Тіркеу нөмірі 204-ж Регистрационный №204-ж

534

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

Түйін сөздер: білім, көптілділік, тарих пәнін оқыту.

ОСОБЕННОСТИ ПОЛИЯЗЫЧНОГО ПРЕПОДАВАНИЯ 

ГУМАНИТАРНЫХ ДИСЦИПЛИН В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛьНОЙ ШКОЛЕ

Современность предъявляет высокие требования к выпускникам учебных заве-

дений, одно из них – владение несколькими языками. В статье поднимается проблема 

реализации полиязычного и поликультурного образования. Преподавание и обучение 

гуманитарным дисциплинам на иностранном языке позволит успешно решать данные 

задачи. Особое значение в языковой подготовке обучающихся имеют специальные учеб-

ные программы.

Ключевые слова: образование, полиязычие, преподавание истории.

One  of  the  most  important  aspects  occurring  in  the  Republic  of  Kazakhstan 

economic and social modernization serves the state policy in the field of language. The 

president's attention to this part of the state policy is obvious and deserves the most 

careful study and analysis, because in our country realized a unique project initiated by 

the Head of State – Language trinity [1].

The “Language Trinity” project presumes the establishment of conditions for 

providing all citizens of the Republic of Kazakhstan with the opportunity to study 

English: improved quality of English instruction in all general education schools, in-

cluding specialized schools with an emphasis on foreign languages, as well as special-

ized secondary and higher learning institutions [2].

Learning a foreign language is one of the key system elements of professional 

training at all levels in the Republic of Kazakhstan, including educational institutions 

of secondary and higher vocational education. Without the knowledge of a foreign 

language people can not do anything in the modern world. Possession of a foreign 

language is necessary to be competitive in the labor market.

The Head of State Nursultan Nazarbayev set main priorities of national educa-

tion in his annual message to the people of Kazakhstan. Firstly, education must be 

competitive, high-qualified in such way that alumni of Kazakhstan schools could eas-

ily continue their education in the universities abroad. Therefore, the most important 

strategic goal of education is to save the best traditions of Kazakh education, provide 

our alumni by international qualifications of the development of their linguistic con-

sciousness, based on the mastery of the native Kazakh language, Russian and foreign 

languages. In this regard, the President puts before us the question of the impact of 

language  teaching  and  improving  language  training  for  students. They  emphasized 

that Multilinguism is the foundation of forming multicultural identity in society.

In the message to the people in 2009, «New Kazakhstan in the new world», the 

President of Kazakhstan, Nursultan Nazarbayev noted that in order to provide com-

petitiveness of the country and its citizens, offered phased implementation of the cul-

tural project “Language Trinity”. “Kazakhstan must be regarded as a high-educated 

PSyCHOLOGICAL AND PEDAGOGICAL SCIENCES

535

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

country all over the world the population of which speaks 3 languages: Kazakh as a 

state language, Russian as a language of international communication and English as 

a language of successful integration into global economy”.

In  conditions  of  industrial  and  innovative  country’s  development  especially 

important to necessity of development and introduction of multilingual education in 

educational activities. At the present time, one of priority directions in Kazakhstan’s 

modern system of education is to create an innovative multilingual models .Today we 

can talk about the shutdown on institutional ensuring of implementation of the State 

program of education development in the Republic of Kazakhstan for 2011-2020, one 

of the basic competencies which are trilingualism, Eurasian multiculturalism, com-

munication and technocratic character. In the basic provisions of the concept which 

refer tothe need of high-quality foreign language graduates of a modern school and it 

is the most topical issue in the education of professional youth, because the rapid pace 

and level of development of science and technology in the world require proficiency in 

foreign languages for a better way and more fully obtain the necessary theoretical and 

practical knowledge and skills. Multilingual education is the basis of the formation 

of multilanguage person, the level of formation in many respects determines positive 

personal self-realization in modern conditions of social relations, its competitive abil-

ity and social mobility.

The program of multilingual learning provides for the creation a new education-

al model that promotes formation of competitiveness in a globalized generation that 

owns the language culture. Knowledge of the Kazakh, English and Russian languages 

will  give  youth  a  key  to  global  markets,  science  and  new  technologies  will  create 

conditions for the formation of worldviews for constructive cooperation on the basis 

of ethnic initiation, Kazakhstan and world cultures. It should be noted that multilin-

gual education program introduced in Kazakhstan is unique and involves, unlike their 

Western counterparts training in three languages at the same time.

Multilingual education is closely connected to the implementation of the basic 

parameters of the Bologna process, correlation and unification of training plans with 

the European standards of education. As the implementation of the Concept 12 years of 

education is offered as one of the solutions, the implementation of the program “foun-

dation” (real 12th grade) with a focus on Multilinguism and study the foundations of 

basic sciences, which will be disbursed in the first year of study in high school.

Multilingual education is under the attention of UNESCO. In Kazakhstan edu-

cational environment has accumulated experience in multilingual education in sec-

ondary and higher education. Successful example of the practical implementation of 

Kazakhstan model of multilingual education are the Nazarbayev Intellectual Schools 

and Nazarbayev University, where teaching is taught in English. Education in these 

advanced educational centers open for our youth additional prospects of intellectual, 

A.S. MAMCHUR, A.T. DyUSENBAEVA. 2 (66) 2015. Р. 533-537 

 

 

                ISSN 1683-1667 

536

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

professional and career development.

Investigation of goals and peculiarities of teaching polylinguism can be seen 

in the works of scientists such as M.M. Kopylenko, Z.K. Ahmetzhanova, S.E. Bay-

bulsinova, M.K. Isaev, A.E. Carlin, M.K. Murgazalieva, N.S. Mustafa, G.A. Gabdul-

lina, T.y. Zenkova, E.D. Muleymenova, M.R. Sabitova, Zh.Zh. Nurtaeva, A.I. Rabi-

novich.

The strategic goal of pedagogical education in Kazakhstan is to provide school 

graduates by international qualifying properties. Learning a foreign language as one 

of the main indicators of human adaptation to the new social, economic, political and 

cultural realities is now an urgent theoretical and practical task.

The president of the Republic of Kazakhstan N.A. Nazarbayev in the Message 

to the people of Kazakhstan “Strategy “Kazakhstan-2050” – a new political policy 

of the state” the next time marked the significance of a multilingualism: “I am firmly 

convinced that Kazakhstan citizens of 2050 is society of the educated, free people 

speaking three languages”.

It should be noted that in Europe, among the graduates of schools and universi-

ties has become the norm easy communication in several languages. Knowledge of at 

least three languages has become a requirement today and for Kazakhstan people.

Since 2007-2008 academic year based on the order of the Ministry of Education 

and Science of the Republic of Kazakhstan dated August 7, 2007, №387 to determine 

the main directions of quality education up to world standards was launched the new 

educational project for the implementation of training in three languages in 31 special-

ized schools for gifted children.

Considering the positive experience in the implementation of multilingual edu-

cation in Kazakh-Turkish high schools and regional boarding schools for gifted chil-

dren, international school “Miras”, MON Republic of Kazakhstan was decided on a 

phased implementation of training in three languages from the 7th grade in schools, 

providing study of one or more objects science and math in English, Kazakh language 

and literature, History of Kazakhstan in schools with Russian language learning - in 

the Kazakh language, the program schools with the Kazakh language learning; Rus-

sian language and literature at schools with the Kazakh language learning - in Russian, 

according to the program of schools with Russian language of learning.

The  usage  of  English  in  teaching  world  history  in  modern  conditions  imple-

mentation of polylingual State program in the education system of Kazakhstan in a 

secondary school can promote the implementation of the principles of multilingual 

education. Currently, the school has not provided with a sufficient number of subject 

teachers, owning three necessary languages. Learning a foreign language becomes an 

integral part of general education specialist, especially the history teacher. The gradu-

ates of pedagogical universities, higher professional education are not sufficiently flu-

PSyCHOLOGICAL AND PEDAGOGICAL SCIENCES

537

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

ent in foreign languages. In this regard, the issue of teaching professionally-oriented 

disciplines in the training of specialists in foreign languages is very important.

On the other hand, we can talk about multilingual education when a number of 

other disciplines are taught in foreign languages, such as history, computer science, 

biology, and so on. At the lessons of history of Kazakhstan and World history, we 

learn more about different cultures and civilizations. Therefore, it is possible to form 

multicultural identity through the teaching and learning of history. Integrative interac-

tion history and English allows students to create representation about the dynamics of 

development and the historical implications of modern forms of social life, critically to 

perceive received social information consciously study the variety of behavior patterns 

that exist in modern multi-cultural, multi-ethnic, multi-religious society and improve 

skills in listening, reading, speaking and writing.

One of the main tasks is familiarizing younger generation to the universal, global 

values, the formation of adolescents abilities to communicate and interact with the 

neighboring cultures in the global space. In this context, understanding the role of 

languages in the modern world puts before us the issue of language training and im-

proving language proficiency of students as well as school teachers, who need to know 

their mother tongue and the language of international communication – English.

The main goal facing teachers and pupils is the development of a multicultural 

identity, knowing the customs and traditions of nation, knowing more languages to 

carry out communicative – activity-related operations in the three languages in all situ-

ations, tending to self-development and self-improvement [5].

According to the above, knowledge of other languages contributes to the appear-

ance of new perspectives to the world of advanced possibilities, that is an acquaintance 

with another worldview and world interpretation when it is possible to correct and 

clarify  the  knowledge  of  the  world,  which  are  obtained  using  the  native  language. 

Multilinguism should be considered by an important condition for free occurrences 

of young people learning in the global educational environment in the field of profes-

sional activity.

REFERENCES

1. Chan Din Lam multilingual education. Important Strategies to the development of 

Kazakhstan. The successes of modern science. 2013, 7, 130, 132 (in Eng).

2. The concept of multilingual education in the Republic of Kazakhstan. Karaganda. 

Publishing House of the University, 2008, 19 (in Eng).

3. Lyakhovitskii M.V., Methods of teaching foreign languages Proc. Allowance for filol.

fak.vuzov. M. Higher School, 1981, 159 (in Eng).

4. Conceptual aspects of vocational education in polylinguism. Scientific space in Eu-

rope. Bulgaria, Sofia, 2008, V. 13, 57-62 (in Eng).

5. Multilingual education theory and methodology. Almaty, Bilim, 2008, 343 (in Eng).

6. The theoretical origins of scientific development perspective multilingual education. 

Board of Directors. M. Academy, 2008, 11, 71-74 (in Eng).

A.S. MAMCHUR, A.T. DyUSENBAEVA. 2 (66) 2015. Р. 533-537 

 

 

                ISSN 1683-1667 

538

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

ӘОЖ 159.923.5 

С. САГАНДЫКОВА

Р. Мәрсеков атындағы орта мектебі, Қ. Қайсенов кенті, ШҚО, Қазақстан

ШЕТЕЛ МУЛьТФИЛьМДЕРІНІң ЖАС БАЛА ПСИХИКАСЫНА КЕРІ ӘСЕРІ

Мақалада  бүгінгі  таңда  шетел  мультфильмдерінің  жас  бала  психикасына  кері 

әсері жөнінде және жас ұрпақты тәрбиелеуде, баланың дүниетанымын дамытуда тәрбие 

құралы бола алмай отырғаны жөнінде сараптама жасалған.

Түйін  сөздер:  мультфильм,  телеарна,  тәуелділік,  медиазорлық,  бала,  бала 

психикасы, кері әсер.

ОТРИЦАТЕЛьНОЕ ВЛИЯНИЕ ИНОСТРАННЫХ МУЛьФИЛьМОВ

 НА ПСИХИКУ РЕБЕНКА

В данной статье рассмотрены вопросы об отрицательном влиянии иностранных 

мультфильмов на психику ребенка.

Ключевые слова: мультфильм, телеканал, зависимость, медианасилие,ребенок, 

психика ребенка, отрицательное влияние.

THE NEGATIVE INFLUENCE OF FOREIGN CARTOONS 

ON THE PSyCHE OF THE CHILD

This article considers the questions about the negative influence of foreign cartoons on 

the psyche of the child

.

Keywords: cartoon, TV channel, addiction, mediaviolence, child, the child’s psyche, a 

negative influence.

