П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


Етістік негізді туынды түбір етістіктер



Pdf көрінісі
бет500/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   496   497   498   499   500   501   502   503   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

6.1.2. Етістік негізді туынды түбір етістіктер
Ж ұрнақ(тар) арқы лы ж асалған, жасалатын 
туынды түбір етістіктерге негіз болатындар кез 
келген етістік атаулы емес, етістік түбірлер, түбір 
етістіктер деп те аталады.
Етістік түбірі дегенге қойылатын басты шарт 
олардың 2-ж ақ жекеш е, анайы түрде келуі. 
Сен
жіктеу есімдігімен: 
сен кел, сен эпер, сен үйрет, сен
отырғыз, сен білмегенсі, ұйқысыра, секеңде
т.б. жа- 
лаң да, күрделі де жұрнақтармен келген тұтас сөз
- реестр етістіктер. 
Сен ж ыла-м-сыра, біл-ген-сі
т.т. “сен ” есімдігімен жақтасады.
Түбір етістік, я ғн и етістік түбірі деп таныла- 
тындардың мына төмендегідей бірнеше түрі бар:
1. Туатүп (туа түбір деп те айтылады);


388
СӨЗЖАСАМ
2. Негізгі түбір;
3. Туынды түбір.
Етістіктүбір(лер)іне байланысты осы 3 түрлі 
түбір етістіктің со ң ғы екеуі, дәлірек айтқанда: 
негізгі түбір ж әне туынды түбір етістіктер де- 
гендері дағды лы дәстүрмен айтылып, қолданы- 
лып келді.
Т ұңғы ш коллективті еңбек 1989 ж. ж ария- 
л ан ған “ Қазіргі қа за қ тілінің сөзжасам жүйесі- 
н е” зат есім сөзж асам ы ны ң авторалары Е.Ж ан- 
пейісов пен С .Н ұ р х а н о в т ^
түбір> туатүп
деген 
термин енгізіп, соз түбірлері, олардың түрлері 
деген мәселеге әрі қарай да тиянақтай түсуге 
мүмкіндік туды.
Бұл термин етістікке де тікелей қатысты. 
Жоғарьща аталған авторлар 
туатүбір
дегендегі 
туа
созін негізгі дегенге альтернатив етіп қолданды.
Етістік түбірлерінен етістік негізді туынды 
түбір етістіктердің синтетикалы қ созжасамы ар- 
найы баяндалаты н б олғанды қтан, парапар деп 
таны лы п, зат есімде туатүбір (туатүп) етістікте 
негізгі түбір деп екі түрлі айтылуына ғылы ми 
мән беру қаж ет болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   496   497   498   499   500   501   502   503   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет