Сабақ жабдықтары
жүктеу/скачать 46,28 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖыЛДыҢ ТӨРТ МЕзгІЛІ
Жаттығу 2. Суретке тақырып қойып, әңгімелесейік. Сөйлемді толықтырайық. Балалар ......... шыққанда, демалады. Жазда ................ көктеп, тау, дала жасылдайды. (жаз, жер) 55 4 Сұрақ Жауап Ағаштың жапырағы қай мезгілде сарғаяды? Жыл құстары қашан қайтады? Жаңғақ қай мезгілде піседі?
Қай мезгіл екен? Жазайық.
Дұрыс үйлестірейік. 1. Көктем А. Қар жауады. 3. Жаз
4. Күз
Б. Қар, мұз ериді. 5. Қыс
В. Жеміс піседі.
Г. Бәйшешек гүлдейді.
Ғ. Ағаш, ºсімдіктер сарғаяды.
Д. Гүл жайқалып өседі.
Е. Өзен, су қатады. Жаттығу 6. Жыл мезгілдерін ретімен жазайық.
Сұраққа жауап берейік. Бұлақ, өзен, көлдің суы қатады. Қар жауады. Күн суытады. ....................... 57 4
БАҚыЛАп үЙРЕНЕЙІК 5
56
БІз НЕ үЙРЕНДІК? 1. Дұрыс жауабын табайық.
Күндіз бен түннің қайсысы жылы? Себебін түсіндірейік. А. Күндіз Ә. Түн 3. Суретті бояйық. Бұл қай мезгіл? ТАБиҒАТ ҚұБыЛыСТАРыН БАҚыЛАЙыҚ 2. Күндіз бен түннің қайсысы салқын? Киімді қалай сәйкестіріп кисек болады? Ақылдасайық.
57 4
БАҚыЛАп үЙРЕНЕЙІК 5
59 5 Жаттығу 2. Суреттегі өз өлкемізде бар нәрселерді деп белгілеп, олар жайында әңгімелейік. Қайда бардың? Нені біліп алдың?
Өлкеміздің әсем табиғаты, тарихи жерлері және жан-жануарлары жайында суреттер мен ақпараттар жинайық. Төмендегі ретті ұстанайық. Не үйрендің? Жаттығу 3. Жинаған ақпараттар бойынша “Менің өлкем” тақырыбында суретті парақтар жасап, мұғалім, ата-аналарымызға таныстырайық. 58
МЕНІҢ ТУҒАН ЖЕРІМ Цэцгээ мен Науан бақта ойнап жүріп танысты. Олар өздерінің өмір сүретін жері жайында әңгімелесті.
Сурет бойынша өз өлкеміздегі мақтан тұтатын нәрселер жайында әңгімелесейік. МЕНІҢ МЕКЕНІМ Әсем ғимараттар Салт-дәстүрі Тарихи ескерткіштер Ауылымыздың мәдениеті мен өнері 59 5 Жаттығу 2. Суреттегі өз өлкемізде бар нәрселерді деп белгілеп, олар жайында әңгімелейік. Қайда бардың? Нені біліп алдың?
Өлкеміздің әсем табиғаты, тарихи жерлері және жан-жануарлары жайында суреттер мен ақпараттар жинайық. Төмендегі ретті ұстанайық. Не үйрендің? Жаттығу 3. Жинаған ақпараттар бойынша “Менің өлкем” тақырыбында суретті парақтар жасап, мұғалім, ата-аналарымызға таныстырайық.
61 5 Жаттығу 2. Сен мына нәрселерді қайдан аласың? Дұрыс сәйкестіріп қосайық. Адамдарға даяшылық жасайтын орынды көпшілік даяшылық орындары деп атайды. 60
Кім, қайда жұмыстайды? Дұрыс сәйкестіріп қосайық.
Біз күн сайын тұтынатын мына нәрселерді қайдан аламыз?
Ол даяшылық орындары не деп аталады? МЕНІҢ МЕКЕНІМ 61 5 Жаттығу 2. Сен мына нәрселерді қайдан аласың? Дұрыс сәйкестіріп қосайық. Адамдарға даяшылық жасайтын орынды көпшілік даяшылық орындары деп атайды. 63 5 Тамыр, сабақ, жапырақ, гүл сияқтылар өсімдіктің құрамдас бөліктері деп аталады. Ендеше өсімдік қандай бөліктерден құралатынын áірігіп зерттейік. Адамдар өсімдікті азыққа, æеміс-жидекке, бөлме әсемдігіне және тұқымдық мақсатта пайдаланатынын біліп алдым.
Өсімдіктің құрамын атап, жазайық. 62
Суретке қарап, атын атап жазайық. Жәндік пен өсімдікті өзара ажыратайық.
Біздің өміріміз үшін өсімдіктің қандай маңызы бар? Суретке қарап әңгімелесейік. Жәндік
Өсімдік ӨСІМДІК 63 5 Тамыр, сабақ, жапырақ, гүл сияқтылар өсімдіктің құрамдас бөліктері деп аталады. Ендеше өсімдік қандай бөліктерден құралатынын áірігіп зерттейік. Адамдар өсімдікті азыққа, æеміс-жидекке, бөлме әсемдігіне және тұқымдық мақсатта пайдаланатынын біліп алдым.
Өсімдіктің құрамын атап, жазайық. 65 5 ӨСІМДІКТІҢ гүЛІН зЕРТТЕЙІК Гүлдердің өзара қандай айырмашылығы бар екен? Түсі ...... Күлте саны .....
Кербезгүл мен раушан гүлінің өзара айырмашылығын анықтайық.
Өсімдіктің гүлі күлте саны, пішіні, көлемі және түсімен өзгешеленеді. Кейбірінің гүл тостағаншасы болса, кейбірінде гүл тостағаншасы болмайды. Түсі ...... Күлте саны ..... Түсі ...... Күлте саны ..... Түсі ...... Күлте саны ..... 64
ЖАпыРАҚ ЖАСАЙыҚ Жапырақтарға зер сала қарайық. Қандай айырмашылығы бар екен?
À. ................................................ Ә. ................................................ Сыныптағы бірнеше өсімдіктің жапырағын ұлғайтқыш шынымен қарайық. Не байқалды?
Өсімдік жапырақтарында өзара қандай өзгешеліктер бар екен?
Суретке қарап, пішіні бірдей жапырақтарды жазғы, күзгі түспен ажыратып бояйық. Қандай түспен боядық? Түсіндірейік. Өсімдік жапырақтарының пішіні, көлемі, өң-түсі, сызықтары өзара өзгеше болып келеді. ӨСІМДІК 65 5 ӨСІМДІКТІҢ гүЛІН зЕРТТЕЙІК Гүлдердің өзара қандай айырмашылығы бар екен? Түсі ...... Күлте саны .....
Кербезгүл мен раушан гүлінің өзара айырмашылығын анықтайық.
Өсімдіктің гүлі күлте саны, пішіні, көлемі және түсімен өзгешеленеді. Кейбірінің гүл тостағаншасы болса, кейбірінде гүл тостағаншасы болмайды. Түсі ...... Күлте саны ..... Түсі ...... Күлте саны ..... Түсі ...... Күлте саны .....
67 5 Жаттығу 2. Өсімдіктің құрамдас бөліктерінің қай бөлігі екендігін тиісті торкөзге
белгілейік. Жапырақ Сабақ
Тамыр Гүл
Тұқымы 6
Цэцгийг өнгөөр ялган будаарай. Цэцгийн бүтцийн ямар хэсгийг будсан бэ? Нэрлээрэй. Ямар ялгаатай байна вэ? Бэлтгэх зүйл: • Шар өнгийн цаас • Ногоон өнгийн цаас • Ундааны гуурсан соруул (ишийг цаасаар ч хийсэн болно) • Нарийн скоч
Цэцэгт ургамал урлах Үйл ажиллагааны дараалал: • Шар өнгийн цаасаар 5ш цэцгийн дэлбээ бэлтгэнэ. • Ногоон өнгийн цаасаар 5ш цоморлиг бэлтгэнэ. • Ногоон өнгийн цаасаар 2ш навч бэлтгэнэ. • Цэцэгт ургамлыг бүтээхдээ цоморлигоо гуурсан иш дээр тогтооно. • Цоморлигийн дээрээс цэцгийн дэлбээг гуурс буюу иш рүү нэг 1 2 3 4 5 66 5 ӨСІМДІК ЖАСАЙыҚ Түрлі түспен ажыратып бояйық. Өсімдіктің қай бөлігін боядық? Атайық.
Қандай айырмашылығы бар екен? Жаттығу 1. Гүлдес өсімдік жасау.
• Сары өңді қағаз • Жасыл түсті қағаз
• Сусынға арналған қамыс сорап (қағаздан жасауға да болады) • Желімді жіңішке таспақағаз
1. Сары өңді қағаздан 5 дана гүл күлтесін әзірлейік. 2. Жасыл үсті қағаздан 5 дана тостағанша дайындайық.
3. Жасыл түсті қағаздан 2 дана жапырақ даярлайық. 4. Гүлдес өсімдік жасағанда алдымен тостағаншаны қамыс сораптан жасалған сабаққа бекітейік.
5. Тостағаншаның бетіне гүл күлтелерін бір-бірден тоқтатайық. 6. Жасаған гүлімізге зер сала қарап, несі кем екенін сараптайық. Кемтігін толықтырайық.
67 5 Жаттығу 2. Өсімдіктің құрамдас бөліктерінің қай бөлігі екендігін тиісті торкөзге
белгілейік. Жапырақ Сабақ
Тамыр Гүл
Тұқымы 6
Цэцгийг өнгөөр ялган будаарай. Цэцгийн бүтцийн ямар хэсгийг будсан бэ? Нэрлээрэй. Ямар ялгаатай байна вэ? Бэлтгэх зүйл: • Шар өнгийн цаас • Ногоон өнгийн цаас • Ундааны гуурсан соруул (ишийг цаасаар ч хийсэн болно) • Нарийн скоч
Цэцэгт ургамал урлах Үйл ажиллагааны дараалал: • Шар өнгийн цаасаар 5ш цэцгийн дэлбээ бэлтгэнэ. • Ногоон өнгийн цаасаар 5ш цоморлиг бэлтгэнэ. • Ногоон өнгийн цаасаар 2ш навч бэлтгэнэ. • Цэцэгт ургамлыг бүтээхдээ цоморлигоо гуурсан иш дээр тогтооно. • Цоморлигийн дээрээс цэцгийн дэлбээг гуурс буюу иш рүү нэг 1 2 3 4 5 69 5 Мен жеміске құмармын. Атам маған “күзде жеміс піскен соң жеу керек” деп үйреткен. Бөлекше көрініп тұр. Ауыздың суы құриды. Неліктен бұлай? Мұнша мол астықпен не істейді екен? Күз Қызық, ә! Қыста барлық жасыл өсімдік атаулы қурап, семіп қалғанда шырша жап-жасыл қалпы жайнап тұр. Сондықтан да ырымдап, жаңа жылда шырша ағашын безендіре ме екен? ҚыС ӨСІМДІК 68
Өсімдік неліктен көктемде өсе бастайды? ӨСІМДІК СыРыНА үҢІЛЕЙІК
қылтиып шығатын алғашқы гүл осы ма? Бақбақ түнде күлтесін жиып, күндіз күлтесін жаяды дегені шын ба? Гүлін үрлеп едім, ұшып кетті. КӨКТЕМ ЖАз 69 5 Мен жеміске құмармын. Атам маған “күзде жеміс піскен соң жеу керек” деп үйреткен. Бөлекше көрініп тұр. Ауыздың суы құриды. Неліктен бұлай? Мұнша мол астықпен не істейді екен? Күз Қызық, ә! Қыста барлық жасыл өсімдік атаулы қурап, семіп қалғанда шырша жап-жасыл қалпы жайнап тұр. Сондықтан да ырымдап, жаңа жылда шырша ағашын безендіре ме екен? ҚыС ӨСІМДІК 71 5 Жаттығу 3. “Егін жинау” деп нені айтады? Егінді қашан жинайды? Неліктен? Жаттығу 4. Суреттегі өзіміз күн сайын тұтынатын азық-түлік өнімдерін неден жасайды?
Адамдар күздігүні өсімдіктен “әллергі қозғалады” деп жатады. Неліктен? 5. Гүлі желге неліктен оп-оңай ұшып кететіндігінің себебін түсіндіруге тырысайық. 4. Көбелек, қоңыз секілді жәндіктер бақбақ гүліне қонып, ұшып жатады. Неліктен? Пікірлесейік.
70
Көктемде алғаш шығатын өсімдік жайында не білеміз?
Біздің өлкеде бәйшешек нешенші айда шығатынын бақылап, белгілеу қозғалтайық. Жаттығу 2. Бақбақ жаздың басқы айында көктей ме? Мектеп маңайына өскен бақбақ гүлін бақылайық.
2. Гүл күлтелері жан-жаққа шашырай күлтеленіп пе? Немесе көп гүл тәрізді көрініп тұр ма? 3. Күндіз, түнде, жауынды, желді күндері бақбақ гүлі қалай өзгереді екен? Бақылайық. күндіз түнде
жауынды күні желді күні 1. Қай айда көктейтінін белгілеп жазайық.
5 6 7 71 5 Жаттығу 3. “Егін жинау” деп нені айтады? Егінді қашан жинайды? Неліктен? Жаттығу 4. Суреттегі өзіміз күн сайын тұтынатын азық-түлік өнімдерін неден жасайды?
Адамдар күздігүні өсімдіктен “әллергі қозғалады” деп жатады. Неліктен? 5. Гүлі желге неліктен оп-оңай ұшып кететіндігінің себебін түсіндіруге тырысайық. 4. Көбелек, қоңыз секілді жәндіктер бақбақ гүліне қонып, ұшып жатады. Неліктен? Пікірлесейік.
73 5
Сұрақ бойынша әңгімелесейік. Біз малдың қандай өнімдерін пайдаланамыз? Үй жануарларын бағып, күтуге біз қандай қолғабыс тигізе аламыз?
Үй жануарларына нелер қажет деп ойлайсың? Азық дайындаймыз ба? Бағатын баспана даярлаймыз ба? үЙ ЖАНУАРЛАРыНыҢ пАЙДАСы Суретке қарап, үй жануарларының пайдасы жайында пікірлесіп, өзара сәйкестіріп қосақтайық.
72
Жаттығу 6. Төмендегі мәтінді оқиық. Тақырып: Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөртеде ақ ниетті қарлығаш адам баласын мәңгі жас өмір сүргізетін қасиетті зәмзәм суын іздеп тауып, аузын толтыра ұрттап, ұшып келе жатады. Алайды мұны сезіп қалаған арам ойлы оқжылан атылып барып, қарлығашты шағып алады. Еті қатты ауырған қарлығаш ойбай салғанда аузындағы қасиетті суды еріксіз төгіп алады. Төгілген су самырсын, шырша, әніс үшеуіне төгіледі. Сондықтан да осы 3 ағаш ìәңгі жасыл болған деседі-мыс.
Мәңгі жасыл өсімдіктің жапырағы қыста түсе ме? Мұғаліммен бірлесіп пікірлесейік.
A. Иә
Ә. Жоқ
Б. Кей жапырағы түсіп жатқанда, кейбірі жаңадан өсіп жатады. 73 5
Сұрақ бойынша әңгімелесейік. Біз малдың қандай өнімдерін пайдаланамыз? Үй жануарларын бағып, күтуге біз қандай қолғабыс тигізе аламыз?
Үй жануарларына нелер қажет деп ойлайсың? Азық дайындаймыз ба? Бағатын баспана даярлаймыз ба? үЙ ЖАНУАРЛАРыНыҢ пАЙДАСы Суретке қарап, үй жануарларының пайдасы жайында пікірлесіп, өзара сәйкестіріп қосақтайық.
75 5 үЙ хАЙУАНАТТАРыН БАҒып-КүТУгЕ ҚАЛАЙ ҚОЛҒАБыС ЖАСАУ КЕРЕК? Қай хайуанат қайда тіршілік етеді? Оларға баспана не үшін қажет? Сызықпен сәйкестіріп қосайық.
Қай хайуанаттың баспанасы жоқ екен? Қай хайуанатқа баспана жасап көмектесейік?
•
• Балықтың шыныайдынын сатып алғанда нені ескеруіміз керек? ЖАН-ЖАНУАР 74
Жаттығу 1. Сендер үйде балық асырайсыңдар ма? Асырап жүрген балығымыз жайында сыныптастарымызға айтып берейік.
“Менің сүйікті хайуанатым” тақырыбы бойынша кітапша жасап, достарымызға таныстырайық. Адамдар жан-жануарлардың пайдасын көру үшін қолға үйретудің нәтижесінде адамға үйір болып, қолдан жем жейтін жануарларды үй хауанаттары деп атайды. Адамдардың малдан алып пайдаланатын нәрселерін мал өнімі деп атайды. •
Немен қоректенеді? • Қалай бағып-күтеді? • Жем сепкенде, тазалап күткенде нені ескеру керек? Шыныайдындағы балықтарға қарап отырса, шаршау шығады деп естідім. Балықтың әр қозғалысын бақылаудың өзі көзге жаттығу жасадым деген сөз.
75 5 үЙ хАЙУАНАТТАРыН БАҒып-КүТУгЕ ҚАЛАЙ ҚОЛҒАБыС ЖАСАУ КЕРЕК? Қай хайуанат қайда тіршілік етеді? Оларға баспана не үшін қажет? Сызықпен сәйкестіріп қосайық.
Қай хайуанаттың баспанасы жоқ екен? Қай хайуанатқа баспана жасап көмектесейік?
•
• Балықтың шыныайдынын сатып алғанда нені ескеруіміз керек? ЖАН-ЖАНУАР 76 5 БІз НЕ үЙРЕНДІК? 1. Адамдар неліктен “Менің мекенім ең әдемісі” деп мақтанады? Мысал келтірейік. 2. Даяшылық орнында сен өзіңді қалай ұстайсың? Таңдайық. а) Өз қалағанымша жүрем ә) Өзгелерді құрметтеймін 3. Оғаш қылық көрсеткен досыңа қалай көмектесесің? а) Айтып түсіндірем ә) Неліктен олай жасағанын сұраймын б) Ұрысамын 4. Өсімдіктің құрамдас бөліктерін атайық. ҚОРШАҒАН ОРТАНы БАҚыЛАп үЙРЕНЕЙІК 5. Өсімдікте болатын мезгілдік өзгерістерді дұрыс сәйкестіріп қосайық. Жаз Күз
Қыс Көктем
Бәйшешек гүлдейді. Бабақ гүлдейді. Жеміс-жидек піседі. Өсімдік қурап жоғалады. 6. Мал және үй хайуанаттарын бағып-күтуге біз қалай қолұшын береміз? Санамалап жазайық. 1. ...................................
2. ................................... 3. ...................................
жүктеу/скачать 46,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|