шейін, бүлар арттарынан қарап түрады
(Әуезов).
Өзге кепенің адамдары тарағаннан
кейін, бүл ке-
пенің адамдары Рахметті ортаға ала асқа отырды
(Бұлқыш ев).
Септеуліктер, негізінен, есім сөздерге, заттан-
ған есімше мен қимыл атауына тіркеседі. Бұл сөздер-
ге септеуліктер мына тұлғалардан соң тіркеседі:
1. Сөздің түбірі, я негіз тұлғалы сөзбен тірке-
сетін септеуліктер:
үшін, сайын, сиякты, секілді, сы-
қылды, тәрізді, туралы, турасында, арқылы, бойы, бой-
ымен, бойынша, жайьтда, жайлы, шамалы, шақты,
қаралы.
Тарихи тұрғыдан бұлардың кейбіреулері
ерте кезде ілік септік тұлғасымен де тіркескен.
Турасы, бойы, жайы
дегендердің құрамындағы
III
ж ақ тәуелдік жалғау - осының дәлелі бола алады.
2. Барыс септікті сөзбен тіркесетін септеулік-
тер:
дейін, шейін, таман, қарай, салым, жуық, тарта,
таяу.
3. Ш ы ғы с септікті сөзбен тіркесетін септеу-
ліктер:
кейін, соң, горі, бері, бүрын, эрі, бетер.
4. Көмектес септігіндегі созбен тіркесетін сеп-
теуліктер:
бірге, қатар, қабат.
10.1.2Л. Түбір, я негіз тұлғалы созбен
тіркесетін септеуліктер
Қазіргі қазақ тіліндегі түбір, я негіз тұлғалы
сөзбен тірқесетін септеуліктер, негізінен, есім
сөзден соң қолданылады.
Үшін
септеулігі түбір түлғалы зат есіммен
тіркесіп келіп оларға себептік, мақсаттық м ағы -
налар үстейді.
Балалары айран-шалап
үшін элді
ағайынға ж алшыға кетіпті
(Әуезов).
Аяғында ертең үлыққа жауап беруүшж қария-
лардың бойын кәрсетпей, жасырақ басшыларын
жібермек болып, Серікбай, Түрлықожа, Айтбай үше-
уін сайлады
(Әуезов) деген мысалдардағы
Достарыңызбен бөлісу: |
