бірге өзге адамдарды шаұыратындығын, ұйымдастырушылықты,
жұмылдырушылықты көрсетеді.
Б ұ й р ы қ р а й д ы ң к е с т е с і
Бұйрық райдан кейін
-шы, -ші
жұрнағы жалғанып айтылса да, бұйрық
рай мағынасы өргермейді. Мысалы:
І жақ
ІІ жақ
ІІІ жақ
жекеше
көпше
жекеше
көпше
жекеше
барайын+шы
келейін+ші
тыңдайын+шы
сөйлейін+ші
барайық+шы
келейік+ші
тыңдайық+шы
сөйлейік+ші
бар+шы
кел+ші
тыңда+шы
сөйле+ші
барыңдар+шы
келіңдер+ші
тыңдаңдар+шы
сөйлеңдер+ші
барсын+шы
келсін+ші
тыңдасын+шы
сөйлесін+ші
126-жаттығу
.
Мына сөйлемдерді көшіріп, бұйрық райлы етістіктің астын сызыңда. Олар
қай жақта екенін және қалай жасалғанын айтыңдар.
1. - Қозғалмай жат! Қозғалсаң, екеуміз де жарыламыз, - дейді. ( Қ. Е.)
2. –Ол кім? Егер де жақсы болса, айтқаныңды істейін, -дейді. 3. –Адам баласы
ғой , шақырыңдар, -деді хан. 4. –Егер де кімде-кім әкеліп берсе, соған не
тілесе, сонысын берейін! –деп, хан жұртқа жар салды.
5. Енді тоқта қызықты бір көрелік.
Ұмытпасақ, айналып бір келелік.
Қодар, Тоқсан, Қарабай жата тұрсын,
Балталыдан бір жігіт ап келелік.
6. Сәлем айт ініңізге іздеп келсін,
Келмесе, сорлы Баян дегені өлсін.
Көңілім кетті Қозыға, жаным мұнда,
Айтқан сөзді ініңіз қабыл көрсін. (Қ. Е)
Достарыңызбен бөлісу: