П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет56/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   497
Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, жайылыңқы 
жуысыңқы, ілгерінді, тербеліссіз (қатаң), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
ны қ ж уы сы ңқы, ауыз 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
күш ті л еп ті, қатаң
(шуыл), жіңіш ке, ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипатгамасы: 
тіл ұшы, жайылы ңқы 
ж уы сы ңқы , қатаң, ілгерінді (ж іңіш ке), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
4.3.1.6. Сонымен, қатаң дауыссыз дыбыстар 
жүйелі түрленеді. Әрбір дауыссыз төрт түрлі 
ү н д е с ім ә у е зб е н а й т ы л а д ы . С о н д а қ а та ң
дауыссыздардың үндесім варианттары 20 дыбыс 
болып ш ығады 
( 16-кесте).


42
ФОНЕТИКА
жуан езулік үндесім
П
т
қ
с
ш
жіңішке езулік үндесім
П1
т
1
к
1
с
1
ш
1
жуан еріндік үндесім
П°
р
қ°
с°
ш°
жіңішке еріндік үндесім
ПШ
уіо
К Ю
С10
Ш10
1 6 - к е с т е . Қ а та ң д а у ы ссы з ды бы стар ды ң
ү н д е с ім қ үр ам ы
Қ а т аң ү н д есім д ы б ы с та р д ы ң ж асал ы м
белгілері күрделі:
1. Ерін П ж ән е тіл ұшы Т, С, Ш дау- 
ыссыздарының үндесім варианттарының жасалу 
орны ортақ, сондықтан олардың ілгерінді-кейінді 
ж асалы м белгілері көм ескі байқалы п, жуан- 
жіңішке естілім белгілері көмескі естіледі.
2. Қ (-К ) дауссы зы ны ң үндесім вариант- 
тарының жасалу орны бір-бірінен алшақ: Қ - тіл- 
шік, К - тіл ортасы. Сондықтан олардың ілгерінді- 
кейінді жасалым белгілері айқын байқалып, жуан- 
жіңішке естілім белгілері аны қ естіледі.
3. Ж асалу тәсілі м ен дауыс қаты сы бір 
дыбыстың үңдесім варианттарының бәріне бірдей 
о р т а қ , о л а р ғ а қ а т ы с т ы ж а с а л ы м - е с т іл ім
айырмашылықтар байқалмайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет