40. Дәстүрлі қазақ қоғамының ру-тайпалық құрылымын сипаттаңыз.
Жауабы:
Дәстүрлі қазақ қоғамының рулық құрылымы рулар мен тайпалардың генеалогиялық
иерархиясы түрінде құрылды:
тайпалық бірлестік-тайпа-жүз руы
Жүздердің иерархиясы да болды, олар атауларда көрініс тапты: аға, орта және Кіші жүздер.
Әр жүз өз аумағын алып, ортақ ата-бабасы-Алаш және шежіреге сәйкес-бір тамырдан шыққан.
Аға жүз (Оңтүстік және Оңтүстік-Батыс Қазақстан). Оның құрамына жалайырлар, дулаттар,
үйсіндер,шапарашты, Албан, нанлы және т. б. кірді.
Орта жүз (Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан). ол арғындар, наймандар, қыпшақтар,
Керей ,конрат, уаки руларынан тұрды.
Кіші жүз (Батыс Қазақстан) рулардан тұрды: Әлімұлы, Байұлы, жетыру, олардың әрқайсысы
тайпалардан тұрды.
- Әлімұлы: шекті, төрткара, шомекей, қаракеск, Қарасақал.
- Байұлы-12 тайпадан: шеркеш, адай, алаша, Байбақты, берш, Есентемір, алтын жаппас,
Қызылқұрт, маскар, тазы, тана, тіл.
- Жетіру-7 тайпадан: табын, тама, кердери, Төлеухан, керейіт, Жағалбайлы, Рамазан.
Қазақ қоғамының рулық ұйымы қазақтардың этнос ретінде ұйымдастырылуы мен бірлескен
қызметінің тәртібін реттеді.
41. Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Қазақстан Республикасы білім
және ғылымы дамуының мәселелері мен болашағын талдаңыз.
Ғылым және оның басымдықтары
2011 жылы ақпанда «Ғылым туралы» жаңа заң қабылданды. Заңда жаңа құрылған ғылыми-зерттеу
институттары қызметінің қағидалары, ғылыми зерттеулер мен қаржыландырудың тетіктері айқындалған.
Жаңа заңда ғылыми еңбектің нәтижесін коммерциялауға, ғылыми қызметкерлерді әлеуметтік-
экономикалық ынталандыруға көп көңіл бөлінді.
Аяған Б. Қазақстанның қазіргі заман тарихы (1991-2014): Ғылыми-танымдық басылым/ Б. Аяған, Ә.
Ауанасова, А. Сүлейменов. – Алматы: Атамұра, 2014
Достарыңызбен бөлісу: |
