П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


(оқытты)  тура объектіні міндетті түрде талап етіп  отырады  (кітап-ты): ол жуынды



Pdf көрінісі
бет671/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   667   668   669   670   671   672   673   674   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

(оқытты) 
тура объектіні міндетті түрде талап етіп 
отырады 
(кітап-ты): ол жуынды 
дегенде 
жуу
қим ы лы н іске асырушы субъект (ол) сол қим ы л- 
ды өзіне бағытгайды, сөйтіп, қимыл, іс-әрекеттің 
субъектісі белгілі дәрежеде объектісі де мәні мен 
қызметінде жұмсалады, бірақ ол ф ам м ати калы қ 
субъект болып қала береді; 
ол екеуі бір-бірімен
хат жазысады 
дегенде қим ы л, іс-әрекетгің бір 
ғана субъекті тарапынан емес (іс-әрекетті орын- 
даушы біреу емес), бірнеше екенін білдіреді.шұл 
сияқты етістік түбірге етіс қосы м ш алары жал- 
ған ған н ан кейін пайда болатын м ағы налар мен 
синтаксистік қарым-қатынастар, негізінен алғанда, 
етістік түбірдің жалпы грамм атикалы қ м ағы н а- 
сын өзгертпейді, тек сабақгылық-салттылық мәнін 
ғана өзгертуі мүмкін.
С о н д а й -ақ етіс тұл ғал ар ы н ы ң тіліміздегі 
етістік атаулының бәріне я белгілі бір тобы на 
(ы ры қсы з ж әне өздік етіс қосы м ш алары тек са- 
бақты етістіктерге жалғануы) жалғана алуы, яғн и ( 
әмбебап қасиеті, сөйтіп барып грамм атикалы қ | 
абстракция ж асай алуы, ө н ім д іл ік -ө н ім сізд ік ,! 
құн арлы қ-құнарсы зды қ сипаты ны ң болмауы,/ 
соның арқасында қосымшалары жалғанған жердің 
бәрінде жаңа сөз тудыру қатарын құрай алмауы 
етіс қосымш аларын сөзжасам қосымшаларының 
қатарына қосуға болмайтындығын көрсетеді. Ал 
кейбір етістіктің құрамында келіп, жаңа туыңды 
түбір, демек негізгі түбірден өзгеше жаңа лекси- 
калы қ м ағы на білдіретін ж оғары да көрсетілген
тәрізді сөздердің 
[қыз] айттыру, [таң] асыру, [бір
корген] біліс, [екі корген] таныс, [үйге кіріп]
жылынды, [үйді] жылытты, [рұқсат беруді]
отінді, [бұған екеуі де] келісті, [екі дайға кел-
генде ол маған] болысады, [оқуға] берілді, [ауру-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   667   668   669   670   671   672   673   674   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет