«Ислам туралы қысқаша мәлімет» сериясы МҰсылманшылықТЫҢ

Ҿз араларында еркектік, ҽйелдік жоқ, жемек-ішпекке, ұйқы-
тамаққа мұқтаж емес. Олардың тамағы – Құдай тағалаға тасбих
38
. Бұл 
періштелердің де пайғамбары бар. Періштелердің пайғамбарлары — 
Жҽбраил, Исрафил, Азраил, Микаил. Бірақ періште пайғамбарларынан 
адам пайғамбарларының дҽрежесі артық болады. Себебі сол адам 
баласы асау, ішу, ұйықтаудай һҽм мұнан бҿтен нҽфстермен
39
жаратылады, періштелерде мұндай нҽфіс жоқ. Соның үшін адам 
баласына тура жолдан жазбай, Құдайға құлшылық етіп тұру 
машықтырақ болады. «Иландым Алла Тағаланың кітаптарына» деген 
сҿздің мағынасы – «Рас, нандым Алла Тағаладан енген кітаптардың 
баршасына да», яғни хазірет Адам ҽлҽйһис-сҽлҽмнан хазірет 
Мұхаммед ҽлҽйһис-сҽлҽмның, екі арасында қанша кітаптар 
енгендігінің хисабы
40
Құдайға мағлұмды. Солардың бҽрінің де Құдай 
тағаладан жіберілгеніне иландым демек болар. Бұл кітаптар арасында 
белгілі зор кітаптар тҿртеу:Таурат, Забур, Инжил, Фурқан.
Таурат – Муса ҽлҽйһис-сҽлҽмға берілген Құдай тағаланың 
кітабы-ды. Неше замандардан соң Тауратпен іс қылудың муддаты
41 
толып Алла тағала ҿз құдіретімен Тауратпен құлшылық етуді 
тоқтатып, орнына Забурды ендірді. Забур Хазірет Дауд ҽлҽйһис-
сҽлҽмға енген. Неше замандардан соң Забурмен іс істеудің муддаты 
толып, оның орнына Құдай Тағала Инжилді жіберді Хазірет Иса 
ҽлҽйһис-сҽлҽмға. Неше замандардан соң Инжил шҽрифпен іс істеудің 
муддаты толды деп, Құдай тағала құдіретімен Құран Кҽрімді ендірді 
деп иланамыз. Бұл Құран ақырзаман пайғамбары Мұхаммед Мұстафа
42
саллҽллаһу ҽлҽйһи уҽ сҽллҽмға ендіріліп, мұнан соң кітап ендіруді һҽм 
Мұхаммед пайғамбардан соң дүниеге пайғамбар жіберуін тоқтатты. 
Соның үшін дін исламды ақырғы дін деп һҽм пайғамбарымызды 
пайғамбарларымыздың ақыры деп білеміз.
Құдай Тағаланың пайғамбарларына иландым деген сҿздің 
мағынасы – Алла тағаладан жіберілген пайғамбарлар қанша болса 
һҽммесі хақты
43
һҽм рас деп білмек. 
Бұлардың қайсысының да болса пайғамбарлығына іңкҽр 
етуменен иман табылмайды. Пайғамбарлардың ҽуелі – Адам ҽлҽйһис-
3 8
Тҽсбих – мақтау, мадақтау. 
3 9
Нҽфстер – қалау. 
4 0
Хисабы – есебі, саны. 
4 1
Муддаты – мезгілі, мерзімі. 
4 2
Мұхаммед Мұстафа: – (3, 36-шы түсініктемелерді қараңыз). 
4 3
һҽммесі хақты – баршасы шын, ақиқат. 
(Раббҽнҽ) ей, біздің раббымыз (ҽтинҽ) келтір біздерге (фид-
дунья) дүниеде (хҽсҽнҽтҽн) жақсылықты. (уҽ фил ахирати) жҽне 
ахиретте (хҽсҽнҽтҽн) жақсылықты (уҽ қина) құтқар біздерді (ғазҽбҽн-
нар) дозақ азабынан (уҽхшурна) тірілт біздерді (мҽғал-ҽбрар) 
жақсыларменен. Бҿтен намаздарда да осы дұғалар мен сүрелер 
қосылып оқылады. Бірақ уитр уҽжиб намазындағы сүре Қунуттың 
мағынасы осы: (Аллаһумма) ей, Алла, (иннҽ) рас, біздер (нҽстҽғинукҽ) 
жҽрдеміңді тілейміз. (уҽ нҽстҽғфирукҽ) жарылқануды тілейміз (уҽ 
нумину бикҽ) жҽне саған иланамыз (уҽ нҽтҽуҽккҽлү) тҽуекел етеміз 
(ҽлҽйкҽ) саған (уҽ нусни) суна айтамыз (ҽлҽйка) саған (ҽл-хайра) хайр 
етеміз (нҽшкурукҽ) шүкіршілік етеміз (уҽ ля нҽкфурукҽ) қарсылық 
етпейміз (уҽ нҽхляғу) суырамыз (уҽ нҽтруку) тағы да қалдырамыз (мҽн 
йафжурукҽ) саған бұзықтық етушіні. (Аллаһуммҽ) ей, Алла (иякҽ) 
саған ғана (нҽғбуду) құлшылық етеміз (уҽ лҽкҽ) тағы да саған ғана 
пендешілік етеміз (нусалли) намаз оқимыз (уҽ нҽсжуду) сҽжде етеміз 
(уҽ иляйкҽ) сенің жағыңа (нҽсға) иждиһад етеміз (уҽ нҽхфиду) жҽне 
құлшылық етеміз бойсұнумен (нҽржү) үміт етеміз (рахмҽтҽкҽ) сенің 
рахметіңнен (уҽ нҽхшҽ) қорқамыз (ғазҽбҽкҽ) сенің азабыңнан (инна 
ғазҽбҽкҽ) рас сенің азабың (бил-куффари мулхиқ) кафирлер мен 
тұтасушы-ды. 
Азанда, қаматта келетін такбирлерден басқа (хайа ғаляссалҽҽһ) 
деген – тұрыңыз осы намазға (хайа ғалял-фҽлҽҽх) асығыңыздар, 
құтылуға (қад қамҽтис-салҽҽһ) тұрыңыз намазға деген сҿз жҽне ерте 
намазының азанында (ҽссалҽҽту хайрун минҽн-нҽум) намаз оқу 
ұйқыдан қайырлырақты деген мағынадағы сҿздер. 
Тарауих 
намазындағы 
тасбихтің мағынасы 
(субханҽ) 
«пҽктеймін», яғни тазалаймын барша кемшіліктен (зил-мулки) жер 
үстінде болған мүліктердің иесі, ол Алла тағала (уҽл-мҽлҽкут) һҽм кҿк 
үстінде болған періштелердің иесі (субханҽ) жҽне пҽктеймін (зил-
ғиззҽти) құрмет иесі Алла тағала (уҽлғазамҽти) артықшылық иесі де 
Алла тағала (уҽл-құдрати) күш иесі де Алла тағала (уҽл-кибрияи уҽл-
жҽбҽрут) биіктердің биігі ұлығлық иесі-ді, Алла тағала (субханҽ) таза-
ды Алла тағала (ҽл-мҽлик) сондай ие-ді (ҽл хайил-лҽзи ля ямут) тірі-ді 
ол Алла тағала һҽм ешбір ҿлмес (суббух қүддусун) таза болушы ол 
Алла тағала (раббуль-мҽлҽикҽти) періштелердің құдайы (уҽррух) жҽне 
Жҽбраил ҽлҽйһиссҽлҽмның Құдайы (ля илҽһҽ иллаллаһ). Жоқты 
Құдайдан бҿтен құдай (нҽстҽғфируллаһа) жарылқамағыңды тілеймін, 
ей, Алла (нҽсъҽлүкҽ) тілейміз біз Сенен (ҽл-жаннатҽ) жаннатты (уҽ 
нҽғузу бикҽ) сыйынамын саған (минҽн-нар) от азабынан. 
10 
55 

сҽлҽм, ақыры — Мұхаммед ҽлҽйһис-сҽлҽм. Бұл екеуінің арасында 
қанша пайғамбар ҿткені анық мағлұм емес. Кҽлҽм шҽрифте айтылған: 
كيلع صصقً نل يه نهٌهو كيلع اٌصصق يه نهٌهو 
(уҽ минһум мҽн қасасна ҽлҽйкҽ уҽ минһум мҽн лҽм нақсус 
алайқа) яғни «ей, Мұхаммед, сенен бұрын да біз пайғамбарлар 
жібердік, олардың бағзысының хақында саған хабар бердік, бағзысы 
хақында хабар бермедік» деп. 
Бірақ қанша пайғамбар болса да – бҽріне де иландық деп, иман 
келтірмек керек. Оның үшін Брахма
44
деген бір халық пайғамбарлық 
жалғыз Адам пайғамбарда деуменен, Сабие
45
қауымы Шиш пен 
Ыдырыстан бҿтен пайғамбар жоқ деуменен, һҽм жаһуд
46
халқы 
Мұсадан бҿтен пайғамбар жоқ деуменен кҽпір болдылар. 
Хатта Құранда аты жазылған жиырма сегіз пайғамбардың 
аттарын білмек ҽр мұсылманға уҽжиб. Бұлардың аты: аууҽл – Адам 
ҽлҽйһис-сҽлҽм, екінші – Нұх, үшінші – һүд, тҿртінші – Лұт, бесінші – 
Зул-Кифл, алтыншы – Салих, жетінші – Ибраһим, сегізінші – Аюб, 
тоғызыншы – Исмаил (Смағұл), оныншы – Исхақ (Ысқақ), он бірінші – 
Юнус (Жүніс), он екінші – Идрис (Ыдрыс), он үшінші – Яғқуб 
(Жақып), он тҿртінші – Юсуф (Жүсіп), он бесінші – Ильяс, он 
алтыншы – Ҽльясағ, он жетінші – Дауд (Дҽүіт), он сегізінші – 
Сүлеймен, он тоғызыншы – Муса, жиырмасыншы – һарун, жиырма 
бірінші – Яхья (Жақия), жиырма екінші – Иса (Ғиса), жиырма үшінші 
– Шұғайб, жиырма тҿртінші – Зікірия (Закарийя), жиырма бесінші – 
Мұхаммед ҽлҽйһис-сҽлҽм, рахимаһумуллаһу
47
, жҽне бұлардан басқа 
жиырма сегіздің қалған үшеуі – Ғазиз (Ғұзайр), Лұқман (Ұлықпан), 
Ескендір Зұл-Қарнайн. Бұл үшеуі хақында біреулер пайғамбар, 
біреулер ҽулие еді деп айтысады. 
Ақырет күніне иландым дегеннің мағынасы «Құдай тағаланың 
құдірет еткен уақытында бұл дүние бұзылып, қиямет болады» деп 
илану. Қияметтің болуына да нақлан һҽм ақлан дҽлел бар. Нақлан 
дҽлел Кҽлҽм шҽрифте айтылған: 
اهيف بير لا ةيتأ ةعاسلا ىا 
(иннҽс-сағата ҽтиятун лҽ райба фиһа) яғни «қиямет келешек 
келмегіне мұсылмандар шек айтпаса керек» деген. 
4 4
Брахма – мұнда: үнді халқы. 
4 5
Сабия қауымы – жұлдызперест қауым. 
4 6
Жаһуд халқы – (яһуд) – еврей халқы, жҿйт халқы. 
4 7
Рахимаһумуллаһ – Алла оларға рақымдық, мейірімділік етсін. 
Бұл соңғы сүренің мағынасы сол: «ей, Құдай тағала, бұрынғы 
ҿткен ҽнбия-асхабтарыңа азбайтын, ҿзіңе сүйкімді тура жолдарды 
қалай берсең, бізге де солай жолыңды бер» деген тілек. «Ҽлхамду» 
сүресі артынан (ҽмин) дейміз, «Ҽминнің» мағынасы «Құдая, қабыл ет» 
деген сҿз. Мұнан соң жҽне бір сүре қосып, «Аллаһу ҽкбҽр» деп рукуғқа 
барасыз. Рукуғта (субханҽ раббиял-азым) деп үш рет айтамыз. 
(Субханҽ раббиял - азым) жамиғ кемшіліктерден таза ұлы Құдайым 
деген мағынада.
Мұнан (сҽмиғаллаһу лимҽн хамидҽһ) деп қиямға барамыз. 
(Сҽмиғаллаһу) есітуші Алла тағала (лимҽн хамидҽһ) хамд айтушыны, 
яғни Құдай тағаланы мақтап құлшылық етушіні, мұнан соң (Аллаһу 
ҽкбҽр) айтып сҽждеге барамыз.
Сҽждеде үш рет (субханҽ раббиял-ҽғля) деп оқимыз. «Субханҽ 
раббиял-ҽғля» бҽлҽнді (жоғары) болғушылардың бҽлҽнді болғушысы 
раббым, яғни «ей, кемшілік сипаттардан таза, дҽрежесі биіктердің биігі 
Құдайым» деген мағынада мұнан соң жҽне ҽлгі рҽуіште бір ракағат 
оқып, тҽхиятқа отырасыз. Ҽттҽхиятта оқылатын дұғамыз (ҽттҽхияту 
лилляһи) тілмен еткен құлшылық Құдай тағалаға тиісті, (Уҽссалауҽту) 
денемен еткен құлшылық та бір Құдайға тиісті (уҽттайибҽту) малмен 
еткен құлшылық та бір Құдайға тиісті. (ҽссҽлҽму ҽлҽйкҽ) сенің 
озарыңа, яғни саған (ҽйуһҽннҽбию) ей, Құдай тағаланың нҽбиі, яғни 
пайғамбары (уҽ бҽракҽтуһу) берекеті саған болсын, ей, Құдай 
тағаланың нҽбиі (ҽссҽлҽму ҽлҽйна) һҽм Құдай тағаланың сҽлемі 
біздерге болсын (уҽ ғаля ғибадилляһис-салихин) дұрыстықпен 
құлшылық етушілерге (ҽшһҽду ҽн ля илҽһҽ иллҽллаһ) куҽлік беремін, 
жоқ-ты бір Құдай тағаладан басқа құдай (уҽ ҽшһҽду ҽннҽ Мухаммҽдҽн 
абдуһу уҽ расулуһ) жҽне куҽлік беремін Мұхаммед Құдайдың құлы-
ды һҽм расулы-ды яғни елшісі-ді.
(Ҽллаһуммҽ) ей, Алла (салли) рахмет қыл (аля Мухаммҽд) 
Мұхамедке (уҽ аля ҽли Мухаммҽд) жҽне Мұхаммед ҽлҽйһиссҽлҽмның
үй-жамағаттарына (кҽмҽ салляйтҽ) қалайынша рахмет еттің (аля 
Ибраһимҽ) һҽм Ибраһимнің жамағаттарына. (иннҽкҽ) хақында сен 
(хамидүн) мақтауға лайық (мҽжид) сүйілмешсің һҽм ұлықсың. 
(Аллаһуммҽ) ей, Алла (бҽрик) мүбарак ет (аля Мухаммҽдин) 
Мұхаммедке (уҽ аля ҽли Мухаммҽд) жҽне Мұхамедтің жамағаттарына 
(кҽмҽ бҽрактҽ) қалайынша мүбарак еттің сен (аля Ибраһим) 
Ибраһимді 
(уҽ 
аля 
ҽли 
Ибраһим) 
жҽне 
Ибраһимнің 
жамағаттарына.(Иннҽкҽ) хақиқатында сен (хамидүн) мақталынбас сен 
(мҽжид) кұрмет етілмексің һҽм ұлықсың. 
11 
54 

Ақли дҽлел сол – қиямет болудан соң ҿліктер тіріліп, мизан 
сырат
48
құрылып, Құдай тағала ҽр пенделердің дүниеде істеген жақсы 
қылығына қарай ішкері ұжмақ бұйырып, жамандық пиғылға тозақ 
бұйырса керек. Бұлай болмағанда дүниеде жақсылық, жамандық етсең 
де, ақыретте ешбір сұрауы болмаса жаман мен жақсы Құдай алдында 
бҽрі бірдей болғанға келер еді. Жақсылық, жамандық Құдайдан деп 
иланбақтың мҽнісі ҽр пенденің жақсылық не жамандықпен болуын 
Құдай тағала құдіретімен күн бұрын білуші һҽм пенделердің қылашақ 
ісі, пиғылы лҽуху-махфузда
49
жазылып қойылған. Бірақ Құдай тағала 
ешкімді жамандық жолға бұйырмады, мынау жамандық, мынау 
жақсылық деп кҿрсетіп, адам баласына қай жолға түссе де ыхтияр 
берді. Жақсылық етуші болса Құдай тағала жаннатқа бұйырып, рахым 
етеді. Жамандық етушіге азап бұйырады. «Ҿлгеннен соң қабірден 
тіріліп тұрмаққа иландым» дегеннің мағынасы – ҿлген соң тірілуді рас, 
хақ деп білдім демек. Ҿлген соң тірілу турасында һҽм нақли, һҽм ақли 
дҽлел бар.
Нақли дҽлел сол – Құдай тағала Кҽлҽм шҽрифінде бұйырды: 
(суммҽ иннҽкүм яумҽлқиямҽти «содан кейін туьғасуна) жҽне (қүл 
хүуҽллҽзи ҽншҽҽкум ҽууҽлҽ мҽрратҽн) яғни сіздер қиямет күнінде 
тірілесіңдер» жҽне «адамдарға айт ҽуелде ол адамдар тіпті жоқ еді, 
жоқтан бар болдыңдар ғой» деп.
Ақли дҽлел сол – Құдай тағала пенделерді ҽуел жоқтан бар 
етуге құдіреті келгенде бар болып, ҿлгендердің сүйегін жидырып жҽне 
тірілтіп адам етуге, ҽрине, құдіреті келсе керек. Жҽне адамдар Құдай 
тағала жаратып бұйырды құлшылық етуге һҽм жақсы қылықты 
болмаққа. Сонда да бір пҽре
50
адам Құдай бұйрығын тұтып жақсылық 
жолда болса, бір пҽрелер жамандық жолға түсті. Бұлай болса – Құдай 
тағаланың ҽділеттігіне лайық жақсылар мен жамандардың айырмасын 
бір таразы күн жаратып кҿзге кҿрсетуде. 
Біреу сұраса «Құдай тағаланың сипаты нендей» деп жауап 
бермекке керек? Құлшылық етуімізге лайық Алла тҽбҽракҽ уҽ тағала 
жалғыз-ды, ешкімнің ол Алла тағалаға ұқсастығы, теңдестігі жоқ.
4 8
Мизан, сырат күні – мизан-таразымен адамның жақсылығы мен жамандығы 
ҿлшенеді де, сырат қыл кҿпірмен жүргізіледі, күнҽсі кҿп болса тозаққа, жақсылығы кҿп 
болса ұжмаққа барады. 
4 9
Лҽух-махфуз – тағдыр жазылып сақталынған тақта немесе пешене. 
50
Бір пҽре адам – қайсыбір (кейбір) адамдар. 

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: