518
МОРФОЛОГИЯ
С өйтіп, қосы м ш а түсіп қалса да, қосы м ш а
білдіретін мағы на түбірге ауысқан қалып етістік-
тері
(отыр, түр, жатыр, жүр)
осы күйінде шақ
көрсеткіші де болып қалыптасқан.
Сондықтан да
қалып етістіктері тіліміздегі барлық етістіктерден
өзгеше болып келеді. Әрі түбір етістіктер сияқты
бұйрық райдың екінші жақ анайы жекеше түрімен
сәйкес келеді:
сен отыр, сен жүр, сен тұр, бірақ сен
(жатьф емес) жат,
әрі тікелей ешбір есімше, көсем-
ше, ш ақ рай тұлғаларсыз-ақ жіктеле алады да,
сөйлемде тікелей қолданыла береді. Сөйтіп, қазіргі
тұрғьщан нақ осы
шақ арнайы грамматикалық
тұлғаларынсыз-ақ қалып етістіктерінен жасалады
да, ал тарихи тұрғыдан грамматикалық тұлғалары
болған деген тұжырым жасауға болады.
Осы шақтың түрлері.
Осы ш ақ м ағы насы
мен түрлеріне қарай
нақ осы шақ
ж әне
ауыспалы
осы шақ
болып екі түрге бөлінеді.
1.
Нақ осы шақ.
Н ақ
осы ш ақ қим ы лды ң,
іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте істеліп, болып
жатқанын білдіреді. Н ақ осы ш ақ етістіктің құра-
м ы на қарай жалаң және күрделі
болып екіге
бөлінеді.
а) н ақ осы ш ақты ң жалаң түрі
отыр, тұр,
Достарыңызбен бөлісу: 
