П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет51/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Ж алпы
с и п а т т а м а с ы : 
тіл
о р т а с ы , 
тоғы сы ң қы , қатаң, ілгерінді (жіңіш ке), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
С дауыссыз дыбысының үндесім түрлері
Ж уан езулік түрі: САРЫ , СЫ З т.б. 
(19-1-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
ж инақы жуысады (2-2), жасалу орны на қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады 
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауы с 
желбезегі тербелмейді (5-4), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз; ерін жазылып (езу тартып) 
барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
н ы қ ж уы сады , ж уы сы м күш ін е қар ай н ы қ
жуы сы ңқы; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
дыбыс болып табылады.
Естілімі: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы күшті леппен бітеді, жуысым бітіміне 
қарай күшті лепті; дауыссыз шуыл дыбысталады, 
үн қаты сы на қарай қатаң; әуез қатысына қарай 
жуан және езу әуезді дыбыс болып табылады. -
С жуан езулік түрінің айырым белгілері
Ж асалы м белгілері: 
тіл ұш ы , ж и н а қ ы
жуы сы ңқы, кейінді, тербеліссіз (қатаң), езулік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
ны қ жуысыңқы, көмей 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
күшті лепті, қатаң (шуыл), 
жуан, езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, ж и н ақы
ж у ы с ы ң қ ы , қ а т а ң , к е й ін д і (ж у ан ), е зу л ік 
дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке езулік түрі: С ІЗ, СЕН т.б. 
(19-2-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
ж инақы жуысады (2-2), жасалу орны на қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі тербелмейді (5-1), желбезек қатысына 
қарай тербеліссіз; ерін жазылып (езу тартып) 
барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
күшті леппен жуысады, жуысым күшіне қарай 
күшті лепті; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к тің
жуысымы күшті леппен бітеді, жуысым бітіміне 
қарай күшті лепті; дауыссыз шуыл дыбысталады, 
үн қатысына қарай қатаң; әуез қатысына қарай 
жіңішке және езу әуезді дыбыс болып табылады.
С 1 жіңішке езулік түрінің айырым белгілері 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет