Адалдық – ана сүті. Атадан ұл қалса, өзі

Атадан ұл қалса, өзі қалғаны,

Әкесіз жетім – жарты жетім,

Адаспаймын деген адам, талтүсте адасады.

Өз ұлың өзекке тепсең де кетпес,

7–жаттығу «Аталар сөзі – ақылдың көзі»

1) Өз халқының қарғысына қалған –

Өзге халықтың алғысын алмас.

2) Шындық деген адамды

Жаралар да тазалар

Өтірікке әйтеуір

Ертелі-кеш жаза бар.

3) Өзің еккен өріктің

Өзге өріктен дәмі артық,

Өзің тіккен бөріктің

Басқалардан сәні артық.

4) Сөздің көбі киелі –

Жайсыз тисе жаралар,

Жайлы тисе,

Ем-дәрімен барабар.

5) Дәмділігін жаңғақтың,

Дәнегінен байқарсың.

Ықыласын жақсының,

Сәлемінен байқарсың.

6)Қас болып достасқан,

Дос болып қастасқан,

Құрулы қақпандай

9–жаттығу «Сөз сыры»

Қазақта «әр ханның тұсында бір сұрқылтай» деген мәтел бар. «Сұрқылтай» сөзінің мағынасы «ханның кеңесшісі, ақылшысы, сөзін сөйлемейтін ділмары, ақыны» дегенді білдіреді.

Бұл – тілімізде аса кең тараған тұрақты тіркестерінің бірі. Әсіресе, батырлар жырында, ертегі, өлеңдерде жиі кездеседі. Бірақ бес қаруға нелердің жататынын екінің бірі біле бермейді. 1899 Орынбор қаласынан шыққан «Сборник киргизских пословиц» деген жинақта «Ер жолдасы – бес қару» деген мақалды келтіре отырып, оның екі түрлі түпнұсқасын береді. Олар:

а) пышақ (селбе), найза, қылыш, садақ, мылтық;

ә) пышақ, таяқ, біз, шақпақ, жіп (тұзақ).

Жырға – асыл тастар мен моншақтарды тізіп, әйелдердің көп салпыншақты етіп жасаған сәнді бас киімі. Сәукеленің бір түрі. Ертедегі қазақ әйелдерінің бас-киім әшекейі. Дәлірек айтқанда, жырға – сәукеленің, бергектің, кейде сырғаның төгілме моншақтары, сәәнді салпыншақ шұбыртпасы.