Бүгінгі  таңда  мультфильм  –  идеологиялық  үлкен  құрал.  Бүлдіршін 

атаулының көгілдір экраннан ең алдымен іздейтіні – әрине, мультфильм. Өткен 

ғасырдың басында түсірілген ең алғашқы мультфильмнен кейін бұл сала бірте-

бірте дами бастады. Мультфильмдер түрлі түстерге боялып, бұл жанрдың жаңа 

бағыттары пайда болды. Сол арқылы жас ұрпақтың дүниетанымы қалыптасып, 

туған  тілге,  тарихқа,  болашаққа  деген  сүйіспеншілігі  оянатыны  анық.  Алайда 

суретке жан бітіріп, баланың дүниетанымын дамытатын мультфильмдер бүгінде 

тәрбие құралы бола алмай отыр. Спутниктік телеарналардың арқасында бүгінде 

балалардың  бұл  сұранысы  айтарлықтай  қанағаттандырылып  та  жүр.  Қазіргі 

мультфильмдегі ең бірінші кемшілік, ондағы бас кейіпкерлер. Балалардың ішкі 

әлемі – тұп-тұнық, мөлдір әлем. Дүниені жанары қалай көрсе, жан дүниесі со-

лай  қабылдайтын  бүлдіршіндердің  тап-таза  әлемін  қоршаған  орта,  ересек-

тер  өзіміз  лайлап  аламыз.  Сондай-ақ  мультфильмдердегі  кейіпкерлердің  әрбір 

әрекеті айналасындағыларды қырып-жоюға бағытталған. Ал осыны көріп өскен 

балалар  қатігез,  жүрексіз  болмасына  кім  кепіл?!  Жеті-сегіз  жасында  қатігез 

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

539

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

телебағдарламаларды  көп  көрген  бала  30  жасында  жантүршігерлік  қылмысқа 

баратын көрінеді.

Екіншіден,  мультфильм  тіршіліктегі  жіберген  қателіктері  үшін,  тиісті 

ережелерді сақтамағаны үшін ешкім оларды бұрышқа тұрғызып, «былай істеуге 

болмайды»  дегенді  айтпайды.  Ал  мұндайды  көрген  кішкене  көрермен  ненің 

жақсы, ненің жаман екенін айырмай, олардың санасында «бәрін де жасауға бо-

лады» деген ой қалыптасады.

Үшіншіден, мультфильмдерде баланың өміріне қауіп төндірерлік, миға сый-

майтын әрекеттер көрсетіледі. Баланың әдеті – көргенін қайталайды. Сондықтан 

бала мультфильмдердегі кейіпкерлерге еліктеп, бала белгілі бір нәрседен қорқуы 

да  керек.  Ал  қорқу  сезімі  жоқ  баланың  олардың  қимылын  қайталаймын  деп 

неше түрлі дене жарақатына ұшырауы мүмкін. Сондай-ақ бала өз өміріне қатер 

төндіретін әрекеттерді сезінбейтін болады. Ал кішкене кезінде өміріне төнер қауіп 

көп. Әлемдік ғалымдар осыдан ондаған жылдар бұрын мектеп жасына дейінгі 

балалардың жақсыдан қарағанда жаманға тез еліктегіш екенін дәлелдеген. 

Төртіншіден, қазіргі мультфильмдерде ер мен әйел адамның рөлдері қалай 

болса солай көрсетілген. Мысалы, ер адам әйел адамға тән қылықтарды жасай-

ды және керісінше. Киім киістері де, қимыл-әрекеттері де, бір-бірімен қарым-

қатынастары  да  бала  психологиясына  кері  бағытталған.  Егер  мектеп  жасы-

на дейінгі баланың жыныстық дамуы осы уақытта қалыптасатынын ескерсек, 

қазіргі қездегі балалар мен қылығы ұлға тән қыз балалардың көбейіп кеткенінің 

себебін түсінуге болады.

Бесіншіден, ғалымдардың зерттеуінше, балалар үшін мультфильмдердегі 

қуыршақ-кейіпкерлердің  сыртқы  кейпі  өте  маңызды.  Жағымды  кейіпкерлер 

өте  сүйкімді,  жағымсыз  кейіпкерлер  керісінше,  сүйкімсіз  болуы  керек.  Ал 

кейіпкерлердің бәрі қандай рөлде болса да қорқынышты, құбыжық кейіпте бол-

са, бала олардың жақсы, жаман әрекеттеріне баға бере алмайды. Кейіпкерлерге 

еліктегіш балалар, егер мультфильмнен сүйкімді кейіпкер көре алмаса, олардың 

ішкі сезіміне нұқсан келеді деп дәлелденген.

