23 Ақпараттық-іздеу жүйесі (АІЖ) – негізгі мақсаты əдетте
түрлі қашықтықтағы жерлерге таратыла орналастырылған түрлі
деректер базасында, түрлі есептеу жүйелерінде қамтылатын
ақпарат
ты іздеу. Мұндай, жүйелердің мысалдарына Internet
жүйесіндегі іздеу жүйелері (серверлер), ғылыми-техникалық
дерек
терді іздеудің автоматты жүйелері (ҒТДІАЖ) жəне бас-
қалар жатады. Ақпараттық-іздеу жүйелері деректі (мақсаты –
құжаттарды іздеу) жəне фактографиялық (фактілер іздеу үшін)
болып бөлінеді.
Ақпараттық-анықтамалық жүйелер (ААЖ) – интерактивті
режимде жұмыс істейтін жəне пайдаланушыларды анықтама-
лық ақпаратпен қамтамасыз ететін автоматты жүйелер. Мұндай
жүйелерге, мысалы, теміржол вокзалдарында жолаушыларға қыз-
мет көрсетудің ақпараттық жүйелері жатады.
Деректерді өңдеу жүйелеріне (ДӨЖ) негізгі қызметі үлкен
көлемдегі деректерді өңдеу жəне мұрағаттау болып табылатын
ақпараттық жүйелер сыныбы жатады.
Аппараттық құралдарды құрылымына байланысты бір про-
цессорлы, көп процессорлы жəне көп машиналы жүйелер (ЭЕМ
желісі, шоғырландырылған жүйелер, қашықтан кіруге болатын
жүйелер) түріне бөледі. Көп машиналы жəне процессорлы жү-
йелер есептеу кешендерінің өнімділігі мен сенімділігін арттыру
үшін құрылады.
Шоғырландырылған жүйелер – бүкіл жабдықтау кешені,
соның ішінде, пайдаланушылар терминалдары бір орынға шо-
ғыр ландырылатын есептеу жүйелері. Сондықтан, жекелеген ма-
шиналар байланысы үшін ЭЕМ интерфейсі қолданылады жəне
деректер беру жүйелерін қолдану қажет болмайды.
Қашықтан кіруге болатын жүйелер (телеөңдеуге ие) пайда-
ланушылар терминалдары мен есептеуіш құралдар арасындағы
байланыс арналары бойынша деректер беру тəсілдері қамта масыз
етеді (деректер беру жүйелерін қолдана отырып).
ЭЕМ желілері (есептеуіш желілер) – пайдаланушыларды
дистанциондық есептеуіш ресурстарына қатынас құруды жəне
осы ресурстарды біріге пайдалануды қамтамасыз ететін терри то-
рия лық жағынан шашыраңқы деректер өңдеу жүйелерінің, бай-
24 ланыс жəне деректер беру құралдары мен (немесе) жүйелерінің
өзара байланысқан жиынтығы.
Жұмыс істеу режимі бойынша есептеуіш жүйелер бір бағдар-
ламалық жəне көп бағдарламалық болып бөлінеді.