Оқулықтар мен әдебиеттер. «ҚР әлемдік қауымдастықта» пәні «Қазақстанның қазіргі заман тарихы»
жүктеу/скачать 1,41 Mb.
|
«Қ Р әлемдік қауымдастықта» курсы бойынша дәрістер Смағұлов С 09
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Қазақстанның Еуропалық Одақпен ынтымақтастығы
| 12 – лекция. 1 сағат.
Қазақстан сыртқы саясатының Европалық векторы. ҚР Европа бағытындағы сыртқы саясатының негізгі принциптері. Еуропалық Одақпен ынтымақтастықты дамыту. Қазақстанның Англия, Франция, Германия, Италия және т.б. Европа елдерімен саяси және экономикалық қатынастары. 1. Қазақстанның Еуропалық Одақпен ынтымақтастығы «Қазақстан ЕО-мен ынтымақтастыққа өңірлік және халықаралық қауіпсіздік, экономика, әлеуметтік және мәдени даму салаларында зор мазмұн беруге мүдделі. Біз өзіміздің еуропалық серіктестерімізге инвестициялық қызмет, ірі халықаралық жобаларды іске асыру, біздің елімізге озық технологиялар мен білімді тарту үшін қолайлы жағдай туғызуымыз керек» (Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. ҚР президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. – ЕҚ, 1 наурыз 2006 ж.). Еуропалық Одақ (ЕО) әлемдік саясаттың негізгі бір тарапы болып табылады. Қазіргі уақытта ЕО-ға қарағанда басқа анағұрлым дамыған сауда-экономикалық әрі саяси интеграцияланған бірлестік жоқ. 370 млн. адамы бар біртұтас ішкі рынок жағдайында Еуроодақтың ішкі жалпы өнімі АҚШ-қа тең (5,5 трлн. доллар). ЕО -да тауарлардың әлемдік саудасының 40 пайызы және қызмет көрсету саудасының 30 пайызы шоғырланған, ғылыми-техникалық және қаржылық әлеуеті АҚШ-тан кейін екінші орын алады. Аймақтық ынтымақтастықты дамыту, жанжалдарды реттеу, еуропалық құрылықта бітімгершілік операцияларын жүргізу мәселелеріндегі, шығыс блогының елдері есебінен Одақты кеңейту процесіндегі ЕО-ның өсе түсіп отырған рөлі ЕО-ға қатысты біздің сыртқы саясатымыздың белсенді болуын айқындайды, ондағы мақсат өзара іс-қимылды тереңдету әрі оны стратегиялық әріптестік деңгейіне көтеру. ҚР мен ЕО арасындағы ресми дипломатиялық қатынастар 1993 жылғы 2 ақпанда орнатылды. 1993 жылы желтоқсанда Брюссельдегі Еуропалық Одақ жанынан ҚР-дың Өкілдігі ашылды. 1994 жылғы қарашада Алматыда Еуропалық комиссияның (ЕК) Өкілдігі ашылды. Еуропалық Одаққа қатысты Қазақстанның саясаты оның әлемдегі экономикадағы рөлімен және Еуропаның 15 дамыған елдері кіретін осы бірлестіктің жемісті интеграциялық саясатымен айқындалады. ЕО біздің еліміздің ең ірі сауда-экономикалық әріптесі болып табылады. 1999 жылы біздің еліміздің Еуродақ мемлекеттерімен сауда айналымы 2,2 млрд. долларды құрады (Қазақстанның сыртқы саудасының жалпы көлемінің 23,9 пайызы). 2000 жылы ЕО өлдерімен сауда көлемі 3 млрд. долларды құрады (21,8 пайыз), оның ішінде экспорт – 2 млрд. жуық доллар, импорт - 1 млрд. доллар. Біздің еліміздің экономикасына Еуропалық Одақтың тікелей инвестицияларының үлесі шамамен 22 пайыз (2,3 млрд. доллар), бұл Қазақстан экономикасына салынған инвестициялардың жалпы көлемімен салыстырып алынып отыр. Еуродақ елдерінің ішіндегі негізгі инвесторлар Ұлыбритания (12,6 пайыз), Нидерланды (2,6 пайыз), Италия (1,7 пайыз) болып табылады. Қазақстан Батыс Еуропа елдерімен егемендікті және аумақтық тұтастықты құрмет тұту, бір-біріне шабуыл жасамау және ішкі істеріне араласпау, күш қолданбау және күш қолдану қаупін болдырмау, теңдік әрі өзара тиімділік принциптерін баяндайтын саяси шарттар жасасты. ЕО елдерімен сыртқы экономикалық байланыстардың шарттық-құқықтық базасы екі жақты сауда-экономикалық қатынастардың өсіміне ықпал етеді. Біздің еліміздің экономикасын құрылымдық қайта құруға және оның өнеркәсіптік әлеуетін дамытуға белсенді түрде қатысып жүрген елдермен қол қойылған құжаттар айрықша маңызды. Мәселен, Австрия мен ГФР 1993 жылы кредиттік желілерін ашты. ЕҚДБ, ЕЭҚ сияқты еуропалық құрылымдармен Қазақстанға қаржылық көмек көрсету жөнінде келісімдерге қол қойылды және олар жемісті түрде жүзеге асуда. Еуропалық елдердің ішінде Ұлыбританиямен, Германиямен, Франциямен, Нидерландпен, Швейцариямен ынтымақтастық анағұрлым жемісті түрде дамып келеді. Біздің еліміз Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы, сондай-ақ Қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық келісімдер жасасу жолымен өз экономикасына шетелдік капиталды тарту үшін дәйекті түрде құқықтық режим құруда. Мұндай келісімдер ЕО-ның көптеген елдерімен жасалды. Саяси диалогты жандандыру және экономикалық ынтымақтастықты нығайту арқылы Қазақстандағы өзінің ықпалын кеңейту жөнінде Еуроодақтың күш-жігерін еселеуі заңды болып табылады. 1993 жылы күшіне енген Еуропалық Одақ туралы Маастрих шартында оның сыртқы саясатының негізгі мақсаттарының бірі демократияны дамыту мен нығайту, заңның үстемдігі, адам құқығы мен негізгі бостандықтарды құрмет тұту болып табылады деп көрсетілген. Сондықтан біздің еліміздегі демократиялық реформалар процесіне байланысты мәселелер барлық уақытта қазақстандық-еуропалық қатынастардың басты назарында болды. Энергетикалық ресурстардың ірі тұтынушысы ретінде Еуропалық Одақтың Қазақстандағы мүдделілігі үлкен. Болашақта энергоресурстарды тұтынудың болжамданатын өсімін ескере отырып, ЕО энергия көздерін ендіруге, мұнай және газ құбырлары желілерін құруға байланысты инвестициялық жобаларға қатысуға зор көңіл бөлуде. Қазақстан мөн ЕО арасындағы техникалық ынтымақтастық сондай-ақ басқа да бірқатар бағдарламалардың шеңберінде жүзеге асуда, мәселен; ИНТАС (ТМД елдерінің ғалымдарын қолдау жөніндегі халықаралық қауымдастық), КОПЕРНИКУС, Европартенариат және т.б. 1992 жылдың аяғында Алматыда Қазақстан Республикасына техникалық көмек көрсету жөніндегі ЕО Бюросы ашылды, ол ТАСИС (ТМД елдеріне техникалық көмек керсету бағдарламасы, 1991 жылдан бастап жұмыс істейді) және ТЕМПУС (білім саласында ЕО тарапынан көмек көрсету бағдарламасы, 1994 жылдан бастап жұмыс істейді) сияқты Еуропалық Одақтың бағдарламалары шеңберінде құрылды. ТАСИС бағдарламасын 1991 жылы ЕО-ның Министрлер кеңесі бекітті және бағдарлама мемлекеттік, сондай-ақ жекеше мекемелермен байланыстар орнату арқылы тәжірибе әрі арнайы білімдер алмасуға көмек көрсету үшін жәрдем ақша беріп, қолдауға бағытталған. Бағдарлама консультативтік қызмет көрсетуді, кейбір жобаларды қаржыландыруды көздейді. Бағдарлама бірнеше негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады, олар еуропалық тараптың пікірі бойынша қайта құру процесін жеделдету: жекеше секторды дамыту, әлеуметтік қызмет пен білім жүйелерін реформалау және басқалары үшін айрықша маңызды. ТАСИС бағдарламасы, мәселен, Қазақстан кәсіпкерлері конгресіне қолдау көрсетті, шағын және орта кәсіпорындарды, банк секторын дамыту жөніндегі бағдарламаларды жасауды жүзеге асырды. ТАСИС Экономика министрлігінің шеңберінде болжамдау мен жоспарлаудың макроэкономикалық үлгісін әзірледі және соңғы макроэкономикалық амалдар бойынша министрлік қызметкерлерін даярлаудың бағдарламасын өткізді. ТАСИС бағдарламасы бойынша 1991-1998 жылдар ішінде шағын және орта бизнесті дамытуды қолдау, жекешелендіру және құрылымдық қайта құру, адам ресурстарына инвестициялар салу жобаларын жүзеге асыруға барлығы 130 млн. доллар қайтарымсыз көмек бөлінді, мұның өзі біздің елімізге көрсетілген барлық батыстық техникалық көмектің жартысынан астамын құрайды. 2000-2002 жылдар кезеңінде қосымша 24 млн. евро бөлінеді. 1992 жылдан бастап ТАСИС біздің елімізге 120 млн. евро сомасында қолдау көрсетті. Ұлттық бағдарламамен қатар ТАСИС шеңберіндегі ынтымақтастық бірқатар аймақтық бағдарламалар бойынша да жүзеге асырылды, олар экономикалық байланыстарды қалпына келтіруге, сауда-саттықты дамытуға, көліктік және энергетикалық желілерді кеңейтуге бағытталған. Олардың бірі Орталық Азия және Закавказья елдерінің сауда-саттық және коммуникациялық мүмкіндіктерін дамытуға қызмет ететін ТРАСЕКА (Еуропа-Кавказ-Азия көлік дәлізі) жобасы. Осы жобамен талшықтық-оптикалық кабель төсеу жоспары да байланысты, аталған жоспар Еуропа-Азия желісінде байланысты қамтамасыз етеді. ТРАСЕКА біздің еліміздің транзиттік әлеуетін іске асыру жөнінде қолға алынып жатқан күш-жігер тұрғысында, сөз жоқ, Қазақстанның мүдделілігін туғызады. 1995 жылы басталған мұнай мен газды тасымалдаудың ИНОГЕЙТ мемлекетаралық бағдарламасы Энергетика саласында инфрақұрылымды қалыптастыруға көмек көрсетуге бағытталған. Бағдарлама энергоресурстарды Каспий және Қара теңіз арқылы Еуропаға тиімді түрде шығаруды қамтамасыз етуі тиіс. Бұл бағдарламаны іске асыру - аймақ елдерінің тәуелсіздігін нығайтуға және энергоресурстарды тасымалдауға арналған экспорттық жолдарды дамытуға мүмкіндік береді. Көп жақты ынтымақтастық негізінде энергия көздерін тасымалдаудың проблемасын Қазақстанның шешуінің маңыздылығын ескертетін болсақ, бұл жобаның тиімділігі еселеп өсе түседі. Қазақстанға гуманитарлық көмек көрсету және оның тұрақты экономикалық дамуына жәрдемдесу мәселелерінде халықаралық қаржылық ұйымдармен ынтымақтастық ЕО-ның маңызды міндеті болып табылады. Осы бағытта Еуропалық Одақ Еуропалық қайта құру және даму банкісімен анағұрлым белсенді түрде жұмыс істеуде. Еуропалық Одақпен ынтымақтастық БҰҰ-ны, ЕҚЫ¥-ны, Энергетикалық хартия жөніндегі конференцияны қоса алғанда, халықаралық форумдар шеңберіндегі өзара іс-қимылды да қамтиды. 1995 жылғы 23 қаңтарда Президент Н.Назарбаев Брюссельде ҚР мен ЕО арасындағы әріптестік пен ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Ол 1999 жылғы 1 шілдеде күшіне енді. Бұл өзара қатынастың дәрежесі мен сипатын анықтайтын, оларды ұзақ мерзімді және тұрақты әріптестік деңгейіне көтеретін ауқымды халықаралық-құқықтық құжат болып табылады. Жоғарыда аталған Келісімге сәйкес Ынтымақтастық кеңесі (ҚР-дың орталық атқарушы органдарының бірінші басшылары деңгейінде), Ынтымақтастық комитеті (аға лауазымды тұлғалар деңгейінде), Парламенттік ынтымақтастық комитеті сияқты органдар құрылды. Келісім күшіне енгенге дейін ҚР мен ЕО арасындағы ынтымақтастықты одан әрі дамыту мәселелерімен "Қазақстан Республикасы - Еуропалық Одақ" Бірлескен комитеті тікелей айналысты, Комитет өзінің үш отырысын өткізді: 1996 жылғы маусым (Брюссель), 1997 жылғы мамыр (Алматы) және 1998 жылғы мамыр (Брюссель). Келісімге сәйкес саяси салада еуропралық және ғаламдық қауіпсіздікті нығайту мүддесі жолында халықаралық проблемалардың бүкіл спектрі бойынша саяси диалог пен консультациялар жүйесі орнатылады. Осы мақсатта үкімет мүшелері, атап айтқанда, сыртқы істер министрлері деңгейінде диалог өткізіледі. Диалог Ынтымақтастық кеңесі шеңберінде жүзеге асырылады, мұның өзі аса маңызды халықаралык мәселелер бойынша, әсіресе бітімгершілік саласы бойынша ЕО-мен іс-қимылды үйлестіруге мүмкіндік береді. Бұл, әрине, маңызды проблемалар бойынша басқа да кездесулерді жоққа шығармайды. Елдің аға лауазымды тұлғаларының және ЕО "үштігінің" (оған Одақтың қазіргі төрағасы болып табылатын ел басшысы, бұрынғы және болашақтағы төрағалар кіреді) жүйелі түрдегі консультацияларын, сондай-ақ сарапшылар арасындағы жұмыс бабындағы тұрақты байланыстарды қолдау көзделген. Тараптар экспорттық және импорттық тауарларға салық салуға қатысты өзара негізде анағүрлым қолайлылық режимін (АҚР) қолдануды қамтамасыз етуге міндеттенді. Бұл ретте АҚР экономикалық интеграция туралы келісімдерге сәйкес үшінші елдерге анағұрлым қолайлылық режимін беру мүмкіндігін жоққа шығармайды. Қазақстан үшін мұндай ерекшелік ТМД шеңберіндегі міндеттемелеріне қатысты қолдану үшін қажет, ал ЕО үшін - жаңа мүшелердің қосылуы тұрғысында қажет. Келісім Еуропалық Одақ елдерінен Қазақстанға инвестициялар тарту үшін және қазақстандық шаруашлық жүргізуші субъектілердің инвестициялық қызметі үшін тұрлаулы жағдайлар жасайды. Оның ережелері шетелдік компанияларды құру режимін және олардың қызметін реттейді: оларды құру үшін мейлінше қолайлылық режимі көзделген. Келісім сондай-ақ зияткерлік меншіктің түрлі объектілерін қорғау жөніндегі тараптардың көп жақты конвенцияларға қатысуынан туындайтын міндеттемелерін белгілейді. Келісім сөз жоқ, осы құқықтарды қорғау практикасын бекітеді, дегенмен олардың көлемі мен деңгейі Қазақстанның үшінші елдермен қарым-қатынасында түрліше болуы мүмкін. Бұл ЕО елдерінде зияткерлік меншіктің қазақстаңдық құқықтарын қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді: көп жағдайда мұны істеудің мүмкіндігінің болмауы Қазақстанда тиісті құқықтарды қорғаудың осы тақылеттес деңгейінің жоқ екендігімен түсіндірілді. Мұндай міндеттеме Қазақстандағы шетелдік инвестицияларды көтермелеу үшін де маңызды, өйткені оларды тартудың шарты зияткерлік меншік құқықтарын қорғау туралы мәселені шешумен байланысты. 1999 жылғы шілдедегі Ынтымақтастық кеңесінің бірінші отырысында сауда-саттық пен инвестиция, сот әділдігі мен есірткілердің заңсыз айналысына қарсы күрес, қоршаған орта, аймақтық ынтымақтастық (ИНОГЕЙТ және ТРАСЕКА), сондай-ақ демократияны дамыту салаларында екі жақты өзара іс-қимылдың негізгі бағыттары талқыланды. 1999 жылғы қарашада Астанада Ынтымақтастық комитетінің алғашқы отырысы өтті, онда қазақстандық-еуропалық құқықтық консультативтік орталықты құру, ҚР Білім және ғылым министрлігі жанынан ТЕМПУС бағдарламасының Ақпараттық бюросын және Орталық Азияның аймақтық экологиялық орталығының кеңсесін Алматыда ашу сияқты міндеттерді іске асыру жөнінде нақты шаралардың кешені белгіленді. 2000 жылғы 27 маусымда Президент Н.Назарбаевтың Брюссельдегі Еуропалық комиссияға ресми сапары болды. Сапар барысында Мемлекет Басшысы Еуропалық Комиссияның Президенті Р.Продимен кездесті. Басшылар екі жақты ынтымақтастықтың қазіргі жәй-күйі мен перспективаларын, сондай-ақ Қазақстанның Орталық Азия аймағындағы жетекші рөлін, оның әлемдік геосаясат пен экономикадағы орнын ескере отырып, екі жақты қатынастарды стартегиялық әріптестік деңгейіне көтерудің мүмкіндігін талқылады. Қазақстанның аймақтағы ерекше рөлін және ЕО-ның біздің елімізбен әріптестікке мүдделілігін атап көрсетіп, Р.Проди Орталық Азия аймағын дамытуға қатысты ЕО-ҚР-дың бірыңғай доктринасын, сондай-ақ аймақтық тұрғыдағы ҚР-ЕО ынтымақтастығының кешенді бағдарламасын әзірлеу қажеттігі туралы мәлімдеді. Сапар нәтижесі бойынша Қазақстан Республикасы мен Еуропалық Экономикалық Қоғамдастық арасындағы тоқыма бұйымдарымен сауда-саттық жөніндегі келісімге өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы мен Еуропалық Қоғамдастық арасында хаттар алмасу нысанында келісімге қол қой-ылды, Басқарылатын ядролық синтез саласындағы ынтымақтастық туралы үкіметаралық келісімге алдын ала қол қойылды. 2000 жылғы шілдеде Брюссельде Ынтымақтастық кеңесінің екінші отырысы өтті. Қазақстандық тарап сауда-экономикалық ынтымақтастықтың бірінші дәрежелі міндеттерін белгіледі, олар: Қазақстанда "нарықтық экономикасы бар ел" деп тану, қазақстандық өнімдердің Еуропа рыногына енуін кеңейту, қазақстандық ферросилицийге антидемпингтік баж- дарды жою, біздің еліміздің инвестициялық заңнамасын одан әрі үйлестіру. Тараптар қазақстандық рынокқа инвесторлар тартудың және сыртқы сауда өсімінің маңызды факторларының бірі біздің еліміздің Дүниежүзілік Сауда Ұйымына (ДСҰ) кіруі болуы мүмкін деген пікірмен келісті. Еуропалық тарап Арал теңізі мен Семей полигоны аймақтарының проблемаларын шешу үшін ТАСИС желісі бойынша бөлінетін техникалық көмек көлемін ұлғайту туралы Қазақстанның ұсынысымен келісті. Мәжіліс кезінде есірткі тасымалдаудың ғаламдық ауқымдағы проблемасы - есірткілердің заңсыз айналымына бақылау жасау жөніндегі ұлттық бағдарламаны ЕО қатысуымен Қазақстанда жүзеге асыру қажеттігі талап етілетіні айтылды, ЕО мен Орталық Азия мемлекеттері арасындағы есірткілерге бақылау жасау жөніндегі өзара іс-қимылдың жоспары қолда-нысқа енгізілуі тиіс. Талқыланған халықаралық проблемалар ішінде аймақтық ынтымақтастық және Ауғанстандағы жағдай жөніндегі Қазақстаның ұстанымы сөз болды. 2001 жылғы 17 шілдеде Брюссельде Ынтымақтастық кеңесінің үшінші отырысы өткізілді. Тараптар сауда-саттық пен инвестиция, демократияны дамыту, сот әділдігі және ішкі істер саласындағы әріптестік пен ынтымақтастық туралы негізге алынатын келісімді іске асырудың барысын, сондай-ақ халықаралық саясаттың бірқатар мәселелерін талқылады. Еуропалық тарап демократия, адам құқығы және нарықтық экономика принциптерінің негізінде Қазақстанмен ынтымақтастықты дамытудың маңыздылығын атап өтт. Осы тұрғыда Қазақстанның 2000-2001 жылдардағы экономикалық жетістіктеріне оң сипаттағы баға берілді. Сауда инвестициялық мәселелер блогын талқылау кезінде Еуроодақ делегациясы ҚР Өкіметінің Дүниежүзілік Сауда Ұйымымен келіссөздеріне оң баға беріп, осы халықаралық ұйымға біздің еліміздің кіруін қолдау ниеті туралы мәлімдеді. Еуропалық Тарап сондай-ақ ет өнімдерін ЕО рыногына түсіруге қатысты Қазақстанның өтінішін қарауға міндеттенді. ЕО делегациясының хабарлауы бойынша таяу уақытта жоғалып кету қаупі алдында тұрған жабайы хайуандар мен өсімдіктер дүниесінің халықаралық саудасы жөніндегі конвен-цияның Тұрақты комитетінің 45-сессиясында қабылданған міндетемелерді ескере отырып, қазақстандық балық өнімдерін Еуроодаққа импорттау мәселесі шешілетін болады. 10 жыл ынтымақтастық ішінде Қазақстан мен Еуропалық Одақ өткен жолды бағалай отырып, 1995 жылғы екі жақты келісімде белгіленген әріптестік қарым-қатынас нақтылыққа айналғанын атап өтпеу мүмкін емес. Сауда-экономикалық мүдделердің бүкіл спектрі бойынша өзара тиімді ынтымақтастықты дамытуға бағытталған демократия және адам құқығы сияқты әмбебап құндылықтарды тануға негізделген қазақстандық-еуропалық әріптестік біздің еліміздің тұрлаулы дамуының маңызды факторы. Қазақстан Республикасы Еуропаның Орталық Азиядағы ірі сауда-экономикалық әріптесіне айналды, мұның өзі айтарлықтай деңгейде біздің ішкі саяси тұрақтылығымызға байланысты мүмкін болды. «Қазақстанның Еуропа Одағымен 2007 жылғы сауда айналымы 21,5 миллиард еуроны құрапты, ал бұл Орталық Азиядағы төрт мемлекет пен Кавказдағы үш мемлекеттің бәрінің Еуропа Одағымен сауда айналымын қосқандағыдан да артық» (Егемен Қазақстан, 19 қараша 2008 ж.). Еуропалық құрылықта аймақтық ынтымақтастықты дамытудағы, соғыс жанжалдарын реттеудегі, бітімгершілік операцияларын жүргізудегі ЕО-ның белсенді позициясы, сондай-ақ шығыс блогы елдерінің есебінен ЕО-ның кеңею процесі өзара іс-қимылды тереңдету және оны стратегиялық әріптестік деңгейіне шығару мақсатында Қазақстанның Еуродаққа қатысты саясатын түзету қажеттігін айқындайды. Таяу келешекте қазақстандық дипломатия 2000 жылғы маусымдағы ҚР мен Еуропалық Комиссия Президенттерінің арасындағы уағдаластыққа сәйкес Қазақстан мен Еуропалық Одақ әріптестік доктринасын әзірлеу қажеттігі туралы мәселені ЕО-мен пысықтауы қажет. Аталған құжаттың шеңберінде екі жақты және көп жақты ынтымақтастықтың жаңа арналарын белгілеуге болады, сондай-ақ Орталық Азиядағы қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі, экономикалық кооперацияны дамытудағы, ұйымдасқан қылмысқа, терроризмге және есірткі тасымалына қарсы күрестегі аймақтық ынтымақтастықтың катализаторы ретінде Қазақстанның әлеуетін пайдалануға болады. Осы бағыттағы келесі қадам Ресей Федерациясына және Украинаға қатысты құжаттар тақылеттес Қазақстанға қатысты Еуроодақтың жалпы стратегиясын әзірлеу қажет. Қазақстандық өнімдер үшін еуропалық рыноктарды кеңейтуге және ҚР - ЕО сауда-инвестициялық ынтымақтастығын тереңдетуге байланысты айтатын болсақ, бұл жерде 2000 жылғы қазанда Еуропалық Одақ Кеңесі қабылдаған ЕО-ның Антидемпингтік ережесіне түзету енгізу туралы шешімінің бірінші кезектегі маңызы бар. Бұл Еуроодақтың біздің елімізге "нарықтық экономикасы бар мемлекет" мәртебесін беруін білдіреді. ЕО-мен ынтымақтастықтың ерекше маңызы сондай-ақ Еуропалық Одақтың Еуропадағы түрлі құрылымдармен және бірлестіктермен интеграциясының жоғары деңгейіне баланысты (қауіпсіздік, қоршаған ортаны қорғау, ғарыш және басқа да салаларда). Есірткілердің саудасы мен таралуына қарсы күрес проблемасының халықаралық сипатын ескеретін болсақ ЕО бастамашысы болған, Есірткілерге бақылау жасау жөніндегі ЕО мен Орталық Азия мемлекетері арасындағы іс-қимыл жоспарын іске асыруға Қазақстанның қатысуы өзекті болып табылады. Қазақстандық тарап болашақта Ынтымақтастық комитеті жанынан Есірткілерге бақылау жасау жөніндегі кіші комитетті құру туралы мәселені пысықтауда. Өз кезегінде Еуроодақ сот әділдігі мен ішкі істер жөніндегі кіші комитет құрудың орындылығы туралы пікір білдіруде. Алматыдағы Еуропалық Комиссияның Өкілдігі жанынан Есірткі проблемалары жөніндегі ЕО-ның аймақтық өкілінің кеңсесін ашудың маңызы зор. Бірлескен жер серігін жасау және ұшыру, Байқоңыр ғарыш айлағынан басқа да жер серіктерін ұшыруды қамтамасыз ету мақсатында Еуропалық ғарыштық агенттіктің кәсіпорындарымен байланысты дамыту - Еуроодақпен өзара тиімді ынтымақтастықтың жаңа бағыты болуы мүмкін. Осы бағыттағы алғашқы қадам деп Байқоңыр ғарыш айлағынан ресейлік зымыран - ұшырғыштың көмегімен КА "Кластер - 2" макетін сәтімен ұшыруды айтуға болады. Қазақстан белсенді қатысушысы болып табылатын Еуразиялык Экономикалық Қоғамдастықтың (ЕурАзЭҚ) және ЕО-ның мақсаттарының ортақтығы - тауарлардың, керсетілетін қызметтердің, еңбектің және капиталдың ортақ рыногын құру мақсаты - көп жақты үлгіде өзара тиімді экономикалық өзара іс-қимылды дамыту үшін берік негіз қалайды. Қазақстан үшін Еуропалық Одақтың ізашары болған Еуропалық көмір мен болат бірлестігінің, Еуроатомның және басқа да еуропалық экономикалық қоғамдастықтардың үлгісі бойынша Орталық Азияда салалық бірлестіктерді қалыптастыру басшылыққа алатын тәжірибе. Еуропалық Одақ және АСЕАН сияқты беделді аймақтық бірлестіктердің диалогы негізіндегі "Еуропа-Азия" саммитінің жұмысына біздің еліміздің қатысу мүмкіндігі көкейкесті екені рас. Бұл орайда Қазақстанның бастамасы бойынша қабылданған СПЕКА бағдарламасы Еуразиялық әріптестікті нығайтудың маңызды элементі болып табылатындығын ескеру қажет. Бұл мәселелер 2001 жылы Брюссельде болған Парламентаралық ынтымақтастық комитетінің екінші мәжілісінің және сол қалада шілдеде болған Ынтымақтастық кеңесінің үшінші мәжілісінің барысында талқыланды. 1998 жылғы мамырда Еуропа Кеңесі Министрлер Комитетінің Құқық арқылы Демократия үшін Еуропалық Комиссиясында біздің елімізге байқаушы мәртебесін беру туралы шешімі Қазақстанның халықаралық саясатындағы маңызды оқиға болды. Демократиялық заңнама мәселелері бойынша Еуропалық Кеңестің консультативтік органы болып табылатын осы беделді еуропалық ұйымға байқаушы болғаннан кейін Қазақстан заң жобаларын әзірлеуде және өзінің заңнамасына сараптама жүргізуде көмек сұрауға құқық алды. Сонымен бірге Қазақстан демократиялық құндылықтарға бейімділігін және Еуропалық Кеңеспен тізе қосуға ұмтылысын паш етті. Қорыта келгенде, Еуропа Одағы елдерімен көп тарапты ынтымақтастықты дамытуға мүдделіміз және бұл бағытта практикалық қадамдар жасап жатырмыз. 2008 жылы «Еуропаға жол» мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Бұл құжат халықаралық қатынастардың еуропалық жүйесіне Қазақстанның неғұрлым белсендірек ену ниетін айқын көрсетіп берді. жүктеу/скачать 1,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|