Адам бойында үрей тудыру жақсы қасиеттерге, мысалы, қуанышқа қарағанда 

оңайырақ.  Батыс  мультипликациясында  психологияға  әсер  ететін  қорқыныш, 

үрей,  зорлық  секілді  амалдар  қолданылады,  теледидар  балаға  эмоционалдық 

тұрғыдан, яғни оның қатты қуануына, ренжуіне, мазасыздануына, үрейленуіне 

тікелей әсер етеді. Теледидардың алдында көп отырудың балаға зияны бар екені 

дәлелденген. Экрандағы көріністер тез алмасқанда енді ғана жетіліп келе жатқан 

балалар оларды миында сақтап үлгермей, келесі көрініске ауысқанда балалардың 

милары шатасып кетеді. Міне, осыдан бала миы аз уақытқа ғана есте сақтауға 

бейімделеді. Нақтырақ айтқанда, баланың есте сақтау, ойлау қабілеті төмендейді 

екен. Дәл қазіргі уақытта аса жоғары көз талмасы ауруына шалдықтыратынын 

С. САГАНДЫКОВА. 2 (66) 2015. Б. 538-546 

 

 

 

 

                ISSN 1683-1667 

540

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

да  ғалымдар  ғылыми  дәлелдермен  нақты  айтып  отыр.  Экранға  ұзақ  қараудың 

кесірінен  көз  қарашығы  қанталап,  құрғап  кетуі  әбден  ықтимал.  Соның  салда-

рынан  көз  қарашығының  қабыршағы  жұқарады  да,  жарықты  реттеу  қызметі 

күрт  әлсірейді.  Кейін  бала  қолына  кітап  ала  берсе  көзі  шаршап,  миы  жалқау 

тартып,  білім  алуына  үлкен  кедергі  жасайды  екен.  Сөйтіп,  сабақ  оқуға  деген 

қызығушылығы  төмендейді.  Және  де  ұзақ  уақыт  теледидар  көрген  баланың 

айналасындағы адамдармен қарым-қатынас жасау ынтасы да төмендейді. Ұзақ 

уақыт  бойы  теледидарға  телміріп  қарағанның  өзінен  бала  осындай  көптеген 

ауруларға шалдығады екен.

Тәуелсіздік  алғаннан  бастап  елімізде  кабельді  және  спутниктік  теле-

арналар  көбейіп  кетті.  Онда  түрлі  елдердің  атыс-шабысқа,  ұрыс-керіске, 

түсініксіз  оқиғаларға  толы  кинолары  мен  мультфильмдері  көрсетіледі.  Фило-

логия  ғылымдарының  докторы,  профессор  Бауыржан  Омарұлы:  «Ұлттық 

болмысымыздың тұтастығы туралы айтар болсақ, спутник байланысы арқылы 

берілетін  «Никелодеон»  телеарнасы  еске  түседі.  Батыстың  бізге  арнап  хабар 

тарататын  бұл  арнасы  бала  біткенді  бірден  баурайды.  Себебі  бұл  арнадағы 

мультфильмдердің перзент психологиясына әсер ету мүмкіндіктері терең ойла-

стырылып, шебер қиюластырылған. «Никелодеонның» хабарларын үзбей көрген 

бала  айғайлап-шыңғырып,  басын  қабырғаға  соғып  жүретін  кейіпкерлердің 

қимылын  айна-қатесіз  қайталайды»,  –  деген.  Психологтердің  зерттеулеріне 

қарағанда, мектепке дейінгі балардың 70-80% адамның суретін салып көрсетші 

дегенде,  адамның  басын  олар  үшбұрышты,  төртбұрышты  етіп  салып  берген. 

Бұрын мұндайды тек психикасында кемістігі бар балалар ғана салған.

Шетелдіктер  мультфильмдерді  немесе  бағдарламаларды  жасауда 

балалардың  психологиясын  жаулап  алуға  көңіл  бөлетінге  ұқсайды.  Себебі 

шетелдік  мультфильмдерді  көріп  отырған  баланы  орнынан  қозғау  қиын.  Ал, 

ата-аналардың  айтуынша,  балалар  түгілі  әлгі  мультфильмдердің  ересектерді 

де  еріксіз  өзіне  тартып  алатын  әсері  күшті  екен.  Жаңағы  жоғарыда  айтылған 

телеарналардағы  мультфильмдерді  көретін  сана-сезімі  толық  қалыптаспаған 

балаларда  бірнеше  жағымсыз  мінездер  пайда  болатынын  байқауға  болады. 

