Хабаршы вестник bulletin «Филология ғылымдары» сериясы Серия «Филологические науки»



Pdf көрінісі
бет47/375
Дата06.01.2022
өлшемі4,16 Mb.
#11773
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   375
Кір етті (кір етті, кірлетті). А.Зайончковский аударуын дұрыс аударыпты да, бірақ осы екі сөзді 
бір ғана сөз етіп, біріктіріп жазыпты: кірет (запачкать, загрязнить). Шынында бұл – екі сөздің өзара 
тіркесін келуі, біріншісі – есім, екіншісі – көмекші етістік (яғни толымсыз етістік). Түркі тілдерінде 
көптеген бері қолданылып жұрген белгілі тұлғалар: 
Тас – кір (грязь, грязный); Кк, Абу Х., ат – Туһфа, қарайым – кір; тат., башқ. – кер, ноғ., ққ. – кир
МҚ – кірікті, кірленді (становиться грязным); ДТС – кір (грязь, сор). Өзі тіркесіп келген бірігіп барып 
жұмсалатын, ол сөзге көмекшілік қызметін толымсыз е етістігінің о бастағы формасы – ер // ир (быть, 
находиться,  ДТС,  175).  Түркі  тілдеріндегі  Р  фонемасының  тұрақсыздығына  байланысты  біздің 
тілімізде  ол  е  болып  қалыптасқан  (екен,  емес,  еді,  т.б.).  Ескі  түркі  тілдерінде  ет  деген  туынды 
түбірдің  бірнеше  мағынасы  бар  (1.  совершать,  создавать,  строить;  2.  устраивать,  приводить  в 
порядок; 3. Көмекші мағына беретін сөз, т.т. ДТС, 186 ) Қазіргі қазақ тілінде оның көмекші етістік 
ретінде атқаратын қызметі күшті де, беретін мағыналары да аз емес. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   375




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет