Список литературы:
1
Министерство
Национальной
Экономики
Республики
Казахстан,
Комитет
по
статистике http://www.stat.gov.kz/
2 Туристические ресурсы Казахстана http://turist-1.ru
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕГІ МАРКЕТИНГ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қашқынбаева Камшат, «Менеджмент» мамандығының 2 курс магистранты
Жахеева М.Б. э.ғ.к., «Менеджмент» кафедрасының доценті
М.Дулатов атындағы
Қостанай инженерлік-экономикалық университеті
Мақалада Қазақстан Республикасының туризм саласындағы кәсіпорындарда маркетинг элементтерін қолдану
сұрақтары, туристік қызметті жылжыту стратегиялары, оның рөлі және дамыту алғышарттары қарастырылған.
В статье рассмотрены вопросы по применению элементов маркетинга на предприятиях в сфере туризма в
Республике Казахстан, стратегии продвижения туристических услуг, его роль и рекомендации по их
совершенствованию.
The questions on the use of elements of marketing enterprises in the tourism sector in the Republic of Kazakhstan, the
strategy to promote tourism services, its role and recommendations for their improvement
.
Қазақстанның нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты жаңа ұйымдастырушылық – құқықтық
формаларға тез бейімделетін және қысқа уақыт мерзімінде ұлттық экономиканың катализаторы бола алатын
жаңа салаларды дамыту қажеттілігі туындады. Осындай салалардың бірі – туризм саласы болып табылады.
Туризм индустриясы мемлекетке экономикалық және әлеуметтік пайда әкелетін сала, қаржы
салудың берік сферасы ретінде көпшілікке мәлім. Халықаралық тәжірибеге жүгінсек, бұл саланың дамуы
елдің валюталық жағдайын, халықты жұмыспен қамтуын жоғарлатуға өз әсерін тигізіп, әлеуметтік – мәдени
жағдайдың жақсаруына және халықтың денсаулығының жақсаруына әсер ететіндігін көрсетті. Қазақстанда
туристік маркетингті ендіру жүйелілік және мақсаттылық сипатқа ие болмай, туристік фирма басшысының
эпизодты инициативасы ғана болып табылады.
Қазақстанда туризмнің әр түрінің дамуына қолайлы табиғи – рекреациондық ресурстар мен
қалыптасқан тарихи жағдайлар баршылық. Туристік маркетингті қолдану туризмнің алдыңғы қатарлы
салалардың біріне айналуына және Қазақстан экономикасының катализаторы болуына өз септігін тигізеді.
Қазақстан КСРО-ның құрамында болған уақытта туризм де басқа экономика салалары сияқты
орталықтан келетін қатаң ережелерге бағынып, тек сол ережелер аясында ғана өз қызметін жүзеге асыратын.
Шетелдіктер үшін Қазақстан мешеу елдердің санатында еді. Себебі, кеңестік кезеңде Қазақстандағы туризм
62
идеологиялық қызметті атқарған мәдени-ағарту жұмысы жүйесі элементтерінің бірі болып саналды және
оның басым рөліне қарамастан қалдықтық қағидатпен қаржыландырылды және елеулі экономикалық
маңызға ие болмады.[1]
Кесте 1 – Туристік фирмалардың саны
Қазақстанның аймақтары
Жылдар
2012
2013
Қазақстан Республикасы
713
751
Ақмола
10
19
Ақтөбе
11
16
Алматы
29
37
Атырау
13
18
Шығыс Қазақстан
22
24
Жамбыл
13
10
Батыс Қазақстан
4
5
Қарағанды
25
29
Қостанай
5
6
Қызылорда
3
4
Маңғыстау
10
12
Павлодар
25
21
Солтүстік Қазақстан
7
15
Оңтүстік Қазақстан
5
12
Астана қаласы
37
26
Алматы қаласы
494
500
Қазақстандағы туризм индустриясының дамымай қалуының негізгі себептерінің бірі оған
экономиканың саласы ретінде мемлекеттік деңгейде көңіл бөлінбеді және шындап қолға алынбады.
Туризмді аймақтық ұйымдастыруға және мемлекеттік емес туристік құрылымдарды кешенді болжауға, ұзақ
мерзімді жоспарлауға назар аударылмады. Туризм табысының үлкен бөлігі жергілікті бюджетке
түсетіндігіне қарамастан, жергілікті басқару органдарының туристік қызметті болашағы бар сала ретінде
мойындамаулары болып табылды.
Туристік ұйымдармен 2012 жыл барлығы 228,3 мың туристке қызмет көрсетілді. Қазақстанның
туристік фирмалардың қызметін 55,9 мың шетелдік азамат пайдаланды. Саяхаттарын туристік фирмалар
арқылы ресімдеген 146 000 Қазақстан азаматтары шетелдерге шықты. Кейінгі жылдары туристік
фирмалардың саны көбеюде (1-кесте).
Кестеден көріп, отырғанымыздай, туристік фирмаларының саны жағынан үлкен үлесті Алматы
қаласы және Алматы облысы одан кейінгі орында Қарағанды облысы, Астана қаласы және Шығыс
Қазақстан облысы тұр. Ал ең азы бұл Қызылорда, Қостанай және Батыс Қазақстан облыстары болып тұр.
Егер 2008 жылы бүкіл Қазақстан Республикасында 425-ақ туристік фирма болған болса, 2012 жылы бір ғана
Алматы қаласының өзінде 494, ал 2013 жылы 500 фирма болғанын көруге болады. Сәйкесінше туристерге
қызмет көрсетуі жағынан да Алматы қаласы озық тұр.
Туризм Қазақстан Республикасында жылдан-жылға дамып, қызмет аясын кеңейтіп келеді. Соның
арқасында әлемнің көптеген елдері қатысатын Қазақстанның өзіндік туристік нарығы қалыптасуда. Оның
ары қарай дамуына әсер етуші негізгі факторлар экономикалық және әлеументтік болып табылады, бұл ең
алдымен негізгі қажеттіліктерді қанағаттандыру шектерінен азаматтардың (әлеуетті туристер) жеке
табысының асуы. [5]
Кесте 2 – Туризм саласына жұмсалған инвестициялар
Секторлар
Жылдар
2012
мың теңге
2013
мың теңге
Барлығы
32846157
42191702
Туристік фирмалар қызметі
138843
242013
Қонақ үйлер мен мейрамханалар көрсететін қызметтер
5309271
6426880
Жастар туристік лагерьлері мен тау туристік базалары
5107
Кемпингтер
7486
4677
Мейрамханалар
635652
2123886
Түнемелік өзге орындар
701341
370473
Барлар
824581
947426
Асханалар
523613
416900
Дайын тамақ жеткізу қызметі
34042
11126
Санаторийлі-курорттық мекемелер қызметі
995633
1038463
Демалыс пен ойын-сауықты, мәдениет пен спортты ұйымдастыру бойынша
қызмет
23671709
30604751
63
Туризмнің маңыздылығында бірінші орын ұлттық шаруашылықта валютаның елге келуіне
берілгенімен, табыс алу мен қатар валютаның елден едәуір кетуі де мүмкін.
Қонақ үй шаруашылығын басқару, қаржыландыру және әсемдеу өз кезегінде, оған салынған
инвестицияларға, қызметкерлерді қонақ үй шаруашылығын басқарудың қазіргі заманғы талаптарына сай
даярлауға және оқытуға тәуелді. Егер бұл секторға 2010 жылы 2,5 млрд. теңге салынса, 2012 жылы 5 млрд.
309 млн. 271 мың теңге, ал 2013 жылы 6 млрд. 426 млн. 880 мың теңге бөлінген (2-кесте). Сәйкесінше,
жоспар туристік лагерьлері мен тау туристік базарларына 2012 жылы 3 млн. 986 мың теңге, 2013 жылы 5
млн. 107 мың теңге, кемпингтерге 2012 жылы 7 млн. 486 мың теңге, 2013 жылы – 4 млн. 677 мың теңге
бөлінген.
Жұмыс күші нарығы үшін де туризмнің маңызы зор. Америкалық мамандардың мәліметтері
бойынша туризм индустриясы (ішкі туризмді қоса) көптеген елдердегі жұмыс орындарымен қамту жағынан
ең ірі болып табылады, бүкіл әлемде туризм индустриясы 100 млн-нан астам адамды жұмыспен қамтамасыз
етіп отыр. [2]
2004 жылдан бері өткізіліп келе жатқан Бүкіләлемдік Экономикалық Форумның (БЭФ) әдіснамасы
бойынша елдердің жаһандық бәсекеқабілеттілігін анықтауда 12 көрсеткіш қолданылады. 2011 – 2013 жылғы
осы рейтинг бойынша Қазақстан 139 мемлекеттің ішінде 72 орында (6 баллдық шкала бойынша 4,12 балл)
(кесте 3):
Кесте 3 – Бүкіләлемдік Экономикалық Форумның (WEF) әдіснамасы бойынша елдердің жаһандық
бәсекеқабілеттілігінің рейтингі
Мемлекет
2012-
2013 жж. Рейтинг
Балл
2010 –
2011 жж.
Рейтинг
Швейцария
1
5,63
1
Швеция
2
5,56
4
АҚШ
4
5,43
2
Германия
5
5,39
7
Жапония
6
5,37
8
Франция
15
5,13
16
БАӘ
25
4,89
23
Қытай
27
4,84
29
Ресей
63
4,24
63
Қазақстан
72
4,12
67
Египет
81
4,00
70
Греция
83
3,99
71
Қырғызстан
121
3,49
123
Чад
139
2,73
131
БЭФ елдердің жаһандық бәсекеқабілеттілігін анықтауда қолданылған көрсеткіштер тізімі:
Институттар сапасы, Инфрақұрылым, Макроэкономикалық тұрақтылық, Денсаулық және бастапқы білім,
Жоғарғы білім және кәсіби дайындық, Инновациялық әлеует,Тауарлар мен қызметтердің тиімділігі, Еңбек
нарығының тиімділігі, Қаржылық нарықтың даму деңгейі, Технологияның даму деңгейі, Ішкі нарықтың
көлемі, Компаниялардың бәсекеқабілеттілігі.
Кесте 4 – Бүкіләлемдік Туристік Ұйым бойынша Туризм және саяхат саласындағы елдердің
бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштері
Мемлекет
2013 жыл
2012 жыл
Ранг
133 мемлекет
Балл
Ранг
130 мемлекет
Швейцария
1
5,68
1
Австрия
2
5,46
2
Германия
3
5,41
3
Франция
4
5,34
10
Канада
5
5,32
9
Түркия
56
4,20
54
Ресей
59
4,14
64
Қазақстан
92
3,65
91
Қырғызстан
106
3,45
113
Қазақстан Бүкіләлемдік Туристік Ұйымға 1993 жылы мүше болып кірген болатын. Осы мерзімнен
бастап, Қазақстанның әлімдік қызмет нарығындағы бәсекеқабілеттілігі сараланып келеді. Ұйымның
жүргізген зерттеулерінің 2012, 2013 жылдардағы нәтижесінің салыстырмалы көрсеткіштерін төмендегі 4
кестеде көрстетілген:
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай, 2012 жылғы көрсеткіш бойынша Қазақстан 91
орында болса, 2013 жылғы бағалауда Қазақстан бір орынға шегініп 92 орынды иеленген, себебі мемлекеттің
64
бәсекеқабілеттілігін зерттеуге қатысқан елдердің санының өсуіне байланысты (130 мемлекеттен 133
мемлекетке артуы).
Қазіргі кезде халықаралық туризм ортақ көлемде ішкі туризмнен түскен табыс үлкен, яғни
экономикалық жағдайы, ұлттық аймақтық, жергілікті жұмыс басылықты қамтамаысз етеді. [3] Ішкі
туризмнің дамуы әлеуметтік және адамдар арасындағы қарым-қатынасты жеңілдетеді.
-
Ішкі туризмнің дамуы сонымен қатар туристік инфрақұрылым базасын қалыптастырады және
мамандарды дайындап, халықаралық туризм инфрақұрылымының дамуы достастық елдер арасында
үйлесімділікпен дамытады.
-
Туризм экологиялық таза бөлім болып табылады, бірақ мұнда табиғи мәдени потенциалы қаупі
бар, бұл мемлекеттің көңіл аударуын талап етеді.
-
Қатаң қорғаудағы ескерткіштер, адам аяғы баспаған жерлерге көп рет келуге туристерді тартып
ынталандырады, өз кезегінде туристердің шығарған шығыны сол елдің мәдениетін, қоршаған ортасын
қорғауға экономикалық негіз болады және керісінше ескерткіштер қорғауға алынбаса ол туристерді
қызықтырмай, экономикалық пайданы азайтады.
-
Туризм индустриясы әлі күнге дейін туризм жайлы шынайы көзқарас, туризмнің дамуын, бірінші
орында парламент тарапынан қолдауды қалыптастыра алмады.
-
Туризмді кешен негізінде жоспарлап басқа секторларға жататын барлық аспектілерді негізге алу
керек, оған: көлік, жұмысбастылық, денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы, байланыс т.б. жатады.
-
Туристік индустриясыны дамыту, үкімет тарапынан қаржымен қамтамасыз етіп, ынталындыруды
негізгі мақсат қылу қажет. Мұндай демеу беру экономикалық даму және жұмыс орындарын көбейтіп,
сонымен қатар жақсы инфрақұрылыммен қамтамасыз етіп, қоршаған ортаны қорғау, әр елдің мәдени
мұрасын дамытуға өз үлесін қосады. Сондықтан үкімет пен туризм индустриясы өз елінің қазіргі және
болашақ туризм саласында белсенді саясат жүргізуді қажет етеді.
-
Үкімет туризмнің даму әдістерін өз қолына алу арқылы дәстүрлі мәдениеттерінің өз өміршеңдігін,
тереңдігін, біртұтастығын сақтауға мүмкіндік береді.
-
Туризм саласына енді кірген дамушы елдер жоспарлау және іске асыру ұлттық деңгейде жасалуы
қажет, халықаралық келісім шегінде дамыған елдер тәжірибиесінің оң жағын пайдаланып жіберген
қателерінен қашу керек.
Қолданылған әдебиет:
1.
Қазақстан Республикасының «Туристік қызмет туралы» заңы [Мәтін] - № 211-11, 13 маусым
2001 жыл.
2.
Указ Президента РК «Государственная программа РК «Возрождение исторических центров
Шелкового пути» от 27 февраля 1998.
3.
Концепции развития туризма в Республике Казахстан №333 от 6 марта 2010 года.// Туристская
деятельность: Сборник законодательных актов. – Алматы: Юрист, 2004. – С. 16-30.
4.
Программа развития туристской отрасли на 2010-2015 годы от 29.12.2010 г. №1445. – Астана,
2010.
5.
Менеджмент туризма: экономика туризма: учебник \ под.ред. [Текст] /
В.А.Квартального. М.: Финансы и статистика, 2010.
СОЦИАЛЬНОЕ ПАРТНЕРСТВО КАК СИСТЕМА, СЛОЖИВШАЯСЯ В
РАЗВИВАЮЩЕЙСЯ ЭКОНОМИКЕ КАЗАХСТАНА
Ли А.К., студентка 3-го курса специальности
«Менеджмент», научный руководитель: Притула Р.А., к.э.н., профессор
Костанайский инженерно-экономический университет
им. М.Дулатова
Мақалада жан-жақты өзара жүйелік қызығушылық танытатын әлеуметтік серіктестікті жүзеге асырудың
заманауи механизмін қолдану деңгейіне баға берілген.
В статье дана оценка степени использования современных механизмов реализации социального партнерства,
которые представляют собой систему, отражающую взаимные интересы сторон.
The article assesses the degree of use of modern mechanisms for the implementation of social partnership, which is a
system that reflects the mutual interests of the parties.
На современном этапе развития рыночных отношений особая роль отводится социально-
партнерским субъектам. Субъекты социально-партнерских отношений - это участники данных отношений,
наделенные правами и обязанностями. Ими являются представители государства, работодателей, наемных
работников.
Сторонами социального партнерства являются работники и работодатели в лице уполномоченных в
65
установленном порядке представителей. Органы государственной власти и органы местного
самоуправления являются сторонами социального партнерства в тех случаях, когда они выступают в
качестве работодателей или их представителей, уполномоченных на представительство законодательством
или работодателями, а также в других случаях, предусмотренных законом.
Представителями работников в социальном партнерстве являются профессиональные союзы и их
объединения, иные профсоюзные организации, предусмотренные уставами общероссийских профсоюзов,
или иные представители, избираемые работниками в случаях, предусмотренных Трудовым кодексом.
Интересы работников организации при проведении коллективных переговоров, заключении и
изменении коллективного договора, осуществлении контроля за его выполнением, а также при реализации
права на участие в управлении организацией, рассмотрении трудовых споров работников с работодателем
представляют первичная профсоюзная организация или иные представители, избираемые работниками.
Интересы работников при проведении коллективных переговоров о заключении и изменении соглашений,
разрешении коллективных трудовых споров по поводу заключения или изменения соглашений,
осуществлении контроля за их выполнением, а также при формировании и осуществлении деятельности
комиссий по регулированию социально-трудовых отношений представляют соответствующие профсоюзы,
их территориальные организации, объединения профессиональных союзов и объединения территориальных
организаций профессиональных союзов.
Работники, не являющиеся членами профсоюза, имеют право уполномочить орган первичной
профсоюзной организации представлять их интересы во взаимоотношениях с работодателем.[1]
При отсутствии в организации первичной профсоюзной организации, а также при наличии
профсоюзной организации, объединяющей менее половины работников, на общем собрании (конференции)
работники могут поручить представление своих интересов указанной профсоюзной организации либо иному
представителю.
Наличие иного представителя не может являться препятствием для осуществления профсоюзной
организацией своих полномочий. Работодатель обязан создавать условия, обеспечивающие деятельность
представителей работников, в соответствии с Трудовым кодексом, законами, коллективным договором,
соглашениями.
Представителями работодателя являются:
-
руководитель организации;
-
иные уполномоченные руководителем лица в соответствии с законодательством, учредительными
документами организации и локальными нормативными актами;
-
объединения работодателей.
Объединение работодателей - некоммерческая организация, объединяющая на добровольной основе
работодателей для представительства интересов и защиты прав своих членов во взаимоотношениях с
профсоюзами, органами государственной власти и органами местного самоуправления.
Интересы государства представляют:
-
на республиканском уровне:
а) правительство РК;
б) Министерство труда;
в) государственные органы по труду;
-
на региональном уровне:
а) органы исполнительной власти;
б) органы по труду.
Особым субъектом при заключении территориального коллективного соглашения являются органы
местного самоуправления, так как они не относятся ни к представителям работников и работодателей, ни к
представителям государства.
На каждом уровне социального партнерства стороны имеют своих представителей.
Объекты социально-партнерских отношений - это трудовые и связанные с ними социально-
экономические интересы, которые преследует каждая из сторон при заключении коллективных договоров и
соглашений.
Государство заинтересовано в:
-
пополнение бюджета;
-
стабильности трудовых правоотношений;
-
низком уровне безработицы;
-
наличие социального мира, то есть отсутствии забастовок, конфликтов.
Интересами работодателей являются:
-
увеличение прибыли;
-
отсутствие трудовых споров и особенно забастовок;
-
установление налоговых льгот.
Работники заинтересованы в:
-
увеличение заработной платы;
-
улучшение условий труда;
-
установление социальных льгот и гарантий;
66
-
стабильности трудовых правоотношений;
-
расширение возможностей по управлению трудом на предприятии.
Интересы сторон не совпадают, что и ведет к антагонизму в отношениях. Тем не менее, при
заключении коллективных договоров и соглашений сторонам удается достигнуть консенсуса за счет
взаимных уступок. Например, при заключении регионального коллективного соглашения союз
работодателей согласен выделить средства на установку новых очистных сооружений на определенных
предприятиях (заводах), что будет способствовать улучшению охраны труда, но при условии, если
администрация области согласится на внесение предложений в проект закона о бюджете области об
установлении налоговых льгот соответствующим предприятиям. Работники предприятия обязуются
воздерживаться от проведения забастовок при условии выполнения работодателем своих обязательств. В
данном случае и осуществляется сотрудничество на взаимовыгодной основе.
Важно различать социальное партнерство:
1) как фактическое взаимодействие или определенный тип социальной связи, существующей между
предпринимателями, наемными работниками и государством в силу объективно занимаемых ими
социальных позиций и статусов;
2) как формальный (официальный) механизм или систему социально-трудовых отношений,
установленную законом.[2]
В первом случае в качестве субъектов социального партнерства выступают соответствующие
группы населения, во втором - специально создаваемые в установленном законом порядке официальные
органы и учреждения, представляющие интересы сторон - работодателей, наемных работников и общества.
Социальное партнерство как система, сложившаяся к настоящему времени в развитых
промышленных странах Запада, в наиболее общем виде характеризуется термином «трипартизм».
Трипартизм - своего рода социальный «треугольник», «вершинами» которого служат государство в лице
правительства, профессиональные союзы наемных работников и союзы предпринимателей. Каждый из
названных субъектов социального партнерства в рамках данной системы выполняет свою особую функцию.
Функция профсоюзов как организованного объединения наемных работников заключается в защите
законных прав и интересов трудящихся. Прежде всего это проявляется в разных формах противодействия
намерениям предпринимателей установить стоимость рабочей силы ниже предела, обеспечивающего ее
нормальное воспроизводство. Сюда же относятся усилия, направленные на создание условий, необходимых
для удовлетворения комплекса материальных и культурных потребностей работников, гарантированных
законом. Для этого профсоюзы используют различные правовые формы контроля действий
предпринимателей, правительства и региональной власти и выражения своих требований. Основными
формами их взаимодействия с предпринимателями и правительством являются диалог и заключение
соответствующих соглашений в рамках так называемых трехсторонних комиссий.
Предприниматели - вторая сторона (субъект) партнерских отношений. Основной мотив их
деятельности состоит в получении максимальной прибыли на свой капитал, вложенный в определенное
дело. Отношения предпринимателей с наемными работниками объективно носят конфликтный и
противоречивый характер. Это связано с тем, что предприниматели, с одной стороны, заинтересованы в
максимальном сокращении затрат на рабочую силу, а с другой - в максимальном использовании трудового
потенциала работников. Первый интерес заставляет их стремиться к снижению заработной платы и
компенсационных выплат, второй - находить пути повышения мотивации трудовых усилий, используя, в
том числе, стимулирующую функцию заработной платы.[2] В силу данного обстоятельства они
заинтересованы также в наличии механизма, обеспечивающего нахождение компромисса с наемными
работниками как носителем и источником рабочей силы, а также в социальном партнерстве как
инструменте, обеспечивающем социальный мир.
Государство в системе трипартизма является, по идее, представителем интересов общества в целом.
Однако на практике реализация этой идеи происходит лишь в той мере, в какой указанные интересы
соответствуют интересам конкретных политических сил, находящихся в данный момент у власти и
соответствующих социальных слоев.
Фактический характер участия государства в социальном партнерстве обусловлен тем, какую из
моделей экономики оно реализует на практике.
В настоящее время в качестве полярных можно выделить две модели экономики: либеральную и
социально ориентированную. Они отличаются степенью участия государства в управлении экономикой и,
соответственно, размером обязательств, которые оно берет на себя как гарант благосостояния своих граждан
в целом и отдельных социальных групп. При этом особое внимание должно уделяться социально
незащищенным слоям граждан, т.е. тем гражданам, которые по разным причинам, в том числе из-за
отсутствия работы, лишены или ограничены в возможности заработка и получения дохода, гарантирующего
приемлемое качество жизни.
Согласно либеральной модели государство почти устраняется от регулирования экономики, давая
максимальный простор институтам предпринимательства, поощряя частную инициативу, основанную на
принципах индивидуализма, абсолютной автономии личности и, следовательно, на идее самовоспитания и
самовыживания личности. В либеральной модели «спасение утопающего» в безбрежном море
индивидуальной экономической инициативы - исключительно его собственная проблема. Поэтому даже в
67
такой наиболее развитой и богатой стране мира, как США, нищие, бездомные и бродяги - это
неисключительное явление.
Реализация социально ориентированной модели предполагает сохранение за государством ведущих
позиций в регулировании экономики и принятие на себя ответственности за реализацию эффективной
социальной политики. В частности, государство активно реализует такие функции, как управление
здравоохранением, образованием, пенсионным обеспечением, социальной защитой.
В хозяйственных организациях, функционирующих в рыночной экономике в качестве
самостоятельных экономических субъектов, разработка планов и программ социального развития не
является самоцелью. Показатели, включенные в план или программу социального развития, точнее, их
количественные значения, служат социальными ориентирами работы предприятия в перспективе и
предметом обсуждения при заключении коллективного договора междунаемными работниками
иадминистрацией(работодателем). Таким образом,коллективный договор как документ, определяющий
конкретные задания службам, реализующим комплекс функций социального управления, имеет по
сравнению с планом (программой) социального развития более высокий управленческий статус. Именно
коллективный договор служит юридическим основанием для реализации целей, содержащихся в концепции
и стратегии социального развития, зафиксированных в плане или программе социального развития в виде
показателей и соответствующих им количественных значений.
Достарыңызбен бөлісу: |