П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет49/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Жалпы сипаттамасы: 
тілш ік, тоғы сы ңқы 
қатаң, кейінді (жуан), езулікдыбы с.
Ж іңіш ке езулік түрі: К ІС І, Ә К т.б. 
(18-2-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ортасы мен таңдай жымда- 
са тоғысады (3-1), жасалу орнына қарай тіл ор- 
тасы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз (қатаң); ерін жазылып (езу тар- 
тып) барып жасалады (1-3), еріннің қатысына 
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ортасы мен таңдай н ы қ то- 
ғысады, тоғысым күшіне қарай нықтоғысыңқы; 
ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы үлкейеді, 
үстеме жасалым орнына қарай ауыз қуысты 
дыбыс болып табылады.
Естілімі: 
тіл ортасы мен таңдайдың тоғы - 
сымы күшті леппен аяқталады, тоғысым бітіміне 
қарай күшті лепті; дауыссыз шуыл дыбыстала- 
ды, үн қаты сы на қарай қатаң; әуез қатысына 
қарай жіңіш ке және езу әуезді дыбыс болып 
табылады.
К 1 жіңішке езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері:тіл 
ортасы, тоғысыңқы, 
ілгерінді, тербеліссіз (қатаң), езулік дауыссыз 
дыбыс.
Айтылым белгілері: 
ны қ тоғы сы ңқы , ауыз 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
күшті лепті, қатаң (шуыл), 
жіңіш ке, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ортасы, тоғы - 
с ы ң қ ы , қ а т а ң , ілгер ін д і (ж ің іш к е ), езу л ік 
дауыссы з дыбыс.


ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСІАГЫ
37
Жуан еріндік түрі: ҚОС, ҚҰТ т.б. 
(18-3-
сурет)
Жясалымы: 
тіл арты мен тілш ік жымдаса 
тоғысады (4-2), жасалу орнына қарай тілшік; тіл 
ауыз қуы сы нда кейін шегініп жатады (8), тілдің 
ж а ты с ы н а қ а р а й к е й ін д і; дауы с ж ел б езегі 
тербелмейді (5-4), желбезек қаты сы на қарай 
тербеліссіз (қатаң); ерін дөңгеленіп (сүйірленіп) 
барып (1-2) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл арты м ен т іл ш ік н ы қ
т о ғ ы с а д ы , т о ғ ы с ы м к ү ш ін е қ а р а й н ы қ
тоғы сы ңқы ; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Естілімі: 
тіл арты мен тілш іктің тоғы сы м ы
күшті леппен аяқталады, тоғысым бітіміне қарай 
күшті лепті; дауыссыз шуыл дыбысталады, үн 
қатысына қарай қатаң; әуез қатысына қарай жуан 
және ерін әуезді дыбыс болып табылады.
Қ° жуан еріндік түрінің айырым белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет