ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Вестник
КАСУ
102
3. Білім алуда студенттерге жеке тұл-
ғалық даму, танымдық өсуге, ой еркін-
дігіне, шығармашылығына жетелейтін оқы-
ту стратегияларын ұсыну.
Студенттердің тілдік-мәдени білімін
қалыптастыруда баламалы әдістерді және
креативтік қабілетті қалыптастырушы жеке
тұлғалық оқыту стратегияларын оқу үде-
рісіне енгізу керек. Себебі жалпы тіл үйре-
нудің өзі білімдендіру, білім беру мәсе-
лелерінен тыс қалмақ емес. Тіл адамды бі-
лімге, дүниені тануға жетелейтін құрал
болғандықтан, оны меңгерем, оны қол-
данам деуші тұлға өзінің мәдени-танымдық
зердесін арттырғысы келетіні белгілі. Елба-
сының қазақ тілін Қазақстан халықтарын
біріктіретін фактор ретінде тануы да тіл
арқылы ұлтты, ұлт арқылы рухани құн-
дылықтарға қол жеткізуді басты мұрат етіп
алуымызды алға тартады.
Қазақ тілін оқыту арқылы қазақша
сөйлеу мен ойлауын продуктивті ойлау,
шығармашылық ойлау үдерісінің түйісер
нүктесінің негізінде жүргізе отырып, оның
тілдік сезімі, тілдік қабілеті, тілдік шешім
табу, кенеттен шешім табу (инсайт) ерек-
шеліктерін де дамыту жолдары қамтылып
отырады.
Қазақ тіліне деген қызығушылықты
ол арқылы адамның креативтік қабілетін
ашу, оның шығармашылық ойлауын қа-
лыптастыру, әлемді өзінше тани білуге же-
телеу арқылы дамытуға болады.
Қоғамда жаңа экономикалық жағдай-
да еліміздің өркендеуі мен ғылымның даму
ықпалы білім беру құрылымы мен маз-
мұнын жетілдіру міндетін қояды. Білім
мазмұнының ұлттық негізде берілуі мен
оқытудың жаңа міндеттері және озат тәжі-
рибелердің жинақталуынан білім беру
креативті-педагогикалық өркениетке енуде.
Мұндағы ең басты талаптардың бірі: білім
беруді дамытудың жаңа бағдары – иннова-
циялық жаңару стратегияңда болашақ
маманның бәсекеге қабілетті тұлға ретіңде
кәсіби құзырлығының жоғары дәрежеде
болуы.
Сондықтан да қазіргі қоғам талабына
сай әлеуметтік бейімділігі жоғары, мәде-
ниетті, ұлттық тәлім-тәрбие алған, білімі
мен біліктерін өмірде пайдалана алатын,
жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалып-
тастыру мәселесі тұр. Білім беру жеке
тұлғаға бағытталып, педагогикалық үрдісте
шәкіртті үнемі даму үстіндегі әрекет иесі -
субъект ретіндегі орынға қойып отырғаны
белгілі. Осындай мәселелердің шешімін та-
буда болашақ мамандардың креативтілігін
дамыту мәселесінің өзектілігі айқын-
далады.
Креативтілікті қалыптастыру мәсе-
лесі көптеген ғалым, педагог-психолог-
тердің еңбектерінде көрініс тапқан.
Қоғам дамуымен, философиялық
және психологиялық ғылымдардың дамуы-
мен креативтілікті қалыптастыру мәселе-
сіне көзқарастар дамып өзгеріп отырды.
Түрлі психологиялық мектептер креатив-
тілік феноменіне, танымдық қызығушы-
лық, шығармашылық белсенділік, шығар-
машылық қабілеттерді зерттеуге деген
өзіндік тәсілдерін ұсынды.
Креативтілікті қалыптастыруды зерт-
теуді төмендегідей шетелдік ғалымдар қа-
растырған: Дж. Гильфорд, Э. Юдин, В.
Смит, К. Тейлор, Е. Торренс, М. Розенберг,
Э. Эриксон М. Уоллах, Д. Халперн, И.
Верткин, А. Лук, Я. Пономарев, Н. Фролов,
М. Ярошевский және т.б.
Зерттеу еңбектеріндегі креативті-
лікке берілген анықтамаларға тоқталайық.
Е. Торренс креативтілік білім игеруде кез-
десетін қиындықтарды, кейбір мәселелерді
шешудегі қабілеттілік деген анықтама бе-
реді. Ғалым креативтілік моделінің негізгі
үш белгісін ұсынады:
- ой ұшқырлығы (нәтижелігі-өнім-
ділігі);
- жағдаяттардағы икемділік;
- тұлғалық ерекшелік, өзіндік шешім
[2].
Бұл тәсілде шығармашылық өлшемі
нәтиже сапасы емес, шығармашылық өнім-
ділікті белсендіріп, жандандыратын сипат-
тар мен үрдістер ретінде көрінеді. Д. Бого-
явленская креативтілікті жеке тұлғаның
шығармашылық дарындылығы" ретінде қа-
растыра келе, шығармашылықты талдау
бірлігі - интеллектуалдық белсенділікті
(шығармашыл тұлғаның танымдық және
мотивациялық сипаттарын олардың бір-
лігінде бейнелеп көрсетеді) және интеллек-
туалдық белсенділіктің үш деңгейін: сти-
мулдық - өнімді, эвристикалық және креа-
тивтілік деп ажыратады.
Алғашқы деңгейге жеке тұлғаның
ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Вестник
КАСУ
103
интеллектуалдық белсенділігі танымдық
ынта және жігерлілікпен жұмыс жасау ба-
рысында да бастапқы берілген тәсіл шеңбе-
рінде қалатын адамдар жатқызылады, олар-
дың іс-әрекеті сыртқы стимулмен анық-
талады.
Эвристикалық деңгейдегі адамдарға
өз іс-әрекетінің құрамы мен құрылымын
талдау, түрлі міндеттерді өзара салыстыру
тән, бұл жаңа шешімдерге, ой-қоры-
тындыларға, жаңалық ашуга жетелейді.
Интеллектуалдық
белсенділіктің
креативтілік деңгейіндегі адамдар құбы-
лыстардың себептерін түсінуге тырысады,
ал бұл өз кезегінде зерттеудің жаңа мақсат-
тарына айналады, талдау үрдісін терең-
детеді.
Көптеген зерттеулерде ғалымдар
"креативтілік" ұғымына анықтама беруде
креативтіліктің бір сипаты ретінде жеке
тұлғаның жағдаяттардан шыға білу қабілеті
мен өзіндік мақсатты нақты қоя білу қабі-
леттілігіне тоқталады.
Л. Ермолаева-Томина шетел зерттеу-
шілерінің тәжірибесін жалпылай келе, кре-
ативтілікті әртүрлі қабілеттердің жиын-
тығы ретінде анықтайды, қабілеттер әр
адамда жеке-дара әр сапада көрінетініне
тоқталып, келесі белгілерін көрсетеді:
- тәжірибеге ұмтылушылық - жаңа
проблемаларға икемді, мәселені шешуге
бейімділік;
- талқылауға икемділік – тапсыр-
маның шегіне шыға алу;
- ой ұшқырлығы - тез арада, кенеттен
шешім шығару тәсілдерін өзгерте алу қабі-
леттілігі;
- ойлау ерекшелігінің болуы - өз бет-
тілік, даралық ерекшелік, ерекше шешім
шығару.
Креативтілікті қалыптастыру мәселе-
сіне сәйкес жазылған еңбектерді саралай
келе креативтіліктің құрылымдық бөлік-
терін бөліп көрсетуге болады: аса сезгіш-
тік, ой ұшқырлығы, жаңаға ұмтылушылық,
шығармашылық қабілеттер, өзіндік ой-
пікірлерде тұра білу, өзіне сын көзбен қа-
рау, қисынды ойлау, жаңаны сезгіштік, кү-
мән шілдік, әр нәрсеге күмән келтіру, т.б.
Креативтілік арқылы адам өмір шын-
дығында өзін-өзі тануға ұмтылып, ізденеді,
өзінің істеріне есеп беріп, кемшіліктеріне
сын көзбен қарай алады.
Жеке тұлғаның креативтілігін, шы-
ғармашылық дербестігін қалыптастыру өте
маңызды, күрделі және көп салалы мәселе
болып есептеледі. Адам бойындағы қабі-
леттерін дамытып, олардың өшуіне жол
бермеу адамның рухани күшін нығайтып,
өзін-өзі тануына көмектеседі.
Креативтілікті қалыптастыру шығар-
машылыққа жетелейтін қабілеттер мен шы-
ғармашылық қызметі сапасын анықтайтын,
жаңаны тану мен жасауға бейімделуге апа-
ратын әрбір жеке тұлғаға тән интеллек-
туалдық үрдіс ретінде сипатталады.
Демек, инновациялық оқыту арқылы
креативтілікті қалыптастыру - жеке тұлға-
ның сапалық қасиетін дамытатын, рухани
құндылықтарды игерудің бірден-бір жолы.
