біліМ беру ЖүЙесін Жаңғырту ЖағдаЙында инновациялыҚ
үрдістерді тиіМді Қолдану
Жақсымбетова г. о.
Алматы облысы Қапшағай қаласы «Орта мектеп-гимназия мектепке
дейінгі шағын орталығымен» мемлекеттік мекемесі Қазақстан Республикасы
аңдатпа
бұл мақалада білім беру жүйесін жаңғырту жағдайында оқу үдерісіне жаңаша көзқарастар қажет
екендігі айтылады. жаңа формация мұғалімі өз жұмысын инновациялық тұрғыда ұйымдастыра отырып,
нәтижеге жететіні көрсетіледі. білім беру сапасын көтеруде инновациялық үрдістерді педагогикалық
технологиялар арқылы енгізу қажеттігін көрсетеді. соның ішінде оқытудың «әлшемді әдістемелік
жүйе» педагогикалық технологиясының тиімділігі мен іс жүзінде қолданылуын ашып көрсеткен.
аннотация
статья подчеркивает важность осознания того, что в целях качественного образования наше государ-
ство перешло на образовательную модель, направленную на результат. Автор отметила, что на сегод-
няшный день высока роль инновационной технологии обучения и привела примеры из своего опыта по
применению технологии «трехмерная методическая система»; указала особенности этой технологии и в
качестве примера привела урок по теме «септеулік шылаулар».
Abstract
this article tells about the translation to educational model, directing to result in order to achieve the qualitative
education. the author recognizes the high role of innovation technology in elucational system and gives exampes
from its experiences of using the technology of «three levels method system».
бүгінгі таңда білім беру жүйесін жаңғырту қажеттігі туындап отыр. елбасы н.назарбаев биылғы
жолдауында «білім беру жүйесін жаңғырту барысында оқу үдерісіне қазіргі заманға әдістер мен тех-
нологияларды енгізу қажет» деп атап көрсетті [1]. осы орайда өскелең ұрпаққа жоғары сапалы білім
беруді жүзеге асыру мақсатында еліміз нәтижеге бағытталған білім беру моделіне көшті. нәтиже
дегеніміз - жеке тұлғаның құзыреттілігі. Ал нәтижеге бағытталған білім беру дегеніміз - жеке тұлғаның
құзыреттілігін қалыптастыру. Құзыреттілік - ол терең білім. оқушының құзыреттілігін қалыптастыру
үшін мұғалімнің өзі құзыреттілікке жету керек. Қазіргі кезде мұғалімге қойылатын талап та күшті.
жаңа формация мұғалімінен тек өз пәнінің терең біліп қана қоймай, педагогикалық, психологиялық
және ақпараттық сауаттылық талап етілуде. ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар,
шығармашылықпен жұмыс істеп, оқыту үдерісіне инновациялық тұрғыдан қарайтын жан болғанда ғана
білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде саналады.
жоғары дәрежелі кәсіби құзыреттілік маманның бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Өздігінше еркін
ойлау қабілеті бар, тәрбие - білім беру үрдісін модельдей алатын тәрбие беру және білім берудің жаңа
технологиялары мен жаңа идеяларын өздігінше іске асыра алатын мұғалімнің кәсіби құзыреттілігінің
деңгейін арттыру - өзекті мәселе, себебі,
- біріншіден, кәсіби құзыретті мұғалім мектептің тәрбие - білім беру процесінде шығармашыл
оқушылардың қалыптасуына дұрыс әсер етеді;
- екіншіден, өзінің кәсіби қызметінде жақсы нәтижелерге қол жеткізе алады;
- үшіншіден, кәсіби мүмкіндіктердің іске асуына ықпал жасайды. [2]
оқушыларға сапалы білім беру ісінде нәтижеге жету үшін әр мұғалімде озық педагогикалық
тәжірибені негізге ала отырып, өзіндік жаңаша көзқарастар енгізу, оқыту мен білім берудің неғұрлым
тиімді технологияларын қолдану, оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру, заман талабы-
на сәйкес ақпараттандыру құралдарын меңгеру және өз жұмысында пайдалана білу дағдылары болуы
қажет.
мектеп алдына қойылып отырған мемлекеттік сұранысты орындауда мектепке өз мамандығының
қыр-сырын жақсы білетін құзыретті, өз жұмысын ғылыми негізде ұйымдастыра білетін, ізденуден
жалықпайтын зерттеуші, шығармашылықпен жұмыс жасайтын мұғалімдер керек. ендеше білім сапасын
көтеру ісі, жоғарыда аталған міндеттерді жүзеге асыру тетігі ұстаздар қауымына байланысты. мұғалімнің
қоғамдағы орнын, адамдықтың таразысы- ұстаздықты белгілі ақын, алғашқы педагогикалық еңбектің
авторы мағжан жұмабаев «Алты алаштың баласы бас қосса, ең қадірлі орын – мұғалімдікі», - деп
жоғары бағалаған [3]. сондықтан мұғалім атаулының алдына үлкен жауапкершілік жүктеліп отыр. іскер,
жаңаға жаны құмар, үздіксіз ізденіс үстіндегі мұғалім ғана оқушыға сапалы білім бере алады. нәтижені
алдын ала болжайтын, сол нәтижеге жету жолында өз қызметін жобалай білетін педагог кадрлар ғана
қоғам алдындағы міндетті жүзеге асыра алады. Қазіргі күнде әр мұғалімнің алдында әр оқушының
даралығын дамыту, оқушының субъектілік тәжірибесін дәріптеу міндеттері тұр. мұғалім оқушының
өзіндік құндылығын, өзіндік болмысын, даралығын қабылдап, сол ерекшеліктеріне сәйкес өз жұмысын
ұйымдастыра білуі қажет. осыған сәйкес мұғалімнің алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі-
оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру, қазіргі заманғы педагогикалық технологиялардың
түрлерін меңгеріп, оқу-тәрбие үрдісінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін пайдалану.
бүгінде қоғамның жеке тұлғалы, дамыған адамын тәрбиелейтін маманға өзінің үздіксіз шығармашылық
ізденуі, оқытуда жаңа педагогикалық технологиялар мен инновациялық әдіс-тәсілдерді меңгеруі, кәсіби
құзырлығының жоғары деңгейде болуы қажет. инновация оқу-тәрбие үдерісіне енгізілетін жаңашыл
әдістер десек, бұл жаңашылдық білім беру жүйесінің тиімділігін арттыратын, жоғары сапалы білімді
кепілдендіретін деңгейде болу керек.
100
101
жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады.
инновациялық оқыту технологиясын меңгеру үшін педагогикалық аса зор тәжірибені жұмылдыру
қажет. бұл - өз қызметіне шығармашылықпен қарайтын, жеке басының белгілі іскерлік қасиеті бар адам-
ды қажет ететін жұмыс. шындығында да әрбір педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру ба-
рысында өзін-өзі дамытады және өзін-өзі қалыптастырады.
Қазіргі жас ұрпақтың саналы да сапалы білім алуының бірден-бір шарты - білім беру процесіне
жаңа инновациялық технологияларды енгізу екендігі сөзсіз түсінікті. сондықтан ғылыми-техникалық
прогресстен қалыспай, жаңа педагогикалық инновацияларды дер кезінде қабылдап, өңдеп, нәтижелі
пайдалана білу – әрбір ұстаздың негізгі міндеті болып табылады. білім беру жүйесінде инновациялық
үрдістерді қолданудың басты міндеттері мынадай:
- әрбір білім алушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін мақсатты түрде
ұйымдастыра білу;
- білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде тәрбиелеу;
- өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту;
- аналитикалық ойлау қабілетін дамыту.
оқу үдерісінде инновациялық әдіс-тәсілдерді жүйелі пайдалану сабақтың нақты мәнін терең
ашуға көмектеседі. оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туады. олардың
әрқайсының деңгейін анықтауға болады. оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік бар. оқушыларды
ізденіске баулып, өз бетімен жұмыс істеуге үйретеді. оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі,
ұйымшылдығы, шығармашылық белсенділігі артады. сонымен бірге жеке тұлғалық сипатын дамытуға,
шығармашылығын шыңдауда өзіндік орны бар, өзіне деген кәсіби сенімін қалыптастырады.
педагогикалық үрдісте жаңа технологияларды енгізіп, интерактивті оқытуды пайдалану мұғалімдерді
шеберлік жағынан шыңдайтындығына дау тудырмайды. оқушыны субьект ретінде дамытуда, оған заман
талабына сай білім беруде инновациялық тұрғыда оқытудың, оның ішінде оқыту технологияларының
маңызы зор. жоғары білім сапасын қамтамасыз етуде еліміздің педагог ғалымдары көптеген оқыту тех-
нологияларын дүниеге әкелуде. соның ішінде профессор ж.Қараев пен ж.кобдикованың оқытудың
«Үшөлшемді әдістемелік жүйе» технологиясының теориясы, тәжірибеге енгізілуі туралы курстан өтіп,
білімімді толықтырдым. Айқындалған талапқа, мақсатқа жетуде мен «Үшөлшемді әдістемелік жүйе”
технологиясын қолдану арқылы оқушылардың іздену дағдыларын қалыптастыру, шығармашылық
қабілеттерін дамыту» деген өзекті мәселесімен жұмыс істеп жүрмін.
осы технологияның өзіндік ерекшеліктері мен тиімді жақтарына тоқталғым келеді. бірінші айтарым,
бұл технология оқыту үрдісінде қиыншылық тудырып жүрген кейбір мәселелерді шешуге көмектеседі.
сондай-ақ бұл технологияның төмендегідей ерекшеліктері бар:
- оқушының жеке тұлға ретінде дамуына қолайлы жағдай туғызады; яғни оқушы өз бетімен білім
алып, өзін-өзі басқару арқылы өз бетімен дами алатын тұлғаға айналады.
- үлгермеушіліктен құтылып, мемлекеттік стандарт талаптарын толық орындауға мүмкіндік туады;
- мониторинг арқылы оқыту үрдісінің жүзеге асуына бақылау жүргізуге болады.
- оқушының шығармашылықпен айналысуына мүмкіндік туады.
- оқушы білімін әділетті түрде нақты бағалауға болады.
- оқушы «Өмір бойы білім ала алатын тұлғаға» айналады.
Қазіргі кезде мектептерде барлық оқушыға бір өлшеммен қарау әлі де басым орын алып отыр. Ал
аталған технология әр оқушының жеке қабілеті мен мүмкіндіктерін, қызығушылығын ескере отырып,
өз бетінше білім алуға жетелейді. Ал, бағалауға келетін болсақ, қазіргі кезде оқушы білімін бағалау
нақты емес, көбінесе салыстырмалы түрде жүзеге асатыны жасырын емес. біз бір оқушыны келесі бір
оқушымен салыстырып қараймыз да, артық не кем бағалап жатамыз. осыдан келіп кейде оқушылар
арасында қойылған бағаға келіспей, наразылық та туып жатады. Ал біз сөз етіп отырған технологияда әр
деңгейде орындаған тапсырмаға сәйкес оқушы білімі нақты бағаланып, оқушы тарапынан реніш тумау-
ына себеп болады. керісінше бұлай бағалау оқушыны ынталандырудың құралы болып табылады. себебі
оқушы 1-деңгейден 2-деңгейге, одан 3-деңгейге жетуге, басқалардан қалмауға тырысады.
технологияны жүзеге асыру күнтізбелік-тақырыптық жоспарды модуль бойынша жасаудан баста-
лады. модуль бойынша ұқсас тақырыптарды біріктіруге немесе керісінше көлемі үлкен тарауларды
бөлшектеп өтуге болады. әр модуль 3 қорытынды сабақпен аяқталады:
- өздік жұмыс (модуль бойынша);
- түзету жұмыстары немесе қатемен жұмыс;
- бақылау жұмысы (модуль бойынша) [4].
әр тақырыпты меңгерту үрдісі 3 кезеңнен тұрады. оның 1-кезеңінде ұйымдастыру жұмыстары, үй
тапсырмасын тексеру (өткен тақырып бойынша деңгейлік тапсырмаларды аяқтау дәрежесін тексеру) және
жаңа тақырыпты меңгеруге дайындық ретінде өткенді пысықтау жұмыстары жүргізіледі. 2-кезең-жаңа
тақырыпты меңгеру кезеңі. бұл кезеңде оқушыларға дайын білім берілмейді, оқушылардың мұғалімнің
көмегімен немесе тақырыпты топта бірлесіп талқылай отырып өздері ережені қорытып шығаруына
жағдай туғызу қажет. бұл кезеңде түрлі проблемалық және интерактивті әдістермен қатар зерттеушілік
әдістің келесі тәсілдерін қолдануға болады: Алғашқы жинақтау-талдау-салыстыру-бастысын бөліп
шығару-соңғы жинақтау. сосын жаңа тақырыпты бекітуге арналған жаттығу жұмыстары –берілген
сөйлемдерді талдау, мәтінге сипаттама беру жұмыстары орындалады. мысалы 6-сыныпта «септеулік
шылау» тақырыбын өтуде сабақтың 2-кезеңінде интерактивті тақтада мынадай сөйлемдер мен тапсыр-
малар болады:
1.біраз бой жазу үшін далаға шықты.
2.туған жер туралы өлеңім аудандық газетке басылып шықты.
3.менімен бірге досым да қуанып жүр.
4.жазға таман атам ауылға қайтып кетті.
5.Ауылға дейін әкем машинамен апарып салды.
тапсырмалар:
-сөйлемдегі шылауларды тауып, астын сыз;
-асты сызылған шылаулар қандай грамматикалық тұлғадағы сөздермен байланысып тұрғанын
анықта;
-шылау сөздер қандай мағына беріп тұрғанын түсіндір.
Алдыңғы сабақта шылау сөздерді өткен оқушылар сөйлемдегі шылауларды табады, байланысып
тұрған сөздерді көрсетеді: бой жазу үшін, туған жер туралы, менімен бірге, жазға таман, ауылға дейін.
тапсырмаларды орындай отырып, оқушылар шылау сөздердің барлығы белгілі бір септіктегі сөздермен
байланысып тұрғанын байқайды. шылау сөздердің сол байланысып тұрған сөздерге амалдық, мезгілдік,
мекендік мағыналар үстеп тұрғанын айтады. кітапппен жұмыс жасай отырып, септеулік шылаудың
ерекшеліктері мен ережесін қорытып шығарады. ережені қорытып, тақырыптың түйінін түсінген соң
тақырыпты бекіту жұмыстары жүргізіледі. бекіту жұмыстары кезінде мұғалімнің өз шеберлігіне орай
түрлі әдіс-тәсілдерді пайдаланып, топтық, жұптық, жеке жұмыс түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік
бар.
сабақтың 3-кезеңінде өтілген тақырыпты оқушылардың қаншалықты деңгейде меңгергенін тексе-
ру мақсатында деңгейлік тапсырмалар орындалады. оқушылар танымдық-ізденушілік жұмыстарының
нәтижесінде білімнің қорытындылауына бағытталған тапсырмаларды орындайды.
ең бастысы бұл технология оқушының өз-өзіне деген сенімін нығайтады, өз бетінше білім алу, іздену
дағдыларын қалыптастырады, оқушының жеке тұлғалық қасиеттерін дамытады. оқушы бірте-бірте
өзін-өзі дамытатын тұлғаға айналады.
Қазіргі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер жағдайында біздің қоғамымызда өздігінше шешім
қабылдай алатын және оның жүзеге асыра алатын әлеуметтік белсенді, жаңашыл, шығармашыл тұлғаға
сұраныс күшейді. осыған орай, әр тұлғаның кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың маңыздылығы да
арта түседі. сондықтан жаңа формация мұғалімінің өз жұмысын инновациялық үрдістерді енгізе оты-
рып, мынадай негізгі қағидаларға баса назар аудару керек деп санаймын:
1. мұғалімнің өз мамандығына, іс-әрекетіне жанымен шынайы берілуі,
2. оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде қатып қалған үлгіге қарамай, өзіндік
102
103
- жаңалық енгізуге тырысуы,
3. мұғалімнің өз алдына үлкен мақсаттар қойып, биік нәтижелерге қол
- жеткізуге ұмтылуы.
бойында осы қасиеттер бар мұғалімдер өз мамандығына жаңалық енгізеді, сол арқылы өзін жаңа
сападағы адамға айналдырады, инновациялық үрдістің алдыңғы қатарында бола отырып, авторлық
бағдарламалар, технологиялар ойлап табады, оқулық жазуға қатысады.
хі ғасырда өмір сүрген түркі дүниесінің танымал тұлғасы махмуд Қашқари «білім – нұрлы әлем» деп
айтқан екен. осы нұрлы дүниенің алып айдынында еркін жүзетін білімді, парасатты тұлға тәрбиелеуді
құзыретті, жаңашыл, өз жұмысын инновациялық негізде жүргізетін, шығармашылықпен жұмыс жасай-
тын ұстаздар ғана жүзеге асыра алады.
әдебиеттер тізімі
1. назарбаев н.ә. Қазақстан республикасының президенті. Қазақстан халқына жолдауы, 2012
2. Құдайбергенева к.с. Құзырлылық амалының негізгі ұгымдары. Алматы-2007.
3. Қазақстан мұғалімі. №5, 2006 жыл
4. ж.у.кобдикова білім беру сапасын технологиялық амал негізінде басқару
5. «нәтижеге бағытталған білім беруде жеке тұлға қалыптастырудағы мұғалім ролі» тақырыбындағы
педагогикалық оқу материалдары. Өскемен, 2006.
некоторые асПекты МодульноЙ теХнологии
обучения, как ПедагогическоЙ инновации
Жумагулова г. а. - курмангалиева Ж. к.
Западно-Казахстанский государственный университет им. М. Утемисова
Западно-Казахстанский инженерно-гуманитарный университет
Республика Казахстан
аңдатпа
мақала модульдік технологияны педагогикалық инновацияның тиімді түрі ретінде қарастырады,
модульдік технология білім беру үрдісін жүзеге асыруды технологияландырудың теориясы мен
әдіснамасы негізінде оқыту үдерісін жүзеге асыру және жобалау әрекетін сабақтастық жиынтығымен
жекелік ғылыми іс-әрекет мақсатына сәйкес, кезеңдік бағытталған студенттің танымдық өзбеттілігін
қалыптастыруға әсер етеді.
аннотация
в статье рассматривается преимущество модульной технологии как педагогической инновации, за-
ключающейся в том, модульная технология обучения создает благоприятные условия для развития по-
знавательной самостоятельности студента, так как органично связывает совокупность преемственных
действий по проектированию и реализации образовательного процесса на основе теорий и методологий
технологизированного процесса, направленного на поэтапное, соответствующее индивидуализирован-
ным целям, научение деятельности.
Abstract
the article discusses the benefits of modular technology as a pedagogical innovation: namely, modular
technology education creates favorable conditions for the development of cognitive independence of the student,
as it seamlessly connects a set of successive actions on the design and implementation of the educational process
on the basis of theories and methodologies technologized process aimed at phased corresponding individualized
learning goals activity.
в последние десятилетия в теории обучения возникло и получило развитие такое направление в об-
учении, как технологический подход. идея технологизации учебного процесса возникла на заре xx века,
именно с технологиями обучения связывали ученые надежды на то, что только таким путем удастся
сделать образование эффективным. технологический подход оформился в педагогике не как противо-
стояние традиционному подходу, он развивался на его основе и перенял все лучшее, что наработала
традиционная педагогическая теория и практика.
бесспорно в общенаучном смысле любая технология - это реализация системного способа мышления.
с точки зрения дидактического представления технологии - это система представлений и действий (си-
стема деятельности), которая направлена на достижение каких-либо целей: производственных, медицин-
ских, образовательных.
