70
I ТАРАУ
Тарихтан туындаған болашақ
Афгани, Гасан бек Зардаби, Исмаил бек Гаспыралы, Шахабеддин Марджани,
Шамсаддин Сами, Наджиб Асим, Велед Челеби, Амруллах Әпенді, Таир Бурса-
лы, Рауф Фуад, Ахмед Хикмет Мюфтюоглу; саяси түркизмнің өкілдері – Юсуф
Акчура өзі, Али бек Гусейнзаде, Ахмед бек Агаоглу, Хилми Туналы, түркизм
ұйымын құрушылар – Хамдуллах Субхи, Зия Гёкалп және де басқалар (92
)
еді.
Осынау беделді топ тізімі арасынан Әзербайжанның жаңа кезеңінің
мәдениетін қалыптастырушының да есімін көріп отырмыз. Демек, мұны
түркі әлемі ұлттық мәдениетінің таңдаулы өкілдерінің бір-біріне жақын да,
солай бола тұрғанымен алыста орналасқан түрлі елдерінде тұрып жатты.
Соған қарамастан, олар өздерінің табиғи дауыстарын керемет бір қуатты да
үйлесімді үнге айналдыра алған тарихи сәтте, сондай жауапты уақыттарда
өмір сүрді деп айтсақ жарасады. Олар өздерін жалпы түркизм идеясы атала-
тын алып «шатырдың» астынан көріп, жасаған қызметтерін де аталған идея-
мен жалғастыру жолында барлық мүмкіншіліктерін сарқа жұмсап бақты. Түркі
әлемінің әр түкпіріндегі, планетаның әр бұрышындағы ұлттық рухтың оянуы
өзінің жүру жолдарын анықтады,
Түркизм Күнінің
орбитасымен бір бағытта
жылжуға келіп қосылды. Юсуф Ақшора, әзербайжандық қоғамдық-саяси және
әдеби-мәдени ойлардың тарихын зерттеушілер, сондай-ақ түркітанушылар
мен әзербайжантанушылардың барлығы да «түркизм идеясын қалыптастыруға
атсалысқсан бірден-бір ел Әзербайжан болды» деген ұстаныммен бірауыздан
келісіп, осыны қолдайтындықтарын білдіріседі.
Юсуф Ақшора «Экинчи» газетін Ресей империясындағы түркілердің алғашқы
басылымы деп есептеді (92, 87 бет). «Экинчи» газетінің дәстүрін жалғастырушы
- «Зия-и Кавказий» ( Кавказ жарығы), «Кешкюль», «Хаят» (Өмір) газеттері, «Фи-
юзат», «Молла Насреддин» журналдары
Достарыңызбен бөлісу: