С. С Е Й Ф У Л Л И Н
« Ж е р қ а з ғ а н д а р »
Ш ь і ғ а р м а н ы ң т а қы рь г б ы — сов е т ө к і м е т і о рн а г а нн а . н кейі нгі
а л ғ а ш қ ы ж ы л д а р д а ғ ы ж ү м ы с ш ы л а р өмірі. Қ а р а ж е р д і ң қ ы р т ы -
сын а й ы р ы п , т е м і р ж о л д ы ц а с т ы н а т о п ы р а қ үйіп, т е м і р таібан
т өс еуг е ә з і р л е п ж а т қ а н ж у м ы с к е р л е р д і ң іс-. қимылын с ур е тт е й
о т ы р ы п , о л а р д ы ц і шкі д ү н и е с і н, а р м а и , м ү д д е - м а қ с а т ы н көрсет у,
б а с қ а ш а а й т қ а н а , Қ а з а қ с т а н д а ғ ы а л ғ а ш қ ы сювет жүмь и с к е р л е -
рі ні ң е ңб е к т е г і б ейнес і н ж а с а у . П о р т р е т ж а с а у ү с т і п д е к е й і п к е р-
л е р д і ц қ а з і р г і к е л б е ті н көз а л д ы ң ы з ғ а к е л т і р е отырьгп, ж а з у ш ы
о л а р д ы ң е т к е н д е г і ө мі р і н е н де х а б а р б ереді . Е г е р баісқа кейііп-
к е р л е р д і ң б ү р ы н ғ ы ө мі р і н 3— 4 с ө й л е м м е н қ ы с қ а қ а й ы р с а , Әзі м-
х а н н ы ң б ү р ы н ғ ы ө мі р і н өз а у з ы н а н , б ө лө к ә ң г і м е а р қ а у ы етеді.
О н д а г ы ма.қсат — б ү л а р д ы ң қ а з і р г і ецбегі мен ө т к е н д е г і , С ов ет
е к і ме т і о р н а ғ а н ғ а дейі нг і е ңб е г і н с а л ы с т ы р а ке рс е т і п, сюл а р қ ы -
51
л ы С о в е т з а м а н ы н д а ғ ы е ң б е к т і ң б ұ р ы н ғ ы а у ы р, а з а п т ы ең б е к -
тен а р т ы қ ш ы л ы ғ ы н т а н ы т у .
І І І ы г а р м а п ы ц т а қ ы р ы п т ы қ , и д е я л ы қ осы е р е к ш е л і г і о н ы ц тіл-
д і к қ ұ р а л д а р ы а р қ ы л ы к өрі н і с т а б а д ы . Ег ор Ә з і м х а н ццгімссі-
нен көрі ысті н б ұ р ы н ғ ы е ц б е к т і с у р е т т е у д е ж а з у ш ы б о я у ы көлец-
кслі, к ө н і л с і з , с ұ р ғ ы л т м а ғ ы н а л ы т і лд і к э л е м е н т т е р д і п а н д а л а н -
са, сов е т з а - м а н ы н д а ғ ы е ңб е к т і с у р с т г е у г с б о я ү ы ашъгқ, жа рқ і / л і
тілідік э л е м е н т т е р д і п а й д а л а н а д ы . О н ы б а й қ а у ү ш і н м ы н а екі
ү з і н д һ і і о қ ь ш кө р с й і к :
« Қ а р а ң ы з ш ы ! . . М ы н а у ж е р қ а з ғ а н , ж е р ж ә н д е г е н , бір мөл-
ш е р м е н ш ү б а л ғ а н 300 ж ұ м ы с к е р д і ц м ө л ш е р м е и , ы р ғ а қ п е н ж ұ м -
с а ғ а н т е мі р к ү р е к т е р і н і ц , а у ы р қ а и л а , а уы р к е г п е н д е р і н і ң , б ал -
ғын ш о м б а л с үі Ъі е н д е р і н і ң ү з і л ме і і есті лі п т ұ р ғ а н д ы б ы с т а р ы ,
оі'ам қ о с ы л ғ а н өз г е д ы б ы с т а р күн е м е с пе? 300 ж ұ м ы с к е р д і ц
м ө л ш е р м е н ш ұ б а л ы п , м ө л ш е р м е н т ү р ы п , м ө л ш е р м е п , ы р ғ а қ п е н
қ и м ы л д а г і ж а г қ а н д а р ы би е мес пе?.. С ы р т - е ы р т , ш а қ - ш а қ ! К і р ш -
к і р ш, т а қ - т а қ , д ү р с - д ү р с , с а р т - с а р т , кі р ш- к і р ш. .. Мі н е , б ұл д ы
б ы с т а р ш ы н ы н д а би е ме с гіе...».
« . . . Ұ ш г і ыр ш ы л а р , к ү н д і з бір к ез ек , т үнг е бір к е з е к б о л ы п , екі
р е т ж е р а с т ы н а т үседі . Меы к ү н д і зг і к е з е к п е н т ү с ке мі н . Ж а м а н
ж ы р т ы қ к и і м д е р і н киіп ж е р а с т ы н а т ү с к е н ж ү м ы с к е р л е р д і ң түрі
тірідеГі к ө р г е т у ск е п а д а м д а р д а й б о л а д ы. .. Күніі.мен ж е р а с т ын -
д а ғ ы с у с о р ғ а л а ғ а н қ а р а ң ғ ы ү н г і р л е р д е шамаден ж ү р е с і ң . Ш а м -
мен т ұ р ы п , к е к т а с қ а к ө к қ ұ р ы ш д ү з д і т е м і р қ а з ы қ т ы а у ы р б а л
ғ а м е н б а р к ү ш і ң д і , б а р ж а н ы ң д ы а я м а й а л а с ұ р ы п кеп м ы ж -
ғ ы л а п с о ғ а с ы ң . К ө к т е м і р д і к е к т е мі р ғ е , к ө к т е м і р д і к өк т а с қ а
ш а қ - ш а қ ет к і з і п, д ү р е і л д е т і п кеп о о ғ а с ың . Т е р е ң ж е р а с т ы н
к е у л е г е н т е р ен , қ а р а ң ғ ы ү ң г і р з а б о й л а р д а ж а ғ а л а й г ү р с і л д е т і п
с о қ қ а н ұ ш п ы р л а р д ы ц д а у с ы б ү к і л ж е р а с т ы н қ о з ғ а л т а д ы . Сөй-
гіп, ж е р а ст ы н к ү ң і р ен т е д і . М ы ж ғ ы л а п с оғ ып, көк и ы қ б ол ып ,
екі қ а р ы ң с а л д ы р а п , ж ү р е г і ц қ а р а й ы п , үс т нба- сыц л а й с у ғ а сүң-
гіп шьгқіқандай б о л а с ың. . .» .
Е к і т е к х т е екі т ү р л і е ң б е к , екі т ү р л і көғ ил- күй, екі т ү р л і өмі р
б е й н е л е нг е н . А л ғ а ш қ ы с ы н д а ғ ы е ң б е к — қ у а н ы ш т ы е ң б е к , с оңғ ы-
с ы н д а ғ ы — а з а п т ы , а у ы р е ң б е к . Б ү л а р і д ы б е й н е л е у д е с ө з д е р д і ң
м а ғ ы н а л ы қ ж а қ т а р ы м е н қ а т а р , с ө й л е м қ ұ р ы л ь г мы , о н ы ң рито-
р и к а л ы қ с ү р а қ қ а не л е пт і б о л ы п қ ұ р ы л у ы , с ө й л е м қ ү р ы л ы с ы н д а -
ғы п а р а л л е л и з м , с ө й л е м д е г і к е й б і р с ө з д е р д і ң қ а й т а л а н а қ о л д а -
н ы л у ы , о л а р д ы ң э м о ц н о н а л д ы қ б ояу ы, е л і к т е у і ш сөздер. . . т а ғ ы
б а с қ а т ә с і л д е р қ ы з м е т еткен.
П о в е с т і ң б а я н д а у ст ил і к и н о с у р е т т е м е г е ұ қ с а с , ү з і к - ү з і к бө-
л і к т е р д е н т ұ р а д ы . С о ғ а н с а й с ө й л е м д е р д і ң қ ұ р ы л ы с ы д а көб і не
қ ы о қ а . О л а р д ы ң і ш і н д е а т а у л ы с ө й л е м д е р д і ң , есім б а я н д а у ы ш -
т ы с ө і і л е м д е р д і ң ж и і к е зд е с уі де с о н д ы қ т а н .
Ш ы г а р м а н ы ц с ю ж ет т і к - к о м т о з
11
и и я л ы қ қ үр ы л ы с ы д ост у р л і
к л а о с и к а л ь г қ с т и л ь д е қ ұ р ы л ғ а н . А л д ы м с н о к и ғ а ө т егі н мекен-
меы, о н д а ғ ы т а б и ғ а т к ө р і н і с і м е н т а н ы с т ы р у , о д а н кеиін о н д а
өтетін о қ и ғ а м е н , о н ы н с и п а т ы м е н т а н ы с т ы р у ( т ем і р ж о л т а б а н ы -
на т о п ы р а қ ү ю ) , с о д а н соң к е й і п к е р л е р д і ц ө з д е р і п е кел у, а л д ы
мен о л а р д ы ж а л п ы л а й т а н ь г с т ыр ып а л у ( м е к е н - ж а й ы м е н , күй-
ж а ғ д а й ы м е н , ец'бек қ и м ы л ы м е н ) . Е ц е о ң ы н д а б а р ы п ә ң г і м е г е
ө з е к б о л а т ы н к е й і п к е р л е р г е ж е к е - ж е к е м і н е з д е м е б е р і л е д і . Со-
ғ ан о р а й б а я н д а у д ы ң ә ң г і м е л е у , с ур е т т е у , м і н е з д е м е б е р у с ия қ -
ты т ос і лд е р і қ о л д а н ы л ы п о т ы р а д ы .
Ш ы ғ а р м а н ы ң л е к с н к а с ь ш а зер с а л а т ы н болс.аіқ, ж а з у ш ы оз
т ү с ы н ы ң ә де б и тіл ү л г і л е р і н , э л е м е н т т е р і н мол п а й д а л а н ғ а н . 20-
ж ы л д а р од еб н т і л і не тән л е к с п к а л ы қ қ ү р а л д а р :
Достарыңызбен бөлісу: |