ОМЫРТҚАСЫЗДАР з о о л о г и я с ы A 48-cypem

ОМЫРТҚАСЫЗДАР з о о л о г и я с ы
A
48-cypem.
Ескектілердің жабысқақ клеткасының (А) және аборальды 
мүшесінің (Б) қүрылысы: А-1 - жабысқақ бүрлері бар жарты шар,
2 - спиральды жіпше, 3 - қармалауыштың бұлшықеті; Б-1 - мөлдір қалпақша, 
2 - кірпікше түктер, 3 - статолит, 4 - кірпікшелі жіпше
полюсімен алға қарай жылжытады. Осыларға қосымша ескек тақ- 
талар катарынан кірпікшелі жіпшелер дамып, олар екі-екіден бірігіп, 
төртеу болып аборальды полюсіне қарай бағытталып жатады. Осы- 
лайша ескектілер өмір бойы өзгерген кірпікшелерімен қозғалады. 
Ішекқуыстыларда бұл әдіс тек личинкаларға тән.
Ескектілердің көпшілігінде қорегін ұстайтын екі ұзын қарма- 
лауыштары денесінің бүйір жағында бір-біріне қарама-қарсы орна- 
ласқан. Олар ерекше қармалауыш ойығына жиырыла алады. Қорек 
затты ұстауға қармалауыш эпителиясының жабысқақ немесе 
коллобласт клеткалары қатысады. Олардың сыртқы беті жарты шар 
пішінді және жабысқақ тамшылармен қапталған. Жарты шардың 
түбінен қармалауыштың ішіне карай, спираль тәрізді оралған жіпше 
өтеді, ол екінші ұшымен қармалауыштың ұзына бойы орналасқан 
бұлшықетіне жабысады (48-сурет). Үсталынған ұсақ организмдер 
клеткаларға жабысады да құтылуға тырысқан шақта жабысқақ клет- 
каны қармалауыштың жоғарғы жағына тартады, сол сәтте спираль 
тәрізді жіпшесі клетканы орнына қайтарады. Ұсталынған қоректі кең 
ауызы аркылы жұтады.
Ескектілердің нерв жүйесі жақсы дамыған. Диффузиялық нерв 
жүйесімен қатар ескек тақталарының бойында және кірпікшелі 
жіпшелерінің астында нерв клеткалары шоғырланып, тығыз тәждерді, 
сонымен қатар ауызының айнала жиегінде нерв сақинасын түзейді. 
Аборальды полюсінің ортасында арнаулы тепе-теңдікті сезгіш
130

жүктеу/скачать 23,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: