П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет742/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   738   739   740   741   742   743   744   745   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ең қиын, оте
ауыр, тым үлкен 
т.б.
Көпшілік жағдайда көмекші сөз дербес сөзге 
белгілі қосымш алар арқылы тіркеседі. М ысалы, 
кел+се + екен, біл+гісі + келеді, айт+ып + сал-
ды, кел+е + қойды, ж аз+а + алады 
т.б. Мұндай 
жағдайда көмекш і етістіктер кез келген қосы м - 
шамен дербес сөзге тіркеспейді. Өйткені көмекші 
етістіктің м ағы насы белгілі қосы м ш амен бірге 
қалы птасқан. С онды қтан әр көмекш і етістіктің 
мағы насы на байланысты қосымш а арқылы ғана 
ол негізгі етістікке тіркесе алады. М ысалы, 
айта
алады, жаза аладыдеген 
аналитикалы қ форма- 
лы етістіктер қимылды жасау мүмкіндігін 
ал
көмекші етістігінің дербес етістікке көсемш енің 
-а 
ж ұрнағы м ен тіркесуі арқы лы білдіріп тұр. 
К өсем ш ен ің -а ж ұрн ағы н сы зал көмекші етістігі 
ол м ағы наны білдіре алмайды. М ысалы, 
біліп
алды 
д еген а н а л и т и к а л ы қ ф о р м а ғ а е тістік 
мүмкіндік м ағы насы н білдірмей, қимылдың өзі 
үшін ж асалғаны н білдіріп тұр. Екі мысалда даал
көмекші етістігі қолданылғанына қарамастан, олар 
екі түрлі мағына беріп тұр. Бұл көмекші етістіктің 
м ағы насы ны ң қосы м ш аға байланысты екенін 
білдіреді.
Сойтіп қазақ тілінде аналитикалы қ ф орма- 
лы сөздің құрамы негізінен томендегідей:
1) дербес соз + қосымш а + көмекші сөз 
(осіп
кетті),
2) дербес сөз + көмекш і сөз 
(жүр еді),
3) көмеші соз + дербес соз 
(оте жақсы).
А налитикалы қ формалы сөз сөйлемде бір
сұраққа жауап беріп, бір сөйлем мүшесі болады. 
М ысалы, 
Ол оқып 
жүр деген деж үр - сөйлемнің 
баяндауыш мүшесі. Сол сияқты аналитикалы қ 
формалы сөз тіркесінің де бір сыңары, бір мүшесі 
болады. М ысалы, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   738   739   740   741   742   743   744   745   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет