Оқулықтар мен әдебиеттер. «ҚР әлемдік қауымдастықта» пәні «Қазақстанның қазіргі заман тарихы»
жүктеу/скачать 1,41 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Индонезиямен
- Таиланд Корольдігімен
| Малайзия Оңтүстік Шығыс Азиядағы жетекші мемлекеттердің бірі. Қазақстанда осы елмен жан-жақты байланыстың үлкен практикалық мәні бар деген пікірді ұстанады. Малайзияның Қазақстанның елшілігі ашылған Оңтүстік Шығыс Азиядағы бірден бір мемлекет екені кездейсоқ емес. Біздің елдеріміздің арасындағы дипломатиялық қатынастар Малайзияның Сыртқы істер министрі Д.А.Бадауидің Қазақстанға сапары барысында 1992 жылғы 16 наурызда орнатылды.
1993 жылы Шикізат өнеркәсібі министрінің орынбасары бастаған малайзиялық делегация және спутниктік байланыс пен мұнай өндіру саласында маманданған "Бинарьянг" корпорациясының (малайзиялық шығыс азиялық спутниктік корпорация) делегациясы Алматыда болды. Жаңа тәуелсіз мемле-кеттерге техникалық көмек көрсету бағдарламасына сәйкес дипломатия, медицина, банк ісі, менеджмент, микробиология және қаржы сияқты салаларда бірқатар қазақстандық мамандар Малайзияның ғылыми орталықтарында және оқу орындарында тағылымдамадан өтті. Екі мемлекет басшыларының сапар алмасуы нысанында екі жақты қатынастар одан әрі дами түсті. Н.Назарбаев 1996 жылғы мамырда Малайзияда болса, М.Мохаммад 1996 жылғы шілдеде Қазақстанға келді. Сапарлар нәтижесінде Қазақстан-Малайзия қарым-қатынасының принциптік ережелерін айқындаған саяси сипаттағы негізгі құжат болып табылатын Бірлескен мәлімдемеге қол қойылды. Тараптар мемлекеттердің теңдігін және егемендікті, аумақтық түтастықты және саяси тәуелсіздікті, бір-бірінің ішкі істеріне араласпауды, дауларды бейбіт жолмен шешуді құрмет тұту принциптері негізінде өзара сенім білдіруді нығайту арқылы достық қатынастарды дамытуға бекем бел байлағандарын мәлімдеді. Мұндай қатынастарды дамыту, екі тараптың да пікірі бойынша, Қазақстан мен Малайзия халықтарының ортақ мүдделеріне жауап береді. Бірлескен мәлімдемемен қатар Әуе қатынасы туралы келісімге және Малайзияның Негара Банкі мен Қазақстанның Ұлттық банкі арасындағы келісімге қол қойылды. Екі елдің үкіметтері Қосарланған салық салуды болдырмау туралы келісімді және Визалық мәселелер жөніндегі келісімді қол қоюға әзірлеу үшін жұмыс жүргізуде. Қазақстан Малайзиямен сауда-экономикалық байланыстарды жандандыруға зор маңыз береді. Осы бағытта Бірлескен сауда-экономикалық комитет сындарлы рөл ойнайды. Малайзиялық үкіметтік және іскер топтар Қазақстанмен ынтымақтастыққа үлкен қызығушылық танытуда. Шикізат өнеркәсібі министрлігі пальма майының бірнеше түрін, қалайыны, табиғи каучукты экспорттауды ұсынады. Жеміс-жидекті өңдеу, жеміс-жидек шырындарын өндіру мен орау, Қазақстанның мұнай кен орындарының бірін игеру, пайдалану және абаттандыру, кадрлар даярлау сияқты салаларда Қазақстанмен экономикалық ынтымақтастықты дамытуға мүдделілік білдірілді. Малайзиялық тарап Қазақстанның жаңа астанасының объектілерінің құрылысын салуды және қазақстандық әуежайларды қайта құруды инвестициялауға ниет білдірді. Бірақ екі елдің сауда айналымының көлемі ауқымды емес. Бұл жеткілікті түрде пысықталмаған көлік кестесіне байланысты. Иран айлағы Бендер-Аббас және Қытай айлағы Ляньюнган арқылы өтетін қазіргі бар бағыттар өз дәрежесінде жұмыс істемейді, Қосарланған салық салу режимінің болмауы да сауда байланыстарын дамыту процесін етектен тартуда. Сауда-саттыққа кедергі келтіретін үшінші бір фактор екі елдің іскер топтарының қолында Қазақстан мен Малайзияның экспорттық-импорттық мүмкіндіктері туралы жартымды хабардың жоқтығы деп саналады. Саяси тұрғыдағы ынтымақтастықтың құндылығы мынадан көрінеді, Малайзия Қазақстанның АСЕАН-да және АТЭС-те қонақ немесе байқаушы мәртебесін алу тілегіне қолдау білдірді. Қазақстанда халықаралық саяси және экономикалық қатынастар жүйесінде Индонезиямен достық қатынастарды дамытуға зор маңыз береді. Астана демократиялық қайта құрулар жолына түскен осы мемлекеттің тиісті әлеуетін орынды түрде бағалайды. 200 млн. халқы бар Индонезияның әлемдегі ірі мұсылман мемлекеті болып табылатындығының да маңызы аз емес. Қазақстан мен Индонезия арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылы 2 маусымда орнатылды. 1994 жылғы тамызда Қазақстан Сыртқы істер министрінің Индонезияға сапары болды, Министр осы елдің Сыртқы саяси ведомствосының басшысы А.Алатаспен келіссөздер жүргізді. 1995 жылғы 6-8 сәуірде Индонезия Президенті Сухарто Алматыға ресми сапармен келді. Келіссөздер нәтижесінде Бірлескен мәлімдемеге сондай-ақ Сауда және техникалық ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Бірлескен мәлімдеме екі елдің өзара қарым-қатынасының негізгі принциптерін белгіледі. Бұл орайда бейбітшілікті, аймақтық және халықаралық қауіпсіздікті нығайту мәселелеріне ерекше көңіл бөлінді. Қазақстан мен Индонезияның іскер топтарының ауыл шаруашылығы, мұнай мен газ өндіру, өңдеу өнеркәсібі, халық тұтынатын тауарларды өндіру салаларында байланыстарды кеңейту тілектеріне қолдау білдірілді. 1995 жылғы маусымда Президент Н.Назарбаев Индонезияда қарымта сапармен болды. Бірлескен коммюникеде екі жақты қатынастар мәселелері, сондай-ақ өзара мүдделілік білдірілетін халықаралық және аймақтық проблемалар бойынша жоғары деңгейдегі пікір алысудың жемісті болғаны атап көрсетілді. Халықаралық өмірдің анағұрлым өзекті мәселелеріне қатысты екі елдің көзқарастарының ұқсастығы да атап өтілді. Азия мен Тынық мұхитқа арналған БҰҰ-ның Экономикалық және Әлеуметтік Комиссияларының (ЭСКАТО), басқа да аймақтық форумдардың шеңберіндегі ынтымақтастық туралы уағдаластыққа қол жеткізілді. Индонезия Қазақстанды Орталық Азия аймағындағы перспективалы және ұзақ мерзімді әріптес ретінде қарайды. Джакарта Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім білдіру шаралары жөніндегі кеңесті шақыру жөніндегі Қазақстанның бастамасын оң шырай танытып қабылдады. Индонезияның сырт-қы саяси ведомствосының өкілдері байқаушы ретінде АҒСШК жөніндегі Арнайы Жұмыс тобының мәжілістеріне қатысуда. Екі елдің арасындағы сауда-экономикалық қатынастарға қатысты айтсақ, оларды толыққанды дамытуға географиялық арақашықтық, сондай-ақ Индонезия салдарын әлі күнге дейін сезініп отырған Азиядағы валюталық-қаржылық дағдарыс кедергі келтіруде. Мәселен, 1999 жылы Индонезиямен сауда айналымы бар болғаны 12,7 млн. долларды құрады. Сонымен бірге индонезиялық компаниялардың Қазақстанның іскер топтарымен өзара тиімді байланыстар орнатуға ұмтылысы байқалады. 1997 жылғы маусымда "Сентрал Эйша Петролеум" компаниясы мемлекеттік "Маңғыстаумұнайгаз" мұнай өндіруші кәсіпорнының акцияларының бақылау пакетін беру жөніндегі тендерді ұтып алды. Қазақстандық дипломатия Таиланд Корольдігімен саяси, экономикалық және мәдени ынтымақтастықты дамытуға қатысты жұмыс істеуде. Елдер арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 6 маусымда орнатылды. Қазақстан Президентінің 1993 жылғы шілдедегі Таиландқа ресми сапары екі жақты байланыстарды нығайтуда маңызды рөл атқарды. Осы сапардың барысында қол жеткізілген уағдаластықтарға сәйкес 1993 жылғы 12-14 қыркүйекте Алматыда Сыртқы Істер министрінің орынбасары С. Пицуван бастаған Таиландтың үкіметтік делегациясы болды. Делегация құрамында түрлі министрліктер мен ведомстволардың, іскер топтардың, ірі жеке банктердің, фирмалар мен компаниялардың өкілдері болды. Жүргізілген келіссөздердің нәтижесінде тай тарабы жаңа технологияларды пайдаланып, қазақстандық мұнай мен газдың кен орындарын барлау әрі игеру, ауыл шаруашылығы өнімдерін ұқсату, сақтау, түсті және сирек металдардың кен орындарын игеру сияқты салаларда бірлесіп жұмыс істеуді ұсынды. Қаз тұру кезеңіндегі екі жақты экономикалық байланыстар қазақстандық экспорттың айқын басымдығымен қалыптасуда. Таиланд импортының дәстүрлі түрлері негізінен кір жуғыш машиналар, кондиционерлер, компьютерлер, калкульяторлар, тоңазытқыштар, медицина құралдары сияқты тұрмыстық мақсаттағы тауарлар болып табылады. Таиландқа натрий дихроматы, қара металл прокаты, химикаттар және басқалары экспортталады. 1999 жылы Таиландпен тауар айналысы 55,3 млн. доллар құрады, оның ішінде экспорт - 52,9 млн. доллар, импорт - 2,4 млн. доллар. Жаңа тәуелсіз мемлекеттерге техникалық көмек көрсету бағдарламасы шеңберінде Таиланд үкіметі Қазақстанға түрлі бағыттар бойынша, оның ішінде дипломат мамандығы бойынша Таиландта оқуға және тағылымдамадан өтуге арналған 20 стипендия бөлді. Азия-Тынық мұхит аймағында іс жүзінде барлық интеграциялық процестердің беделді қатысушысы болып табылатын Таиланд Қазақстанның перспективасы мол саяси және экономикалық әріптесі болып табылады. Тап осы Банкогте АСЕАН құрылды, АСЕАН-ның қауіпсіздік жөніндегі аймақтық форумы және тұңғыш "Азия-Еуропа" саммиті өтті. 1991 жылы Сингапур мемлекетін ширек ғасырдан астам басқарған, бұрынғы Премьер-Министр, Сингапур Премьер-Министрі кеңсесінің аға министрі Ли Куан Ю Алматыға келді. Сингапур реформаларының патриархы экономикалық қайта құрулар саласындағы Қазақстан басшылығының ой-ниетін білуге ынта білдірді. 1993 жылғы 30 наурызда Сингапур ҚР-мен дипломатиялық қатынастар орнатты. 1994 жылғы тамызда Сыртқы істер министрі бастаған қазақстандык делегация Сингапурға келді. Осы елдің Президентімен, Премьер-Министрімен, Сыртқы саяси ведомствосының басшысымен, сондай-ақ іскер топтардың өкілдерімен кездесулер өткізілді. 1996 жылғы мамырдың аяғында Президент Н.Назарбаев Сингапурға сапар жасады. Сингапурдың Премьер-Министрі То Чок Тонгпен және аға министр Ли Куан Юмен келіссөздер жүргізілді. Қазақстандық басшы Сингапурмен белсенді ынтымақтастықты жолға қоюға, сондай-ақ біздің еліміз байқаушы мәртебесін алуға ұмтылып отырған АСЕАН және АТЭС-тің аймақтық форумдарының жұмысына қатысуға ынта-ықылас танытты. Сапар барысында екі мемлекет арасында әуе қатынасы туралы келісімге қол қойылды. Сонымен бірге Сингапурмен ынтымақтастық мүмкіндігі ішінара ғана қамтылып отыр, ал осы мемлекеттің инвестициялық ресурстары мүлде іске қосылған жоқ. жүктеу/скачать 1,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|