Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

куштеріне деген сенімдері арта түседі. Топтық жұмыс ережелерін 
балалардың өздеріне құрастырту мұғалім үшін өте ұтымды қадам, 
себебі олар өздері ұсынган ережеге карсы шыга алмайды.
Қазіргі кезде топтық жұмыстарды жүргізуде топтық бағалау 
формапары да көп қолданылады. Сондықтан ережелердің өзін сабақ 
үстіндегі объективті өзара бағалауға, жауап беру тәртібіне, уақытты 
ұтымды пайдалануға, сөйлеу әдебіне, тыңдау мэдениетіне қатысты 
бекітіп алуға болады. Бағалауға қатысты оқушылармен бірлесе отырып 
бағалау критерийлерін аныктап алу бағалау тиімділігін артгырады.
Дэл осылай сыныптагы оқушылардың топтарға бөлінуін, топта 
әрқайсысына жеке рөлдердің бөлініп берілуін алдын-ала ойластырып 
алған жөн. Топтық жұмыста эр оқушыға рөлдерді таратып беру эдіс- 
темесі жақсы нәтижелер көрсетуде. Мысалы, сыныпта 30 оқушы бол- 
са, оларды 6 адамнан 5 топқа бөлу қажет дейік. Топтарға бөлудің өзі 
сан-алуан түрлері белгілі. Ең қарапайым әдісі ретінде балаларға 1-ден 
5-ке дейін санату. 1-ші номердегілер - бірінші топқа,... 5-ші 
номердегілер - бесінші топка топтасады. Енді эр топ орналасқан 
партаға (
спикер, репортер, комментатор оптимист, скептик,
координатор, т.б.)
рөлдері жазылған карточкалар қойылады. Әр топ 
мүшелері рөлдерді кездейсоқ суырып алып отырып, сол рөл бойынша 
қызмет атқарады. Бұл рөлдердің эр балага ауысып келіп отыруы 
оларды эр қырынан танытуга бағытгалып эзірленген. Мұғапім өз 
шыгармашылыгына, окушыларыц психологиялық ерекшеліктерін 
дамыту қажетгілігне байланысты басқа да рөлдерді ұсына алады.
Осылайша рөлдерді үлестіру арқылы эр оқушының оқу 
белсенділігін арттыру, үнемі жауапка дайын болып отыру, оларды эр 
тақырып мазмұнын талқылау ағымында ұстап отыруға болды. Топтық 
жұмыстың маңызды ерекшелігі - топтағы әр адамның жеке 
қасиеттерін, көшбасшылық қабілеттерін аша білу мүмкіндігі. Осы 
рөлдерге байланысты тапсырмапарды да түрлендіріп отыруға болады. 
Мысалы тақырыпты 
топтық талқылаганнан 
кейін 
эр топтан 
«оптимисттері» мен «скептиктерін» шығарып «
Оптимисттер» және
«Скептиктер» тіресін
өткізуге болады. Ол үшін тақта алдында эр 
топтың оптимисттері бір қатарға, скептиктері қарама-қарсы екінші 
қатарға бөлініп тұрады. Әр топ өз пікірлерінің қарсыластарының 
пікірінен 
маңыздырақ 
екенін 
мысалдармен 
дэлелдеп 
шығуға 
тырысады. Оптимисттер такырыптың практикалық құндылығы, 
ұтымды, жағымды, пайдалы жақтарын ашып көрсетсе, скептиктер 
керісінше, олардың айтқанына күмэн тудырып, кедергілерді көрсетіп, 
жауаптарын жоққа шығаруға тырысады. Егер жауап беру қиындап 
бара жатса, эр топтан спикерлер шығып сөйлеулеріне болады.
Үжымдық-танымдық іс-эрекет технологиясының мақсаты -
оқушылар арасындағы қарым-қатынас мэдениетін . жақсарту. Ал
312

қарым-катынастар тек жақсылық жасау арқылы жақсарады, сондықган 
топ ішінде өзара көмек, өзара сыйластық, өзара қолдау, өзара 
түсіністік сияқгы ізгі эрекеттердің көп орындалуы ынтымактастык 
ортаны қалыптастырудың кепілі. Бұл катынастарды дұрыс басқара алу 
үшін мүгапім окушылар ұжымының кұрылымын, даму сатылары мен 
ерекшеліктерін терең зерттеп, олардың темперамент типтерін 
(меланхолик, сангвинник, холерик, флегматик) жетік біпгені абзал.
3) 
Проблемалык оқыту технологиясы. Проблемалық окыту 
идеясы оқушылардын акыл-ойын дамытуда оқуды кызықты танымдык 
үрдіске айналдыруға байпанысты пайда болған. Бұл идеялар Я.А. 
Коменскийдін, 
И.Г.Песталоццидің, 
Ф.А.Дистервегтің,
К.Д.Ушинскнйдің және т.б. педагогтардың енбектеріндегі зерттеу 
өзегіне айналган. Сонымен қатар XX ғасырда шетелдік педагогикада 
проблемалык оқыту идеясы американдық психолоғ Дж.Дьюидің еңбек- 
терінде оқушыларды белсенді оқу іс-әрекетіне катыстыру, оку пробле- 
маларының шешімдерін өздігінен іздеткізу тұрғысынан зерттеліп
ТМД елдерінде проблемалык оқыту технологиясының зерттелуі 
М.А.Данилов, 
В.П.Есипов, 
И.Я.Лернер, 
А.В.Брушлинский, 
М.И.Махмутов, А.М.Матюшкин т.б. ғалымдар еңбектерінде зерттел- 
ген. Бұл зерттеулердің нәтижесінде 

жүктеу/скачать 5,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: