ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
Conchostraca-ның 150-ге жуық түрі бар, көбінесе үсақ тұщы су,
кеуіп бара жатқан су қоймаларында мекендейді. Нашар жүзеді,
сондықтан шөгінділерде көміліп тіршілік етеді. Негізінен табиғатта
аналықтары да, аталықтары да кездеседі, бірақ Limnadiidae тұқым-
дасының барлық түрлерінде, мысалы Limnadia lacustris-тің тек пар-
теногенетикалық аналықтары ғана белгілі. Жұмыртқалары аналығы-
ның арқа жағында, бақалшақтың арасында орналасады, қалың
қабықпен қапталынған, кеуіп кету мен тоңазуға төзімді.
Бұтақмұртты шаяндар немесе су бүргелері отряд тармағы -
Cladocera
400-ге жуык түрі бар, ұзындығы 1-5 мм, шалшықтардан бастап
ірі көлдерге шейін барлық суларда және кейбіреулері теңіздерде
тіршілік ететін планктонды ұсақ шаянтәрізділер. Басым көпшілігінің
денесі қосжақтаулы, мөлдір, жұқа карапакс қабатымен (бақалшақ-
пен) жабылған. Антеннулалары қысқа, ал антенналалары ұзын, екі
бұтақты, көптеген қылқандармен жабдықталған, жылжу мүшенің
қызметін аткарады, осылар арқылы суда секіріп қозғалады (су бүрге-
лері деп атауы да осыдан). Басында науплиус көзі мен күрделі көзде-
рінің қосылуы нәтижесінде пайда болған үлкен фасеттік көзі болады
(107-сурет). Кеудесі қатты қысқарған 4-6 сегменттерден ғана тұра-
ды. Кеуде аяқтары жапырақ тәрізді, көптеген қылқандармен жабдық-
талған, олар сүзгінің ең басты бөлімі (қорегін судан сүзіп алатын),
әрбір аяқтарында арнайы тыныс алу мүшелері
желбезек қалақ-
шалары бар. Daphnia туысына жататын түрлерінің аяқтары бір
минутта 300-ге дейін ырғақты тербеліс жасайды және жануар сол
аяқтарымен тыныс алады және ұсақ қорегін ұстап алады. Құрсағы
буындалмаған, алға қарай бүгілген 2 тырнақша тәрізді тікенекпен
көмкерілген. Детритпен, бактериялармен, бір клеткалы балдырлармен
қоректенеді.
Негізгі туыстары:
Daphnia, Bosmina, Diaphanosoma, Leptodora
т.б. Daphnia туысының 26 түрі бар, негізгі түрлері кәдімгі дафния
Daphnia pulex, D.longispina.
Дафнияның басқа бұтақмұртты шаяндардан ерекшелігі даму
жолында екі түрлі ұрпақтын алмасуы немесе гетерогония байқалады:
партеногенетикалық және қос жынысты. Әдетте, көктемде қыстап
шыққан жүмыртқадан партеногенетикалық аналықтары шығып, олар
ұрықтанбай келесі партеногенетикалық аналықтарының бірнеше
Достарыңызбен бөлісу: