Монохроматизаторлар Берілген толқын ұзындығы бар жарықты алу үшін арналған
құралдар
монохроматизаторлар немесе
монохроматорлар деп
аталады. Алайда «монохроматизатор» термині дұрысырақ, себебі
монохроматор деп арнайы спектралды құралдарды атайды. Мо-
нохроматизаторларды құрастырғанда, әртүрлі оптикалық құбы-
лыстарды: жарықты жұтуды, интерференцияны, дисперсияны
және т.б. пайдаланады. Монохроматизатор ретінде жарық филь-
трлер, призмалар мен дифракциялық торлар қолданылатын құ-
ралдар абсорбциялық спектроскопия тәжірибесінде өте көп та-
ралған.
Жарық фильтрлерінің бірнеше типі белгілі. Жарықты моно-
хроматизациялау үшін пайдаланатын оптикалық құбылыстың
түріне байланысты абсорбциялық, интерференциялық немесе ин-
терференциялы-поляризациялық жарық фильтрлерін құрасты-
рады.
Абсорбциялық жарық фильтрлерінің жұмыс істеуі, жұқа қа-
бат арқылы жарық өткен кезде, жұтылу әсерінен өтетін жарық
ағынының спектралды құрамы мен шамасының өзгеруі жүреді.
Абсорбциялық жарық фильтрлерінде азғантай мөлдірлік (Т = 0,1)
және жеткілікті өткізу ағынына (Δλ = 30 нм және одан жоғары)
ие. Интерференциялық жарық фильтрлерінің сипаттамалары ай-
тарлықтай жақсы. Жарық фильтрі арасында диэлектрлік қабаты
орналасқан екі жұқа жартылай мөлдір күміс қабатынан тұрады.
Жарық интерференциясының нәтижесінде өтетін шоғырда тол-
қын ұзындығы диэлектрлік қабаттың екі еселенген қабатына тең
сәулелер қалады. Интерференциялық жарық фильтрлерінің мөл-
дірлігі: Т = 0,30,8. Өткізудің эффективті ені әдетте 5-10 нм аспай-
ды. Өткізу сызығын қысу үшін кейде екі тізбектелген интерфе-
ренциялық жарық фильтрінің жүйесін пайдаланады.
Ең әмбебап монохроматизаторлар кварцтан, шыныдан және
кейбір басқа материалдардан жасалған призмалар және дифрак-
циялық торлар болып табылады. Инфрақызыл спектроскопия
үшін LiF, NaCl, KBr және басқа да сілтілік жер металдарының
галогенидтерінен призмалар қолданылады. Осы материалдарды
кюветаларды дайындау үшін пайдаланады. Призмалар мен ди-
фракциялық торлар толқын ұзындығының кең аумағында жоғары
103
монохроматикалық жарық алуға мүмкіндік береді. Қазіргі заман-
ғы көптеген спектрофотометрлердің конструкциясында моно-
хроматор ретінде дифракциялық торлар пайдаланылады.