Ғылым мен техниканың шарықтаған
заманыңда өмірге икемді, әр салада өзін та-
ныта білетін, тыңнан жол таба алатын бел-
сенді ұрпақ жоғары оқу орындарында
инновациялық оқыту арқылы креатив-
тілігін қалыптастыру негізінде қаланады.
Сондықтан да қазақ тілін меңгерту
барысында күрделі мәселелерді талқыға са-
лып, оны шешуді студенттердің өздеріне
жүктеу олардың креативтілік қабілеттерін
қалыптастырады Бұл бағыттағы әдіс-тәсіл-
дер студенттің өздік жұмысын ұйымдас-
тыру үдерісінен айқындалады.
Қазақ тілін сала бойынша меңгертуде
топтағы білім алушылардың интеллек-
туалдық капиталы деңгейінің әр түрлі болу
сипатына қарай көбінесе шығармашылық
сипаттағы тапсырмаларды беру студент-
тердің креативтілік қабілеттерін артты-
рады.
Қазақ тілін сала бойынша оқытуда
біз ең алдымен үйренушілерге білімнің
арнайы түрін, яғни әр сала бойынша тілдік
білімді беруге тырысамыз. Сонымен қатар
білімнің ғылымилығына, яғни ғылымның
әр түрлі салаларына, сол салаларда қолда-
нылатын терминдердің ерекшеліктеріне де
жіті назар аударуымыз талап етіледі.
Болашақ мамандардың интеллек-
туалдық капиталы осы көрсетілген бар-лық
талаптардан тұратындықтан, қазақ ті-лінен
алынатын білім де оны биік деңгейде, яғни
ғылыми жаңалықтар ашу, жоғары тех-
нологияларды күнделікті қолдану сияқты
талаптарға сай болуы керек.
Қазақ тіліне деген қызығушылықты,
ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Вестник
КАСУ
104
ол арқылы адамның креативтік қабілетін
ашу, оның шығармашылық ойлауын қа-
лыптастыру, әлемді өзінше тани білуге же-
телеу арқылы дамытуға болады. Қазақ тілін
үйрену тартымды да адамға ой салар, ойын
өрістетер, оның қалыптасқан мәдени білі-
мін жетілдірер тәсілдерге толы болғанда
нағыз білім беру құралы болмақ.
Қазақстан Республикасының үздіксіз
білім беру жүйесі саясатының басты мақ-
саттарының бірі жан - жақты, жоғары бі-
лімді, шығармашылық қабілетті жеке тұл-
ғаны қалыптастыру.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Кадашева К. Қазақ тілін жаңаша жаң-
ғыртып оқыту әдістемесі. – Алматы,
2001. -160 б.
2. Ахметова А.К. Принципы технологии и
содержание образовательной програм-
мы. – Алматы, 1995.
3. Педагогикалық ізденіс. – Алматы, 1990.
4. Қазақстан Республикасының «Білім бе-
руді дамыту 2004-2015 ж.ж.» тұжы-
рымдамасы, 2004.
5. Морозов А.В., Чернилевский Д.В. Креа-
тивная педагогика и психология. – М.:
Академический проект, 2004. - 560 с.
6. Бұзаубақова Қ. Жаңа педагогикалық тех-
нология. – Тараз, ТарМУ, 2003.
7. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан өз дамуы-
ндағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында.
Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан хал-
қына жолдауы. – Астана: Елорда, 2006. -
44б.
8. «Мемлекеттік тілді оқытуда жаңа техно-
логияларды қолдану мәселелері» Респуб-
ликалық ғылыми-әдістемелік журналы.
2009. №4.
9. Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас. Тео-
риясы мен әдістемесі. – Алматы, 2000.
УДК 811.111
ОСОБЕННОСТИ ИЗУЧЕНИЯ ЛЕКСИКИ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА
УЧАЩИМИСЯ КОЛЛЕДЖА КАСУ СПЕЦИАЛЬНОСТИ МЕНЕДЖМЕНТ
Кулинка Е. С.
Переход Казахстана к рыночным от-
ношениям в сфере экономики и производ-
ства потребовал переосмысления государ-
ственной политики в области образования.
В связи с этим на современном этапе обще-
ство нуждается в подготовке квалифициро-
ванного
работника
соответствующего
уровня и профиля, конкурентоспособного
на рынке труда.
В наше время, характеризующееся
глобализацией во всех сферах жизнедея-
тельности человека, вопрос о языковой
подготовке будущих специалистов стано-
вится весьма актуальным.
В современных условиях производ-
ству и обществу требуется гибкая, конку-
рентоспособная адаптивная личность с вы-
сокой степенью внутренней устойчивости,
способностью к развитию, самообразова-
нию, самосовершенствованию. Решение
указанной проблемы, возможно при фор-
мировании такого комплекса личностных
образований выпускника колледжа, кото-
рый даст ему возможность эффективной
адаптации к постоянно изменяющимся ус-
ловиям.
Изучение иностранных языков - один
из приоритетов современного Казахстана.
Президент Республики Казахстан Назарба-
ев Н.А. в своем ежегодном послании наро-
ду Казахстана от 28.11.2011 года сказал,
что «для современного казахстанца владе-
ние тремя языками - это обязательное ус-
ловие собственного благополучия». Со-
гласно Концепции иноязычного образова-
ния РК, «задачей современного образова-
ния является достижение уровня иноязыч-
ного обучения, соответствующего ино-
странным стандартам» [1]. В Государст-
венной программе развития образования
Республики Казахстан на 2011-2020 годы
«предлагается новое национальное виде-
ние: к 2020 году Казахстан – образованная
страна, умная экономика и высококвали-
фицированная рабочая сила» [2]. В соот-
ветствии с запросами индустриально-
ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Вестник
КАСУ
105
инновационного развития экономики пла-
нируется модернизация системы ТиПО
(технического и профессионального обра-
зования), которые будут закреплены за
«национальными холдингами и компания-
ми, транснациональными корпорациями и
иностранными инвесторами» [3].
В Казахстане самым распространен-
ным иностранным языком, изучаемым в
учебных заведениях Республики, является
английский язык. «Необходимость изуче-
ния языка международного общения вы-
звана вступлением Казахстана в Междуна-
родные организации, увеличения мульти-
национальных компаний на территории
Республики, необходимостью совершенст-
вования специалистов для вхождения в 50
конкурентоспособных стран мира» [2].
В последнее время значительно рас-
ширился круг лиц, профессиональная дея-
тельность которых непосредственно связа-
на с межнациональным и, следовательно,
межкультурным общением. Общение с
иностранными коллегами приобретает по-
этому большую профессиональную цен-
ность и становится атрибутом любой спе-
циальности. Эта тенденция непрерывно
нарастает и крепнет. Пользуясь иностран-
ным языком для приобретения новых про-
фессионально-значимых знаний и для уг-
лубления своего профессионального опыта,
специалист расширяет компетентность не
только для решения собственно профес-
сиональных задач, но и для более глубоко-
го понимания статуса своей профессии в
обществе в целом.
Современное общество требует но-
вых подходов к подготовке специалистов в
различных сферах деятельности. Этот во-
прос стоит особенно остро перед студента-
ми – выпускниками неязыковых специаль-
ностей. Выпускник должен обладать не
только хорошими знаниями в своей облас-
ти, быть мобильным, активным, но и обяза-
тельно владеть иностранным языком, при-
чем не на «бытовом», а именно на профес-
сиональном уровне. Одним из ведущих мо-
тивов изучения иностранного языка сту-
дентами неязыковых специальностей явля-
ется интерес и перспектива применения его
в будущей профессиональной деятельно-
сти.
Однако системы образования, учиты-
вая и профессиональное, консервативны,
они не успевают в содержательном и
структурном планах следовать за быстро
изменяющимися технологиями и условия-
ми. Поэтому необходим новый уровень
«качества подготовки специалистов и фор-
мирование гибкой системы подготовки
кадров, которая удовлетворяет современ-
ные потребности общества в специалистах
различных направлений с быстрой адапта-
цией к изменяющимся условиям профес-
сиональной деятельности, т.е. способно-
стью молодых специалистов к расширению
и пополнению знаний» [4].
Объективной потребностью совре-
менного общества является поиск опти-
мальных путей организации учебно-
воспитательного процесса, рациональных
вариантов содержания обучения и его
структуры. В стремительный век развития
высоких технологий неизмеримо выраста-
ют темпы жизни и деятельности. Известно,
что за последние 10-15 лет объем инфор-
мации увеличился в несколько раз. Неиз-
бежно увеличиваются и темпы усвоения
знаний, так как содержание обучения вы-
росло как в средней общеобразовательной
школе, так и средних специальных учеб-
ных заведениях [1]. Как известно, в сред-
них специальных учебных заведениях про-
веряются разные стратегии обучения, т.е.
речь идет не просто о знании языка, а об
умении использовать его в реальном обще-
нии, о практическом владении языком и,
следовательно, о развитии коммуникатив-
ной компетенции. Средние специальные
учебные заведения готовят специалистов
по определенным профилям, и в течение
всего курса обучения наблюдается резко
выраженная ориентация на специализацию.
В связи этим и при обучении иностранному
языку практическая цель должна иметь
профессиональный уклон.
Целью обучения иностранному языку
студентов неязыковых специальностей
должно стать достижение уровня, доста-
точного для его практического использова-
ния в будущей профессиональной деятель-
ности.
Существует ряд требований общего
характера, которые актуальны для подго-
товки специалиста любого профиля. К их
числу относятся:
ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Вестник
КАСУ
106
• компетентность в своей специаль-
ности;
• творческое отношение к делу;
• четкость целей и ценностных ори-
ентации личности;
• трудолюбие;
• стремление к высокому качеству
конечного продукта;
• стрессоустойчивость и способность
к риску;
• независимость от сиюминутных
привходящих обстоятельств;
• способность быть лидером и руко-
водить коллективом;
• способность к профессиональному
росту и непрерывному саморазвитию [5].
В связи с интенсивным развитием
международных контактов, главным обра-
зом, в сфере экономики, бизнеса и техноло-
гий, в этот перечень необходимо внести
такой требование как коммуникабельность.
Изучение иностранного языка, несомненно,
оказывает влияние и способствует форми-
рованию коммуникативной компетенции у
студентов, так как в основе овладения ино-
странным языком лежит не только овладе-
ние лингвистической и социокультурной
информацией, но и стратегиями соответст-
вующего коммуникативного поведения. На
перечисленные фундаментальные качества
специалиста наслаиваются качества, спе-
цифичные для каждой профессии. Они об-
разуют с первыми органичное целое [6].
В соответствии с государственным
общеобязательным стандартом образова-
ния, уровень владения иностранным язы-
ком выпускников средней общеобразова-
тельной школы - A 2. Учащиеся могут по-
нимать отдельные предложения и часто
употребляемые фразы, касающиеся кон-
кретных аспектов повседневной жизни (на-
пример, несложную информацию о собе-
седнике, его семье, покупках, ближайшем
окружении и работе). Поддерживать бесе-
ду, основанную на обмене простейшей ин-
формацией о повседневных житейских де-
лах. Рассказать в простых выражениях о
своем происхождении, образовании, бли-
жайшем окружении и элементарных быто-
вых потребностях [7].
За два года при дальнейшем обуче-
нии в колледже учащимся необходимо ов-
ладеть уровнями B1 и B2. Уровень В1 под-
разумевает, что учащийся может понимать
основные мысли высказывания на знако-
мую тему, связанную с работой, учебой,
досугом и т.д. Объясняться в различных
ситуациях, возникающих во время пребы-
вания в стране изучаемого языка. Состав-
лять связные сообщения на известные и
интересующие темы. Описывать впечатле-
ния, события, мечты, надежды, стремления,
излагать взгляды, кратко обосновывать
свое мнение и объяснять свою точку зрения
[7].
Владея уровнем В2, учащийся может
понимать основное содержание сложных
текстов на абстрактные и конкретные темы,
а также ход дискуссии, связанной с его
профессиональной деятельностью. Гово-
рить без подготовки и достаточно бегло,
тем самым создавая условия для того, что-
бы общение с носителями языка происхо-
дило без существенных затруднений с обе-
их сторон. Ясно и подробно высказываться
по широкому кругу тем, излагать свою
точку зрения по актуальным вопросам,
описывать потенциальные преимущества и
недостатки разных вариантов предполагае-
мой деятельности [8]. Данный уровень
предусматривает профессиональную на-
правленность не только содержания учеб-
ных материалов, но и деятельности, фор-
мирующей профессиональные умения.
Учитывая актуальность темы, мы
рассмотрели изучение профессионального
иностранного (английского) языка учащи-
мися 2 курса специальности «Менеджмент
(по отраслям)» колледжа Казахстанско-
Американского свободного университета.
В соответствии с государственным
общеобязательным стандартом образова-
ния Республики Казахстан, нормативный
срок освоения при очной форме обучения
составляет 2 года 10 месяцев на базе 9
классов, на базе 11 классов 1 год 10 меся-
цев. По окончании колледжа учащемуся
присваивается квалификация «Менеджер
(по отраслям)».
По специальности реализуется обра-
зовательная программа технического и
профессионального образования по уров-
ням квалификации: специалиста среднего
звена.
В результате освоения образователь-
ной учебной программы специалиста сред-
ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ
Достарыңызбен бөлісу: |