Оқулық Қазақстан Ðеспóбликасының Áілім æәне ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 3,52 Mb. Pdf көрінісі
|
7 сынып химия оқулығы
| Тірек сөздер
күкірт қышқылының ерітінді ле рін қосып, аздап қыздырамыз және әр сы науық та сутек тің бөлі нуін бақы лаймыз. Тәжі рибе нәтижесінде қыш қыл мен магний шабытты әрекеттеседі, мырыш одан баяу, ал темір мырыштан да баяуырақ әрекеттесетінін байқаймыз. Ал мыс қышқылмен мүлдем әрекеттеспейді, сынауықта сутек бөлін бейді. Демек, металдардың қышқылдарға қатысты белсенділігі әртүрлі. Металдардың тұз қышқылымен әрекеттесуін былай көрсетеді: магний + тұз қышқылы = магний хлориді + сутек мырыш + тұз қышқылы = мырыш хлориді + сутек темір + тұз қышқылы = темір (II) хлориді + сутек Кезінде орыс ғалымы Н.Н.Бекетов осыған ұқсас тәжірибелерді жасау нәтижесінде металдардың сутекті қышқыл құрамынан ығыс- тыру қатарын, яғни металдардың белсенділік қатарын құрастырған: K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Hg, Ag, Pt, Au Белсенділік қатарында сутекке дейін орналасқан металдар сұйы- тылған қыш қыл ерітінділерінен сутекті ығыстырады, ал сутектен ке йін орналасқан металдар оны қышқыл құрамынан ығыс тырмайды. Реакциялар нәтижесінде бөлінген сутекті сынауықтың аузын төмен қарата ұстаған күйде жинап, спиртшам жалынына жақындатады. Қоспасыз сутек қалыпты жанады. Оның ауамен, оттекпен қоспасы қопарылыс бере жанады, әсіресе екі көлем сутек пен бір кө лем оттектен тұратын қоспа өте қопарылғыш (күркіреуік газ деп ата лады). Åгер сутек таза болса, ол “п-пах” деген дыбыс шығарып жанады. Ауамен немесе оттекпен қоспасы қопарылыс беруі мүм кін. Қопарылыс шыны ыдыста жүрсе, оның сынықтары айна ладағы адамдарды жарақаттауы мүмкін, сондықтан сутекпен жұмыс істегенде қауіпсіздік тех никасы ережелерін сақтау керек. қышқылдардың карбонаттармен әрекеттесуі. Сынауыққа азда- ған бор ұнтағын немесе мәрмәрдің түйірін салып, үстінен тұз қышқылының ерітіндісін құямыз. “Быжылдап” түзілген газ көмір- қышқыл газының түзілгенін көрсетеді. Реакцияны былай өрнектеуге болады: 68 кальций карбонаты тұз қышқылы кальций хлориді су көмірқышқыл газы Осылай карбонаттар қышқылдарды бейтараптайды. Топырақтың қышқылдылығын бейтараптау үшін мұндай реакциялардың ауыл шаруашылығындағы практикалық маңызы зор. жүктеу/скачать 3,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|