П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет55/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСТАРЫ
41
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
жайылыңқы жуысады (2-3), жасалу орнына қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады 
(8), тілдің ж аты сы н а қар ай кей ін ді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз; ерін дөңгеленіп (сүйірленіп) 
барып (1-2) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
н ы қ ж уы сады , ж уы сы м күш ін е қар ай н ы қ 
жуы сы ңқы; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стіл ім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы күшті леппен бітеді, жуысым бітіміне 
қ а р а й л е п т і ж у ы с ы ң қ ы ; д а у ы с с ы з ш уы л 
дыбысталады, үн қаты сы на қарай қатаң; әуен 
қаты сы на қарай жуан ж әне ерін әуезді дыбыс 
болып табылады.
Ш° жуан еріндік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, ж айы лы ңқы
ж уысыңқы, кейінді, тербеліссіз (қатаң), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
ны қ жуы сы ңқы, көмей 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
күшті лепті, қатаң, жуан, 
ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, жайылыңқы 
ж у ы сы ң қ ы , қ а т а ң , к ей ін д і (ж уан ), ер ін д ік 
дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке еріндік түрі: КҮ Ш , ШӨЛ т.б. 
(20-
4-сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара
жайылыңқы жуысады (2-3), жасалу орнына қарай
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итіңіп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз; ерін дөңгеленіп (сүйірленіп) 
барып (1-2) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
н ы қ ж уы сады , ж уы сы м кү ш ін е қар ай н ы қ 
жуысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз 
қуысты дыбыс болып табылады.
Естілімі: 
тіл ұшы м ен қы зы л и ектің
жуысымы күшті леппен бітеді, жуысым бітіміне 
қ а р а й л е п т і ж у ы с ы ң қ ы ; д а у ы с т ы ш у ы л
дыбысталады, үн қатысына қарай қатаң; әуез 
қатысына қарай жіңішке және ерін әуезді дыбыс 
болып табылады.
Ш 10 ж ің іш к е е р ін д ік т ү р ін ің а й ы р ы м
белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет