259
Әлемдік деңгейдегі жалпытүркілік ұйым...
бірлерімен жиі араласып тұратын түріктер диаспорадағы келісімді сақтау
және қолдау үшін Отанмен
тығыз байланыстарын жоғалтпай, елдерінің
телеарналарын көріп, түрік әндерін тыңдайды. Тіпті Австралияның өзінде де
түрік диаспорасына жататын өз бұқаралық ақпарат құралдары бар. Олардың
арасында «Океан», «Новая родина» «Время» және «Yorum» секілді баспасөз
органдарының бар екендігі мәлім.
Сонымен қатар Австралия мен Жаңа Зеландияда шамамен 10 мың әзербайжан
өмір сүруде және Австралияның өзінде Әзербайжан Қоғамы және Австралия
әзербайжандарының қоғамы жұмыс істейді. (1996 жылы Сидней) Австралияда
Әзербайжан-Жаңа Зеландия Қоғамының бар екендігі бұл елде кеңінен әйгілі.
Жаңа Зеландиядағы
әзербайжандықтар болса, негізінен Иран мен Түркиядан
қоныс аударып келгендер. Бұл күндері кешегі кеңестік кеңістікте жеткілікті
түрде ұйымдасқан әзербайжан диаспорасы өмір сүруде. Ең маңыздысы сол,
Орта Азия мемлекеттеріндегі түркі диаспоралары өздерін Ұлы Отандарының
бір бөлігінде тұрып жатырмыз деп ойлайды. Ресми мәліметтерге қарағанда,
Қазақстан Республикасында бүгінде 106 мың әзербайжан тұрып жатыр.
Негізінен олар Жамбыл, Шымкент, Алматы және Талдықорған облыстарында
орналасқан. «Тұран» Әзербайжан мәдени Орталығының бастамасымен 1993
жылы Алматыда «Озан» мәдени қоғамы құрылды. Ал
Қостанай, Жамбыл,
Талдықорған, Солтүстік Қазақстан облыстарында диаспоралық ұйымдар
құрылды. 1992 жылдан бері Қазақстанның мемлекеттік радиосында әзери тілінде
«Достлуг» радиосы сөйлей бастады. Ал 2002 жылы «Воскресенье» әзербайжан
мектебі ашылды. Аталған «Тұран» ұйымы Қазақстандағы өзге де 17 әзербайжан
ұлттық қоғамдарымен, атап айтқанда, «Гобустан» /Алматыда/, «Достлуг»/
Ақтөбеде/, /Новруз/ Атырау облысында, /Азери/ Жамбыл облысында, /Ветен/
және Әзербайжан/ Павлодар облысында және басқа да өңірлердегі ұйымдар-
мен бірлесе қызметтер атқаруда.
Өзбекстан Республикасында әрекет үстіндегі
Әзербайжан Мәдениетінің
Ассоциациясы 2003 жылдың қаңтарында құрылған болатын. Ташкент
қаласындағы жұмыс үстіндегі «Братство», «Гардашлыг», «Азербайджанский
дом» секілді Әзербайжан Мәдениетінің Орталықтары уақыт санап жұмыстарын
жандандыра түсуде.
Қырғызстан Республикасындағы «Азери» орталығы осы елде тұрып жатқан
әзерилердің ұйымы ретінде 1992 жылы құрылды. Бұл елде де 20 мың әзербайжан
өмір сүреді. Олар негізінен 30 жылдарғы саяси қуғын-сүргін уақытында осында
жер аударылғандарың ұрпақтары. Өзі құрылған уақыттан бастап «Азери» осы
елдегі отандастарының құқықтарын қорғап, Қырғызстанның қоғамдық өміріне
белсене араласуды, тарихи отандарымен тығыз байланыс жасап отыруды алдына
мақсат етіп қойды. Қырғызстанның Мемлекеттік Телерадиокомпаниясында
«Азери» бөлімі жұмыс істейді. Бішкекте әзери балалары үшін «Воскресная»
мектебі ашылып, көркемөнерпаздардың «Улдузлар» фольклорлық ансамблі
құрылды.