Осындай мультфильмдердің балаға тигізген теріс әсерлерін айтатын болсақ, мы-

салы, Жапонияда пакемон, құбыжықтар деген мультфилімнің бір сериясының 

көрсетілімінен кейін қояншық ауруы ұстаған 625 бала ауруханаға түскен, мұндай 

келеңсіз оқиғалар өз елімізде де болып жатыр. Мысалы, осындай мультфильмді 

көріп алған 7 жасар Айғаным деген қыз бала 6 айлық інісін 5-ші қабаттан тастап 

жіберген. Мұны қалай түсіндіруге болады? Негізінен бала туа сала бұзық бол-

майды. Ол көргенін, естігенін еліктеп жасайды. Экрандағы атыс-шабыс, ұрыс-

керіс,  қатігездіктен  бала  психологиясы  бұзылмағанда  қайтеді.  Мұны  Вашинг-

тон  университетінің  ғалымы  Фредрин  Циммерман  3  жастан  12  жасқа  дейінгі 

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

541

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

балаларға бақылау жүргізгенде, теледидарды 4 сағаттан артық уақыт көрген бала 

бұзақы болатындығын, ол түгіл күні бойы теледидар көретін ересектердің өзі 

бұзақы әрекеттерге жиі баратындығын дәлелдеген.

Түркия мемлекеті бұл мәселеге көңіл бөліп, кей бағдарламалардың, әсіресе, 

жас  балалардың  тәрбиесіне  кері  әсерін  тигізетін  бағдарламаларға  тосқауыл 

қойып, түрлі шаралар қолдануда. АҚШ, Ұлыбритания, Франция сияқты мемле-

кеттерде балаларға қатысты бағдарламаларды сараптаудан өткізу, олардың да-

муына кері әсерін тигізетін хабарларды қатаң түрде бақылауға алған. Және бізге 

кабельді, спутниктік телеарналарды шектеу де артықтық етпейді.

Балалар  арасындағы  жаңағыдай  келеңсіз  оқиғалар  отбасында  тәрбиенің 

дұрыс  берілмеуінен  туындап  отыр.  Қазіргі  кезде  ата-аналар  күннің  атуынан, 

түннің батуына дейін жұмыста жүріп балаларының сабақтан соң немен айна-

лысатынын білмейді. Ал кейбір ата-аналар үйде отырып бала тәрбиесінен гөрі, 

түрлі  шетел  сериалдарын  бірінші  орынға  қояды.  Тәрбие  отбасынан  бастала-

ды. Отбасында кішкентайынан балаға нені істеген дұрыс, не дұрыс емес деген 

сияқты тәрбиелік сөздерді айтып отыру балаға оң әсерін тигізеді. Негізінен, ба-

ланы кішкентай кезінен теледидар көру мәдениетіне үйрету қажет. Ата-аналар 

жұмыстан  келген  соң  балаларына  теледидардан  нені  көру  керек,  нені  көрмеу 

керек  екендігін  түсіндіріп  отырса  жаңағыдай  оқиғалар  болмас  еді.  Экранның 

тәуелсіздігімізді  алып,  даму  сатысын  бастан  өткізіп  жатқан  еліміздің  тілі  мен 

дініне,  әдет-ғұрып,  салт-дәстүріне,  болашағымызға  кері  әсері  тимесін  десек, 

балаға дұрыс тәрбие беруді қазірден бастап қолға алу қажет.

2011жылдың қараша, 2012 жылдың наурыз айларында зерттеу жұмыстары 

жүргізілді. Зерттеуге Ұлан ауданы, Қасым Қайсенов кентінің 65 оқушысы (3-4 

сыныптар), 15 мұғалім және 25 ата-ана қатысты. Ең бірінші байқау, әңгімелесу 

әдісін  қолдана  отырып  зерттеушілердің  жасы  8-10  жас  аралығы  болды  және 

осы  жас  аралығында  түрлі  шетел  мультфильмдерін  жиірек  пайдаланатыны 

анықталды.

Зерттелушілер іріктеу бөлімінен өткеннен кейін (басым көпшілігі ұлдар), 

олардан 7 сұрақтан тұратын төмендегі нұсқада сауалнама алынды.

Аты-жөні, сыныбы, жасы:

1. Теледидар, мультфильм көресің бе?

2. Сен сүйіп көретін мультфильмдер?

3. Теледидар алдында мультфильм көріп неше сағат, минут отырасың?

4. Мультфильмдер несімен қызықты?

5. Қазақ, Ресей мультфильмдері ұнай ма?

6. Мультфильмдегі сюжетті өмірде пайдаланасын ба?

7. Сен қандай мультфильм көретінің ата-анаңды қызықтыра ма?

Сауалнама  қорытындысы  бойынша  респонденттердің  барлығы  экранға 

С. САГАНДЫКОВА. 2 (66) 2015. Б. 538-546 

 

 

 

 

                ISSN 1683-1667 

542

Тоқсанына бір рет шығарылады

  

 

 

 

         

Шығыстың аймақтық хабаршысы

тәуелді  екені  анықталды,  ал  ең  танымал  мультфильмдер  арасында  «Өрмекші 

адам» – 100%; Супермен – 100%; Бэтмен, Бэтмен және Роббин – 97%; Ниндзя-

тасбақа – 97%; Наруто және Бен –10 – 69% көрсеткіштерді көрсетті. 

Өкінішке орай респонденттердің 65%-ы үшінші сұраққа теледидар алдын-

да 1-3 сағат бойы отырамыз деді.

Мультфильмдер  несімен  қызықты  деген  сұраққа  100%  –  трюктарымен, 

94-64%  шытырман  оқиғаларымен,  рефлекстерімен,  қиял-ғажап  оқиғаларымен, 

сюжеттерімен ұнайды деді. 

6-шы сұраққа басым көпшілігі Ресей, отандық мультфильмдер ұнамайды 

деді,  ал  өкініштісі  ата-аналар  балаларының  күнделікті  қандай  мультфильмдер 

көретініне аса мән бермеген, ата-ананың 65% – жыл басында қызықпаса, жыл 

соңында осы мәселе бойынша алаңдап, қызығушылық таныта бастағаны – 61%.

Сонымен  оқушылар  арасында,  соның  ішінде  басым  көпшілігі  ұлдар 

қауымының  зерттеу  нәтижелерін  алып,  тақырыптық  әңгімелесулер,  слайд,  ар-

найы 10 мультфильм үзінділерінен жасалған бейнеролик көрсетілді. Көрсетілім 

алдында және соңында білек тамырларының қан соғысын медбикенің көмегімен 

жеке белгілеп алдық (8-10 жасар балаға пульстың қалыпты деңгейі минутына – 

80-90 соққы). Көрсетілім соңында пульстары жиілеп, балалар қозу жағдайына 

небәрі 3 минуттың ішінде түсетіні белгілі болды, ең қызығы 20 минуттан соң да 

олардың пульстары шамадан тыс көрсеткіш көрсетті.

Мультфильмдердің бала психикасына кері ықпалы бар екенін ата-аналармен 

мұғалімдерден  алынған  сауалнама,  әнгімелесулер  бірден-бір  дәлелі  болды. 

Олардың басым көпшілігі «иә, бізді осы мәселе алаңдатады» деді.

Оқушылардан  алынған  мағлұматтар  таныстырылып,  тақырыптық  ата-

аналар  жиналысы  болды,  оқушыларға  көрсетілген  бейнеролик  көрсетіліп, 

талқыланды.

Сонымен  мектеп  оқушылары  арасында  мультильмдердің  зияндылығы 

жөнінде сауаттылығы төмен деңгейде екені анықталды. Керісінше, мультфильмдегі 

сюжет,  трюктердің  90%-н  күнделікті  өмірде  пайдаланады  екен,  ал  ойыншық, 

оқу  құралдары,  киім-кешектің  басым  бөлігі  кейіпкерлерді  бейнелейтін  сурет-

терден тұрады, олардың басым көпшілігі атыс-шабыс, жанжал, қақтығыстардан 

тұратыны мәлім.

Сонымен, бүгінгі таңда әлемде әр екінші бала мультфильм көріп, оларға 

еліктейді екен.

Еуропалық ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда, балалардың 75%-ы «ме-

диа немесе бейнезорлық» деп аталатын жағдайдан зардап шегеді екен. Сонымен 

қазақ мультфильмі дамымайынша, ұлттық тәрбие толыққанды бола алмайтыны 

сөзсіз. «Ел боламыз десек – экранымызды түзейік!».

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

543

Региональный вестник Востока

  

 

 

 

 

        

Выпускается ежеквартально

Қосымша

Зерттеуге қатысушылар

жүктеу/скачать 13,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: