604 СИНТАКСИС наказной атаманда болып ем, соз арасынан жа- гымсыз леп сездім (Шашкин).
Заңда көрсетілген әйел теңдігі есіңізде болар, Қожеке (М үқанов).
2. Қ и м ы л -әрекеттің нендей нәрсеге қаты сты
екендігін атап көрсетеді. Мысалы:
Он сегіз мың бул галамның Бар тынысы кунде тур, Мен сықыл- ды сырлы адамның ықтияры сенде тур (Абай).
Пысықтауыштық қатынастағы сөз тіркестері
мынадай мағыналарда жүмсалады: 1.
Көлемдік. Мүндай сөз тіркестерінің бағыныңқы сыңарла-
рында көлемдік мәні бар зат есімдер қолданы-
л ы п , қ и м ы л - ә р е к е т т ің б о л ған о р н ы н атап
көрсетеді. Мысалы:
Мен есік алдында, босагада отырдым (Сейфуллин).
Бикен өзінің бөлмесінде керует устінде сулық жатыр е/сея(Шашкин).
Қала іиетіндегі бір дуңганның уйінде пәтерде турады (С он да). 2.
М езгілдік. М езғіл д ік м ағы н ан ы
білдіретін сөз тіркестері бағыныңқы сыңарлар-
дың лексикалық мағынасымен тікелей байланыс-
ты. Бүлар мезгілді, кісінің немесе жан-жануар-
ларды ң жас м өлш ерін білдіретін есімдер мен
есім ш елер болы п келеді. М ысалы:
Жасымда гылым бар деп ескермедім, Пайдасын көре тура тексермедім (Абай).
Шымбайына батқан соң шы- ңырауда жатқан сырын қоштасарда айтқан бо- латын (Әуезов).
Көктемде қулпыра өскен бәйше- шектер көздің нурын алады (Мүқанов). Мүндай
мағынаны білдіретін сөз тіркестерінің бағыныңқы
сыңарлары қүрамы жағынан, жоғарыда көрсет-
кендей, дара қалпында да, сонымен бірге күрделі
қалпы нда да келе береді. М ысалы:
Оның бул қылықтары Гулнарга алгашқы кезде унамады (Мүқанов).
Қан сонарда шыгады буркітші аңга, Тастан тулкі табылар аңдыганга (Абай) т.б.