более широкое представление показывает педагогическая технология - это продуманная во всех де-
талях модель совместной педагогической деятельности по проектированию, организации и проведению
учебного процесса с безусловным обеспечением комфортных условий для студентов и преподавателя
(в.м.монахов). по мнению башарина в.ф., педагогические технологии представляют собой синтетиче-
ские педагогические теории, построенные на определенных психолого-педагогических основах. Для них
характерно психолого-педагогическое обоснование педагогической системы деятельности педагога и об-
учаемого. в научном аспекте педагогические технологии являются частью педагогической науки, кото-
рая на основе закономерностей, тенденций, выявленных другими науками, определяет законы, правила
проектирования и реализации, технологизированного учебно-воспитательного процесса на различных
уровнях. Для применения педагогических технологий в педагогическом процессе необходимо наполнить
их конкретным содержанием (обучения, воспитания, развития), что переходит на частный уровень педа-
гогической технологии.
на сегодняшний день, как на практике, так и в теоретических исследованиях большое внимание уде-
ляется инновационным технологиям в образовании, и здесь, рассматривая понятие инновационные тех-
нологии, мы склонны обратиться к технологизации процесса обучения, направленного на достижение
основных целей образования и в первую очередь повышение качества обучения.
среди многообразия понятий, которыми заполнены как школы, вузы, так и наука в целом, все боль-
шее значение приобретает новое понятие и область знания - педагогическая инноватика. педагогическая
инноватика - это сфера науки, изучающая новые технологии, процессы развития высшей школы, новую
практику образования. слово «инновация» происходит от латинского inovatis (in - в, novus - новый) и в
переводе означает «обновление, новинку, изменение». также педагогическая инновация - это изменения,
направленные на улучшение развития, воспитания и обучения студентов.
инновации в образовании, понимаемые в широком смысле как внесение нового, изменение, совер-
шенствование и улучшение существующего, можно назвать базовой характеристикой образования, вы-
текающей из его основного смысла, сущности и значения. ведь новизна любого средства относительна
как в личностном, так и во временном плане. то, что ново для одного института, одного преподавателя,
может быть пройденным этапом для других. новизна всегда носит конкретно-исторический характер. не
имеет значения, являются ли в настоящее время идея, концепция, технология объективно новыми или
нет, можно определить время, когда они были объективно новыми (например, новой в свое время была
классно - урочная система коменского). рождаясь в конкретное время, прогрессивно решая задачи опре-
деленного этапа, новшество быстро может стать достоянием многих, нормой, общепринятой массовой
практикой или отжить, устареть, стать тормозом развития в более позднее время. поэтому преподавате-
лю нужно постоянно следить за новшествами в образовании и осуществлять инновационную деятель-
ность. к основным функциям инновационной деятельности преподавателя относятся прогрессивные (так
называемые бездефектные) изменения педагогического процесса и его компонентов: изменение в целях,
изменение в содержании образования, новые средства обучения (компьютерное обучение), новые идеи
воспитания (Ю.п.Азаров, Д.байярд, б.спок), новые способы и приемы обучения (в.ф.шаталов), развития
(в.в.Давыдов, л.в.Занков), воспитания младших школьников (ш.А.Амонашвили) и т.д. 1.
104
105
внедрение новых технологий обучения - это инновационный процесс, он подчиняется всем правилам
инновационной деятельности. инновационная педагогическая деятельность - это деятельность по пре-
образованию педагогического процесса, по внедрению в него новшеств, направленных на его совершен-
ствование. сегодня вузу нужна такая технология обучения, которая отвечает целому ряду требований
(экономических, дидактических, психологических и др.). новая технология должна, во-первых, мгновен-
но реагировать на изменения ситуаций на рынке труда и корректировать модель специалиста, т.е. быть
негромоздкой и подвижной.
во-вторых, эта технология должна быть демократичной в своих принципах, содержании, организа-
ции учебного процесса.
в-третьих, новая технология должна обеспечить индивидуализацию образовательных программ и
путей их усвоения в зависимости от способностей и интересов студентов.
в-четвертых, новая технология должна изменить самого преподавателя - ключевую фигуру процесса
обучения.
применительно к системе образования, педагогические инновации должны представлять собой со-
держательную сторону развития современного инновационного образовательного процесса и состоять
из: научной идеи, технологии ее разработки, процесса реализации.
на сегодняшний день одной из актуальных инновационных технологий, отвечающей всем перечис-
ленным требованиям, является модульная технология обучения. модульная технология обучения успеш-
но применяется в системах образования различных стран мира, получило широкое распространение в
высших учебных заведениях сшА, канады, великобритании, голландии, японии, италии, франции,
германии, а также применяется в высшем и начальном профессиональном образовании стран ближнего
зарубежья, таких как россия, белоруссия, литва, киргизия, украина и др. модульному обучению посвя-
щено немало работ как в области высшей и профессиональной школы (с.я. батышев, п.А. Юцявичене,
к.я. вазина, Ю.А. устынюк, н.в. бородина, н.е. Эрганова м.А. чошанов, в.и. маркин, м.т. громкова
и др.), так и в рамках общеобразовательной школы (т.и. шамова, п.и. третьяков, н.Э. касаткина, А.н.
курбатов, и.б. сенновский, м.Д. миронова, с.в. рудницкая и др.). Анализируя профессиональную под-
готовку в различных странах, Ю.к. балашов и в.А. рыжов отмечают, что модуль представляет собой
определенный объем учебной информации, необходимый для выполнения какой-либо конкретной про-
фессиональной деятельности. Цельность технологии модульного обучения проявляется, в её гибкости, то
есть в возможности приспособления к индивидуальным особенностям учащихся, и в динамичности - воз-
можности перехода от одних видов и способов деятельности к другим. Знания приобретают для студен-
тов ценность лишь в том случае, если он понял личностный смысл усвоенного, определил действенное
отношение к нему. кроме того, эта технология вбирает в себя идеи и разработки других методик, пред-
полагает сочетание разных форм работы: индивидуальной, парной, групповой, а также различных форм
контроля, в том числе самоконтроль и взаимный контроль. Для этого могут быть использованы деловые,
ролевые, коммуникативные игры, ситуативное обучение и другие формы, которые воссоздают реальные
профессиональные ситуации. такая интеграция образования, производства и науки дает будущему спе-
циалисту возможность не только деятельности, но и самовоспитания.
модульная технология обучения реализуется при использовании таких технологий, как технология
обучения в школе с.френе; технология педагогических мастерски (н.е. Щуркова, в.Ю. питюков, и.в.
бабурова, н.и. белова); технология коллективной мыследеятельности (к.я. вазина, Д.г. левитес). А
также основой модульной технологии обучения послужила идея программированного обучения, осно-
ванного на принципах алгоритмизации учебной деятельности и незамедлительности проверки усвоения
знаний.
модульное обучение предполагает жёсткое структурирование учебной информации, содержание об-
учения и организацию работы учащихся с полными, логически завершёнными учебными блоками. сло-
во “модуль” (от лат. modulus - “мера”) имеет различные значения в области математики, точных наук
и архитектуры, но, в общем, он означает единицу меры, величину или коэффициент. в модуле чётко
определены цели, задачи и уровни изучения темы, названы умения и навыки. в нём всё заранее запро-
граммировано: не только последовательность изучения учебного материала, но и уровень его усвоения 2.
в современных условиях образования преподавателю вуза уже мало знать свой предмет даже очень
глубоко. надо еще уметь формировать продуктивное мышление студентов через преподаваемый пред-
мет. при таком обучении преподаватель выступает как организатор и руководитель процесса, а студент
исполняет роль самостоятельного исследователя последовательности проблем, разрешение которых при-
водит его к заранее определенному высокому уровню обученности. модульное обучение, как подчерки-
вает и.б. сенновский, обеспечивает самостоятельное, осознанное достижение студентами определенно-
го уровня в учении, возможность выбора обучаемыми пути движения внутри модуля 3.м.Д. миронова
отмечает, модульное обучение способствует реализации индивидуального подхода к обучаемому и ком-
плексному решению таких задач педагогический практики, как осуществление гибкого преподавания,
формирования более прочных знаний и умений, развитие активности, самостоятельности, проявление
творчества учащихся.
процесс модульного обучения строится на самостоятельной деятельности учащихся. весь цикл мо-
дульного обучения можно представить следующим образом: на первом этапе создается мотивация и фор-
мируется сознательный интерес ученика; на втором этапе выделяется состав необходимой деятельности;
на последующих этапах происходит овладение видами деятельности в процессе усвоения знаний.
модульное обучение обладает следующими характеристиками:
- повышение целенаправленности обучения;
- усиление мотивации обучения;
- информационная емкость содержания образования;
- применение активных методов и форм обучения;
- развитие рефлексивных навыков учебного труда;
- сотрудничество с преподавателем;
- формирование навыков самообразования.
в отличие от традиционных технологий обучения, строящихся на монологе и имеющих основной ди-
дактической категорией объяснение, модульная технология оперирует категориями понимания и взаимо-
понимания, которые могут появиться лишь на основе сотрудничества и диалогового общения. модуль-
ная технология обучения отличается от традиционной еще и тем, что она ориентирована не на передачу
обучаемым знаний в готовом виде, а на развитие их интеллекта, на формирование у обучаемых таких
интеллектуальных умений, которые создают возможность самостоятельного получения в дальнейшем
новых результатов в сфере их профессиональной деятельности. она гуманизирует педагогический про-
цесс и ведет к экономии времени обучения и затратам труда преподавателей.
Движущими силами модульной технологии выступают прежде всего:
- осознание обучающимися структуры своей познавательной деятельности;
- удовлетворенность обучающимися своими возможностями изучения учебного материала - что осно-
вывается на знании способов мыслительной деятельности и на умении ими пользоваться на практике в
сложной и быстро изменяющейся обстановке;
- психологическая комфортность: создаются благоприятные условия для участников образовательно-
го процесса за счет ритмичности обучения, дифференциации обучаемых по уровню знаний, с другой сто-
роны - реально возможна максимальная самостоятельность в учебе, в создании условий для реализации
временных, физических, физиологических и других конкретных возможностей для работы над учебны-
ми материалами по усмотрению самого обучающегося - все это минимизирует его стрессовые состояния.
модульная технология как любая современная педагогическая технология позволяет модернизиро-
вать традиционные методы обучения: предполагает уровневую дифференциацию, адаптивную систему
обучения, коллективные методы обучения. существенной характеристикой модульного подхода как со-
временной педагогической технологии является всесторонний анализ процесса обучения в определенном
типе учебного заведения.
модульное обучение влияет на весь процесс обучения, реализуя целостный подход к его организации:
к формулированию целей, к построению содержания и уровню его раскрытия, к организации и методам
обучения, к взаимодействию педагога и учащихся. оно создает благоприятные условия для развития по-
106
107
знавательной самостоятельности студента, так как в модуле находит свое завершенное воплощение прин-
цип целостности и взаимовлияния компонентов процесса обучения: целевой блок задает четкие цели,
определяя характер и этапы развития самостоятельной деятельности 4.
итак, модульные технологии обучения - многоаспектное понятие, органично связывающее совокуп-
ность преемственных действий по проектированию и реализации на основе теорий и методологий техно-
логизированного образовательного процесса, направленного на поэтапное, соответствующее индивиду-
ализированным целям, научение деятельности при помощи специальных учебно-методических пособий.
таким образом, преимущество модульной технологии как педагогической инновации, заключается в
том, что оно создает благоприятные условия для развития познавательной самостоятельности студентов,
так как модуль предоставляет обучающимся возможности определять индивидуальный темп усвоения
учебного материала, свободы выбора форм изучения информации. модульное обучение осуществляется
в условиях открытости программы, методики, контроля результатов, паритетности взаимодействия пе-
дагога и обучаемого, приближенности учебной среды к реальной.
использованная литература
1. педагогические технологии: учебное пособие для студентов педагогических спецальностей/ под
общей редакцией в.с.кукушина. – серия «педагогическое образование». – м., 2004
2. лаврентьева н.б. слагаемые технологии модульного обучения. издание 2-е, исправленное и допол-
ненное,- барнаул: изд-во Агу, 1998
3. сенновский и.б. модульная педагогическая технология в школе: анализ условий и результатов
освоения.- м., 1995.
4. рудницкая с.в. модульное обучение как целостная система: Автореф. дис. . канд. пед. наук.-санкт-
петербург,1996.
Достарыңызбен бөлісу: |