = 
6
          14 – 9 = 
5
2.
 7 + 6 13 – 9 7 + 3 – 
4 
(14
 – 
6)
 + 8
 8 + 8
 
14 – 5 9 + 1 – 
2 
(14
 – 
8)
 + 8
3.
  Таңертең дүкенде 14 теледидар бар еді. Кешке дейін 
8  теледидар  сатылды.  Дүкенде  неше  теледидар 
қалған?
4.
  қолайлы  тәсілмен  есепте.
 3 + 14 + 6 7 + 13 + 2 5 + 20 + 50
 8 + 12 + 3 4 + 11 + 9 6 + 30 + 40 
5.  Пішіндердің  әрқайсысында  нешеден  кесінді  бар?
 
6.
 Салыстыр:
 8 + 7    15 13 – 5     9 14 – 6     7
7.
 9 + 5 13 – 8  
60 + 40 38 – 30 
 8 + 6 14 – 7  
90 – 50 57 + 32 

43
1.
 
5
1
6
    
                 
       
    
6
9
15
   15 – 6 = 
   
   
   
         15 = 6 + 9
15 – 5 – 1 = 
9
 
  15 – 9 = 
6
    15 – 6 = 
9
15–   
 
Есiңде сақта:
15 – 6 = 
9
          15 – 9 = 
6
2.
 8 + 7 7 + 7 14 – 
(5
 + 
9) 
(14
 – 
9)
 + 5
 9 + 3 9 + 5 13 – 
(9
 + 
4) 
(14
 – 
8)
 + 4
3.
  Айша  15  жаста.  Сіңлісі  одан  6  жас  кіші.  Сіңлісі 
неше  жаста?
4.
 14 – 8    8   13 – 8    5  
9 + 6    14
5.
  Мысалдардың  шешімін  түсіндір:
 
13 
–
14 
–
7
7
6
6
5
5
9
9
8
8
 
6.
  Мектеп  асханасына  50  кг  ұн  әкелді.  4  кг  ұннан 
самса,  6  кг  ұннан  тәтті  күлше  пісірілді.  Асханада 
неше  килограмм  ұн  қалды?
7.
 68 + 2 13 – 
(5
 + 
6) 
(9
 + 
3)
 – 
5 
(8
 + 
7)
 + 5
 36 + 4 14 – 
(5
 + 
7) 
(8
 + 
6)
 – 
6 
(9
 + 
8)
 – 7

44
1.
 
5
2
7
    
                 
       
    
7
8
15
    15 – 7 = 
   
   
   
         15 = 8 + 7 
 
15 – 5 – 2 = 
8
 
  15 – 8 = 
7
    15 – 7 = 
8
15–   
 
Есiңде сақта:
15 – 7 = 
8
          15 – 8 = 
7
2.
  Балықшы  өзеннен  15  сазан  және  лақа  балық 
ұстады.  Сазан  балық  8  болса,  лақа  балықтар  не-
шеу?
3.  Мысалдардың  шешімін  түсіндір:
 
11 – 5
6 + 9
9 + 3
15 – 6
7 + 4
12 – 5
15
 
– 8
7 + 7
8 + 7
14 – 6
4.
 
қысқа жазу бойынша есеп құрастыр және оны шеш
:
 
Ақ  кептер
  —  15                      
 
 
Сұр  кептер  —  ?,  8  кем
5.  Әр  пішінде  нешеден  үшбұрыш  бар
?
 
6.
 
Көлде  15  қаз  және  олардан  7  кем  үйрек  жүзіп 
жүр.  Көлде  неше  үйрек  бар
?
 

45
7.
 60 – 20  
12 – (2 + 9) (14 – 4) + 2
 35 – 35  
15 – (5 + 4) (12 – 2) + 3
1.
 
6
1
7
    
                 
         
    
7
9
16
    16 – 7 = 
   
   
   
        16 = 7 + 9
16 – 6 – 1 = 
9
 
    16 – 9 = 
7
    16 – 7 = 
9
16
–   
 
Есiңде сақта:
16 – 7 = 
9     
16 – 8 = 
8     
16 – 9 = 
7
2.
  9 + 9 
14 – 5 
15 – 6 
6 + 6 – 2
 
8 + 6 
13 – 5 
16 – 8 
8 + 8 – 6
 
7 + 4 
15 – 8 
13 – 4 
7 + 7 – 4
3.
  Балалар  алаңы  құрылысында  16  кірпіш  қалаушы, 
одан  7  кем  сылақшы  істеді.  құрылыста  неше 
сылақшы  істеген? 
4.
  Кесте  негiзiнде  есеп  құрастыр  және  оны  шеш:
Бар еді
Желiндi
қалды
16 апельсин
 
8 апельсин
? 
5. 9 + 5     16 16 – 8     13 13 – 6   7
6.
  Өрнек  түрінде  жаз  және  оларды  шеш
:
 
1)  9  бен  7-нің  қосындысынан  6-ны  азайт;
 
2)  8  бен  7-нің  қосындысынан  5-ті  азайт.

46
7.
 90 – 40 80 + 20 99 + 1              42 + 8
 60 + 40 76 + 24 57 + 3              27 + 3
1.
 
Азайғыш
11
12
13
14
15
15
16
Азайтқыш
9
4
5
6
7
9
8
Айырма
2.
 
Бірінші  қорапта  16  жұмыртқа  бар,  екінші  қорапта 
одан  9  жұмыртқа  кем.  Екі  қорапта  неше 
жұмыртқа  бар?
3.
 
Сондай  сан  қой  теңдік  дұрыс  болсын
:
 15 –    = 8 
7 +   = 11 
12 –   = 9
 14 –    = 5 
9 +   = 13 
16 –   = 9
4.  Мысалдардың  шешімін  түсіндір:
 
15 –
9
7
8
6
16 –
9
7
6
8
5. 
қолайлы  тәсілмен  есепте.
 7 + 3 + 9 14 + 6 + 8 50 + 30 + 3
 8 + 2 + 7 13 + 7 + 5 80 + 10 + 2
6.
  Балабақшаға  16  ойыншық  әкелді.  қуыршақтар  8 
болса,  доптар  нешеу
?
7.
 
28 + 2 
99 – 9 
15 – (8 + 7) 
(8 + 7) – 5
 
57 + 3 
68 – 8 
14 – (7 + 3) 
(7 + 6) – 3

47
1.
 
  
7
2
9
   
                 
           
 
    17 – 9 = 
   
   
   
 
         17 = 9 + 8
1
7 – 7 – 2 = 
8
 
   
17 – 9 = 
8
      17 – 8 = 
9
17–   
18
–   
 
Есiңде сақта:
17 – 8 = 
9     
17 – 9 = 
8     
18 – 9 = 
9
 
2.
  16 – 6 + 1 14 – 4 – 5 13 – 3 + 2 11 – 1 – 3
 15 – 5 + 3 13 – 3 – 6 12 – 2 – 3 14 – 4 + 5
3.
  Жұмысшылар 18 бөлмені  жөндеуі керек еді. Сол 
бөлмелердің бірнешеуін жөндегеннен кейін 9 бөлме 
қалды.  Жұмысшылар неше бөлмені жөндеген?
4.
  Кестеден  жауабы  бірдей  мысалдарды  тап:
  9 + 7
17 – 9
     9 + 5
15 – 9
 16 – 8
11 – 5
18 – 9
     7 + 7
  8 + 6
15 – 6
     7 + 9
17 – 8
5.
  қысқа  жазу  бойынша  есептер  құрастыр  және 
оларды  шеш
:
 
Кірпіш  қалаушылар
  — 18
 
Сылақшылар  
— ?, 9 кем
6.
  Феруз  атасымен  диқан  базарынан  18  кг  пияз, 
одан  9  кг  кем  картоп  сатып  алды.  Олар  барлығы 
болып  неше  килограмм  жемiс  сатып  алды?
 
7.
 
9 + 2 12 – 4 17 – 
(9
 + 
3) 
(9
 + 
9)
 – 7 
 
8 + 3 
15 – 7 
16 – (7 + 2) 
(8 + 8) – 7

48
18  IШIНДЕ   БIР   ТАҢБАЛЫ   САНДАРДЫ 
АЗАЙТУ   КЕСТЕСI
 
–
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
11
9
8
7
6
5
4
3
2
12
9
8
7
6
5
4
3
13
9
8
7
6
5
4
14
9
8
7
6
5
15
9
8
7
6
16
9
8
7
17
9
8
18
9
Үлгi: 
   
 
12–7=5
 
15–7=8
2.  Үлгі  бойынша  орында:
 
  7 + 8 = 15 
  9 + 7 =     
  9 + 8 =   
    8 + 7 = 15 
  7 + 9 =     
  8 + 9 =   
 
15 –
  
7 = 8
 
16
  
– 9 =     
17 –
  
9 = 
 
 
15 –
  
8 = 
 
7
 
16
  
– 7 =
 
 
   
17 –  8 = 
3. 
Автопаркте  18  автомобиль  тұр.  Олардың  9-ы  жүк 
машинасы,  қалғандары  жеңіл  автомобиль.  Авто-
паркте  неше  жеңіл  автомобиль  бар?
4.
  Таяқшалардан  осындай  пішіндер 
құрастыр.  Бірінші  пішіннен  3  таяқ-
шаны  алып  тастағанда  3  ква-
драт  қалсын.  Екінші  пішіннен  3 
таяқшаны  алып  тастағанда  4  ква-
драт  қалсын.
1)
2)
1.

49
5.
 
қысқа  жазу  бойынша  есеп  құрастыр  және  оны 
шеш
:
 
Аспалы  сағат
   — 18               
? сағат
 
қол  сағат        — ?, 9 кем
6.
  Музыка  үйірмесіне  15  рубаб,  10  дутар,  5  доира 
сатып  алынды.  Барлығы  болып  неше  музыка 
аспабы  сатып  алынған?
7.
 27 + 3 16 – (8 + 7) (15 – 8) + 7 
 39 + 1 18 – (9 + 9) (17 – 8) + 9 
1.  Кестеден  жауабы  4,  5,  6,  7-ге  тең  мысалдарды  тап:
 
11–2
11–3
11–4
11–5
11–6
11–7
11–8
11–9
12–3
12–4
12–5
12–6
12–7
12–8
12–9
13–4
13–5
13–6
13–7
13–8
13–9
14–5
14–6
14–7
14–8
14–9
15–6
15–7
15–8
15–9
16–7
16–8
16–9
17–8
17–9 18–9
2.
  Мысалдардың  шешімін  түсіндір:
 
   9+4=13 
   8+6=
     
   9+6=
   
 
   4+9=13 
   6+8=
     
   6+9=
   
 
 
13–9= 4 
14–8 =   
15–9= 
 
13–4= 9 
14–6 =   
15–7= 

50
3.
  Бір  кітапта  18,  екінші  кітапта  9  ертегі  бар. 
Екінші  кітаптағы  ертегілер  бірінші  кітаптағыдан 
нешеуге  кем?  Бірінші  кітаптағы  ертегілер  екінші 
кітаптағыдан  нешеуге  көп?
4.  Пішіндерді  салыстыр:  Әрқайсысында  нешеден 
үшбұрыш  бар?
  
a)
 
 
б) 
5. 17 – 9    18 18 – 7    10 9 + 9    18
6.
 
Бір  бағанға  сандардың  қосындысын,  екінші 
бағанға  сандардың  айырмасын  жаз.  Бұл  санды 
өрнектің  мәнін  тап.
 
 
16 – 7      9 + 8     18 – 9     9 + 9     17 – 9     9 + 7
 
7.
 (9 + 8) – 7 17 – (9 + 5) 18 + 2 – 10
 (9 + 6) – 5 18 – (8 + 9) 17 + 3 – 10
САғАТ.   МИНУТ
1.
 
Сағаттың  үлкен  тілі  минутты 
көрсетеді.  Ол  бір  сызықтан  екінші 
сызыққа дейін 1 минутта өтеді. 
Сағаттың  кіші  тілі  сағаттың  неше 
болғанын көрсетеді. Ол бір цифрдан 
екіншісіне дейін 1 сағатта өтеді. 
                1 сағат = 60 минут. 

51
 
1)  Сағат  қай  уақытты  көрсетіп  тұр
? 
 
2)  Сағаттың  үлкен  тілі  қай  цифрды 
көрсетіп тұр
?
 
3) Сағаттың кіші тілі қай цифрды көрсетіп 
тұр
?
2.
  Мысалдарды  үлгі  бойынша  орында:
 
     
100 – 6 = 90 + (10 – 6) = 90 + 4 = 94
 
         
 
      90    10
 100–7 
100–4 
100–9 
100–8
 100–3 
100–5 
100–2 
100–6
3.
  Дүкенде 100 дана шаңсорғыш бар еді. Күн бойына 
9  шаңсорғыш  сатылды.  Дүкенде  неше  шаңсорғыш 
қалды?
4.  1-пішінде  неше  төртбұрыш,  2-пішінде  неше 
үшбұрыш  және  төртбұрыш  бар?
 
 
5.
  Саяхатшы  үш  күнде  қанша  уақыт  жол  жүрген?
 
5 саға
т
4 саға
т
6 
сағат
3-күн
2-күн
1
-күн

52
6.
 
қысқа жазу бойынша есеп құрастыр және оны шеш:
 
Бар еді   
— 20 кг құрма 
 
 Сатылды  — 10 кг құрма
 
 қалды 
—   ? кг құрма
7. 
 
100–5 83+17  80+20 40+60
 100–3 
90+10 
50+50 
70+30
1.
  Мысалдарды  үлгі  бойынша  орында:
 
 
100–37=(100–30)–7=70–7=63
 
 
         
 
        30     7
 
100–57  100–62  100–46 100–87
 100–28 
100–26 
100–64  100–78
2.
  Наубайханада 100 дана пәтір нан және күлше нан 
жабылды.  Олардың  78-і  пәтір  нан.  Наубайханада 
қанша күлше нан жабылған?
3.  Мысалдарды  үлгі  бойынша  орында: 
35=30+5
 42= 
  +   68= 
  +   
47=    + 
 56= 
  +   
24=    +   
59=    + 
4.
  Кесте  негізінде  есеп  құрастыр  және  оны  шеш:
Сатып алынды
 Жұмсалды
қалды
 
? кг пияз
таңертең — 22 кг
кешке — 28 кг
20 кг

53
5.
 
Әр  пішіннің  нешеден  қабырғасы  және  бұрышы 
бар
?
 
1)
2)
3)
4)
6
.
  Дүкенге  сату  үшін  37  жұп  аяқкиім  келтірілді.  Бір 
күнде  15  жұп  аяқкиім  сатылды.  Дүкенде  және 
неше  жұп  аяқкиім  қалды? 
7.
 42+8+9 
90–50 
100–27 
100–24
 76+4+3 
57+32 
100–39 
100–56
1.
  Жауабы  бірдей  мысалдарды  тап.
17–9
9+5
15–6
8+4
7+5
14–6
8+6
18–9
15–8
8+8
13–6
9+7
2.
  Кiтапханада  18    «Билимдон»    журналы  бар  еді. 
Кітапханашы  бірнеше  журналды  оқушыларға  оқуға 
бергеннен  кейін  8  журнал  қалды.  Кітапханашы 
оқушыларға  неше  журнал  берген?
3.
 
Мысалдарды  түсіндірiп  шеш:
 
   9+7=    
   8+3=    
   9+8=  
 
   7+9=    
   3+8=    
   8+9=  
 
16–7=   
 
 11–8=                17–9= 
 16–9= 
 
  11–3=   
    17–8= 

54
4.  Егер  орамның  ұшын  тапсаң,  сүйікті  өлкеңнің  атын 
біліп  аласың.
 
9+4
E
    
15–7
E
   
8+7
T
   
11–9
Ө
  
9+8
Н
 
16–7
K
   
8+6
С
   
12–5
Б
   
8+8
А
  
15–9
З
2
6
7
8
9
14
15
16
17
5.  Пішінді  салыстыр:
 
6.
  Бір  орамда  35,  екіншісінде  болса  20  дәптер  бар. 
Екінші  орамда  бірінші  орамдағыға  қарағанда  неше 
дәптер  кем?
7.
 
14–7 11–3  8+7  7+7–4
 13–9 
15–6 
6+6 
7+7–3
 18–9 
16–8 
8+8 
7+8–5
ӨТКЕНДЕРДI   ПЫСЫҚТАУ
1.
  Екі  көрші  қосылғышты  қосындымен  алмастырып, 
қолайлы  тәсілмен  есепте:
 5+14+6 
8+9+1 
10+80+9
 3+12+8 
7+8+2 
50+30+5

55
18 кг
2.
 
қысқа жазу бойынша есеп құрастыр және оны шеш:
 
Бар еді  — 18 кг бехе 
 
 Сатылды  — 9 кг бехе
 
 қалды 
— ? кг бехе
3.
 
Өрнек  түрінде  жаз  және  оларды  шеш:
 
1)  50  мен  9-дың  қосындысына  1-ді  қос;
 
2)  28  бен  2-нің  қосындысынан  10-ды  азайт. 
 
3)  37 мен 3-тің қосындысынан 20-ны азайт.
 
4) 40 пен 6-ның қосындысына 4-ті қос.
4. 
Суреттерді  пайдаланып:  4 + 6, 4 + 7, 6 – 4, 7 – 6, 
(4 + 6) + 7, (4 + 6) – 7 
өрнектерді  нені  түсіндір.
           
4
 
кг 
  
 
6
 
кг
   
 
7
 
кг
 
5.
  57,  32,  96,  48  сандарын  үлгіде  көрсетілгендей 
қосындымен алмастыр: 75=70+5.
6.
 
Аспаздық  жарысында  Зияда  берiлген  тапсырманы 
20  минутта  Гүлсара  болса  25  минутта  орындады. 
Зияда  бұл  тапсырманы  Гүлсарадан  неше  ми-
нут  алдын  орындаған?  Гүлсара
 
бұл  тапсырманы 
 
Зиядадан  неше  минут  кейiн  орындаған?
7. 
85  см  –  25  см                        73  дм
  
+  17  дм
 
57 дм + 32 дм 
  94 сум – 64 сум

56
100   IШIНДЕ   САНДАРДЫ   РАЗРЯД   
АРҚЫЛЫ ӨTIП ҚОCУ   ЖӘНЕ   АЗАЙТУ
АУЫЗША   ҚОСУ   ЖӘНЕ   АЗАЙТУ   ТӘСIЛДЕРI
1.  Есепте:
 
1)  10  санынан  7  және  2  санының  қосындысын 
азайт
:      
 
     
2        1
 
 
         
 
10 – (7 + 2)
 
Жақшалы  өрнектерде  алдымен  жақша  ішіндегі 
амалдар орындалады.
 
2)  10  –  7  –  2  көрін
i
сіндегі  мысалдарды  шешу-
де  амалдар  бірінен  соң  бірі  орындалады
:  
10  –  7  –  2  =  1.
2.
  Түсіндіріп  шеш:
 
     
2         1
 
10 – (5 + 3) 
10 – (6 + 3) 
9 – (4 + 2)
 
10 – 5 – 3 
10 –  6  – 
 
3 
9  –  4 – 2

57
3. 
Анварда  10  жаңғақ  бар  еді.  Ол  7 
жаңғағын  інісіне  берді,  2  жаңғақты 
жеді.  Анварда  неше  жаңғақ  қалды? 
 
 I 
тәсіл.
 
1)     7+2=
    
жаңғақ  жейілді.
 
2) 10–9=
    
жаңғақ  қалды.
 II 
тәсіл.
 10
 
–
 
7
 
–
 
2
 
=
 
3
 
–
 
2
 
=
 
1  
жаңғақ  қалды.
 
Жауабы:  Анварда 
 1  
жаңғақ  қалды.

жүктеу/скачать 5,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: