Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», № 1(55), 2016 г.
–
Шөжiкеңдi деген бейнелі сөзінің
инверсиясы.
Ағылшын тіліндегі сұраулы сөйлемдердің баламаларының түпнұсқаға қарағанда прагматикалық
қасиеті неғұрлым кемірек, әлсіздірек берілген.
–
Who is that old man? (10, 151)
–
сөйлемдегі экспрессивтілік бірлігі
that есімдік-интенсификатормен берілген.
–
Have you never seen Shozheken? Don't you know him? (10, 151)
атты коммуниканттың жауабында:
–
сұраулы сөйлемдердің
синтаксистік қайлануы сақталғанмен, түпнұсқа мәтінімен
салыстырғанда қысқарғаны байқалады (түпнұсқада үш сөйлем, аудармада екі сөйлем берілген).
–
Экспрессивтіліктің
лексикалық маркерлары үстеудің болымсыз
never формасымен және
don't
көмекші етістігі арқылы көрсетілген.
–
Shozheken
деген өзге тілдің сөзін қолдану мәтінге ерекше бейнелілік беріп тұр.
Мәнмәтінде сұраулы сөйлемдердің бір диалогтық біртұтастықты құрайтын келесі тобын
қарастырайық:
–
Бұл не қылған жылқы? Кiмнiң жылқысы өзi?
–
Е, олжа, әкеннiң олжасы емес пе?
–
Олжа не? Кiмнен алынған?
–
Ой, тәйiр, баламысың?.. Әкеннiң қол астынан қараған халық аз ба?.. Сондағы еңбек үшiн ақы
алмай ма? Текке iстей ме? (9, 101).
"What horses are these? Who is their master?"
{"These are gifts. Gift horses for your father."}
"What sorts of gifts? From whom?"
"Are you a child? Has your father no people under him? Doesn't he deserve something for his efforts on
their behalf? Should he work for them without reward?" (10, 174).
Бір кейіпкердің алғашқы екі репликасы болып табылатын диалогтық біртұтастықтың сұраулы
сөйлемдерінде жазушы-адресант оқырман-адресантқа әсер ету үшін келесі прагматикалық
құралдарды қолданған:
Бұл не қылған жылқы? Кiмнiң жылқысы өзi?
–
сұраулы мағынаның
синтаксистік қайталануы,
–
жылқы, жылқы(сы) сөздерінің
лексикалық қайталануы,
–
экспрессивті күшейткіш өзi есімдігінің
қолданылуы
,
–
бірегей, семантикалы бейнелі
не қылған тіркесінің қолданылу
.
Екінші кейіпкердің жауабында риторикалық сұрақ кездеседі:
–
Е, олжа, әкеннiң олжасы емес пе? –
эмоциональді-экспрессивті көркемдік келесі құралдардың көмегімен жүзеге асырылған:
–
олжа – әкеннiң олжасы сөздерінің лексикалық қайталануы,
–
е одағайы
,
–
емес пе риторикалық айналымның қолданылуы
.
Бірінші кейіпкедің сөзі болатын келесі сөйлемдерде:
-
Достарыңызбен бөлісу: