-ғы, -гі, -қы,
-кі
қосы м ш алары ж алғаны п, тәуелденіп барып
тәуелдік жалғауы арқылы жіктеліп, я ғ н и ж ақ-
ты қ, ж екеш елік-көптік мән үстеліп, оған
кел,
келді, келеді
көмекші етістігі тіркесіп жасалады.
Жіктелуі:
М енің о қ ы -ғы -м келді, келеді Біздің оқы -
ғы -м ы з келді, келеді
С енің о қ ы -ғы -ң келді, келеді
Сендердің
оқ ы -ғы -л а р ы ң
келді, келеді
Сіздің о қ ы -ғы -ң ы з келді, келеді Сіздердің
оқы -ғы -лары ң ы з келді, келеді
О ны ң о қ ы -ғы -с ы келді, келеді
Олардың
о қы -ғы -сы келді, келеді
Сөйтіп, бұл тұлғалы қалау рай етістік син-
таксистік сипаты жағынан жақсыз сөйлемнің ба-
яндауыш ы қызметін атқарады.
Кейде сөйлемде қалау рай конструкциялы
тіркестің ілік септігіндегі сөздің септік жалғауы
түсіп қалып та жұмсалады, бірақ ілік септік тұлға-
сындағы сөз логикалық субъекті болғанмен, ф ам -
м атикалы қ субъект болып таныла алмайды. Бұл
- ауызекі сөйлеу тілдің әсері болу керек.
С он д ай -ақ етістік түбіріне
-ғай, -гей, -қай,
-кей
қосы м ш асы ны ң үстелуі арқылы және осы
тұ л ғаға еді көмекш і етістігі тіркесу арқылы не-
месе шартты рай тұлғалы етістікке
игі, екен
сөздерінің тіркесуі арқылы да тілек мәнді қалау
рай жасалады. Жіктелуі:
М ен бар-ғай -м ы н , бар-ғай едім, барсам игі
еді, көрсем екен
С ен бар-ғай -сы ң , б ар-ғай едің, барсаң игі
еді, көрсең екен
Сіз бар-ғай-сы з, бар-ғай едіңіз, барсаңыз игі
еді, көрсе-ңіз екен
Ол барғай, бар-ғай еді, барса игі екен, көрсе
екен.
Біз бар-ғай-мы з, бар-ғай едік, барсаң игі еді,
көрсек екен
Сендер бар-ғай-сыңцар, бар-ғай едіңдер, бар-
саңдар игі еді, көрсе-ңдер екен
Сіздер бар-ғай-сы здар, бар-ғай едіңіздер,
барсаңыздар игі еді, көрсе-іңіздер екен
Олар бар-ғай, бар-ғай еді, барса игі еді, көрсе
екен.
|
