Жасалым белгілері: тіл ұшы, ж айы лы ңқы
ж уы сы ңқы , кейінді, тербеліссіз (қатаң ), езулік
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: ны қ ж у ы сы ң қы , көмей
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: күшті лепті, қатаң (шуыл),
жуан, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: тіл ұшы, ж айылы ңқы
ж у ы с ы ң қ ы , қ а т а ң , к е й ін д і (ж у а н ), е зу л ік
дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке езулік түрі: Ш Е Ш Е Н , Ш ІР К Е Й
т.б.
(20-2-сурет) Жасалымы: тіл ұшы мен қызыл иек өзара
ж айы лы ңқы жуысады (2-3), жасалу орн ы н а
қарай тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп
жатады (6), тілдің жатысына қарай ілгерінді;
дауыс желбезегі тербелмейді (5-4), ж елбезек
қаты сы на қарай тербеліссіз; ерін жазылып (езу
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на
қарай езулікды бы с болып табылады.
Айтылымы: тіл ұшы мен қызыл иек өзара
н ы қ ж уы сады , ж уы сы м күш іне қарай н ы қ
жуысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы күшті леппен бітеді, жуысым бітіміне
қарай күшті лепті; дауыссыз шуыл дыбысталады,
үн қаты сы на қарай қатаң әуез қатысына қарай
жіңішке және езу әуезді дыбыс болып табылады.
Ш 1 жіңішке езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: тіл ұшы, жайылыңқы
жуысыңқы, ілгерінді, тербеліссіз (қатаң), езулік
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: ны қ жуысыңқы, ауыз
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: күш ті леп ті, қатаң.
(шуыл), ж іңіш ке, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: тіл ұшы, жайылыңқы
жуы сы ңқы, қатаң, ілгерінді (жіңіш ке), езулік
дауыссыз дыбыс.
Жуан еріндіктүрі: Ш ОРТАН, Ш Ұ Қ Ы Рт.б.
(20-3-сурет)
