Туа пайда болған даму ақаулары бар шала туылған нәрестелердегі

19 
соматикалық және неврологиялық бұзылыстары бар балалардың саны артып, 
өсе келе өмірлерінде асқынулардың даму қауіптілігі жоғары болады [44, c. 177]. 
Шала туылған балалардың сәтсіз нәтижесіне алып келетін ауруларға нерв 
жүйесінің бұзылысы, балалардың церебральді сал ауруы, соқырлық, кереңдік, 
ақыл–ой дамуының кідіруі, гидроцефалия және эпилепсия жатады [69, c.145]. 
Шала туылған балаларда нерв жүйесінің бұзылыстарының жиілігі туылған 
кездегі дене салмағына байланысты 6%- 20% аралығында кездеседі [113; 114]. 
Doyle L.W. авт. бірге (1997) Австриядағы Виктория патша орталығының 
мәліметтеріне сүйеніп, туылған кездегі дене салмағы 1000 г төмен балалар 
арасында церебральді сал ауруының жиілігі 9,8%, соқырлық 2,1%, ал кереңдік – 
0,8% болатындығын келтіреді [55, p.92]. 
Еmsley Н.С.А. (1998) гестациялық мерзімі 23-25 апта болатын шала 
туылған балаларды зерттеп, церебральді сал ауруының жиілігі 19%, соқырлық–
13%, кереңдік–5%, эпилептикалық синдром–2% құрайды деп мәлімет берді [56, 
p.101]. 
Ауыр шала туылған нәрестелердің арасында балалардың церебральді сал 
ауруы–4%-25%, соқырлық 0-25%, кереңдік 0-5%, ақыл-ой дамуының кідіруі 
3%-35% құрады [57, c.136]. 
А. А. Баранов (2001ж.) мәліметі бойынша, шала туылған балалардың ерте 
жасында аурушаңдық (тыныс алу және нерв жүйесінің патологиялары) деңгейі 
қатарластарына қарағанда 2 есе жоғары. Шала туылған балаларда зәр шығару 
жүйесінің аурулары (мерзімі жетіліп туылғандарда-13,4%, шала туылғандарда -
22,9%) жиі кездеседі. Шала туылған балалардың арасында асқорыту жүйесінің 
аурулары -20,3% кездеседі. Негізгі ауруларының бірі ішек дисбактериозы 
болып табылды [69, c. 163]. 
Н.Н. Крывкинаның (2015) мәліметі бойынша дене салмағы өте төмен және 
дене салмағы экстремальді төмен балалардың барлығының туылған кездегі 
жағдайлары ауыр болып, реанимациялық шараларға мұқтаж болады және 
нәрестелік кезеңде тыныс алу жүйесінің аурулары анықталады. Респираторлы 
дистресс синдром – 91,8%, жүйке жүйесі ми ишемиясы - 93,9%, ашық овальді 
саңылау -100%. Автор, мүгедектіктің 45,5%-балалардың церебральді сал ауруы 
2,7% - ретинопатия, 13,6% - бронх өкпелік дисплазия, 18,2% - басқа аурулар 
құрайтындығын келтіреді [42, c.19]. 
Т.Г. Демьянованың (2004) мәліметтері бойынша, дене салмағы 
экстремальді төмен ауыр шала туылған балалардың неонатальді кезеңінде туа 
пайда болған пневмония, қарыншаішілік қанқұйылу, жатырішілік инфекциялар 
жиі орын алады, ал дене слмағы өте төмен шала туылған балалар арасында туа 
пайда болған пневмония, жатырішілік гипоксия мен асфиксия жиі кездесті [9, c. 
21]. 
Шала туылған балаларда негізгі қауіптілік әсерлердің біріне перинатальді 
асфиксия жатады, ол мерзімінен бұрын босануға тікелей байланысты. 
Асфиксиямен ауырған шала туылған балаларда ауыр тыныс алу бұзылысы 
анықталды. Туа пайда болған даму ақаулары бар шала туылған балалардағы 

20 
гемодинамикалық 
бұзылыстар 
қарыншаішілік 
қанқұйылу 
мен 
перивентрикулярлы лейкомаляцияға алып келді [57, c.291]. 
Шала туылған балалардың жағдайы туа пайда болған ақаулардың 
себебінен және соматикалық аурулардың, созылмалы патологиялардың 
әсерінен күннен – күнге нашарлап, күнделікті өмірдегі белсенділіктің 
шектелуіне әлеуметтік, іс – әрекеттік бұзылыстарға алып келеді [44, p. 178]. 
Шала туылған балалардың ағзасы гипоксия мен зат алмасу процесінің 
тотықсызданбаған өнімдерімен уланғанда өмір сүруге маңызды қызметтердің 
бұзылысы дамып, өлімге алып келеді. Гемодинамика мен тыныс алу 
бұзылыстары туа пайда болған даму ақаулары мен анемиямен қосарланып, 
тіндерде оттегі жетіспеушілігін күшейтеді, ағза қызметінің қайта қалпына 
келуіне қолайсыз жағдай тудырады. Шала туылған нәрестелерге ОНЖ, өкпе, 
жүрек қантамыр, зәр шығару жүйелерінің, асқазан ішек жолы мен зат алмасу 
бұзылыстары, гемостаз жүйесімен иммунитеттің төмендеуі әсер етеді [115]. 
Шала туылған нәрестелер жағдайының ауырлығына байланысты 
реанимация бөлімшесінде қарқынды ем алуды талап етеді. Нәрестелерге тиімді 
күтім жасаудың мақсаты тек тірі қалатын балалар санын көбейту ғана емес, 
сонымен 
қатар 
олардың 
денсаулықтарының 
сапасын 
арттырып, 
психоневрологиялық бұзылыстарды төмендету болып табылады [69, c.177]. 
Медициналық көмек көрсетуде заманауи технологияларды қолдану неонатальді 
өлім деңгейінің төмендеуіне едәуір әсер етеді. Гипоксияны басынан өткерген 
туа пайда болған даму ақаулары бар шала туылған балаларға жүргізілген емдеу 
іс-шараларына ерекше бақылау қажет. Ең тиімді емдеу әрекеті болып, 
патологиялық үрдістің миға зақым келтірмей, қалпына келтіруге бағытталған 
іс–шаралар болып табылады. Шала туылған даму ақаулары бар балаларда 
асфиксия кезінде мидың әртүрлі дәрежеде зақымдануы, сонымен қатар ОНЖ 
үнемі компенсаторлы механизмдерге (тыныс алу жүйесі, гемодинамиканы, 
метаболизм) қажетті қолдау көрсететіндіктен тиімді емдеу мен жақсы күтімді 
талап етеді [116]. 
Неонатальді кезеңде гипоксиямен ауырған даму ақаулары бар шала 
туылған балаларда полиағзалы жетіспеушілік, олигурия, гипонатриемия сияқты 
өмірге қауіпті критикалық жағдайлар дамиды [54, c.192]. 
Нәрестелердің 
шала 
туылуы 
неврологиялық 
және 
сенсорлық 
бұзылыстармен, бронхөкпелік дисплазиямен, қарыншаішілік қанқұйылудың 3 
және 4 дәрежесімен, перивентрикулярлы лейкомаляциямен, некротикалық 
энтероколитпен бірге жүреді [50, p.635; 117]. 
Н.П. Шабаловтың (2002 ж.) мәліметі бойынша шала туылған балалардағы 
аурулардың таралуы иммунды статуспен жаңа туылған сәби ағзасының 
жекеленген реактивтілігінің ерекшелігіне, антенатальді кезеңде қауіп – қатердің 
болуына, анасындағы инфекциялық аурулардың анықталуына, сонымен қатар 
созылмалы түрде өткен антенатальді гипоксияға байланысты. 
Шала туылған нәрестелерде инфекциялық асқынулар арасында сепсис пен 
некротикалық энтероколит жиі кездеседі. Туылған кездегі дене салмағы 1500 г 

21 
дейін балалар арасында неонатальді сепсистің жиілігі 16% [46, c.276], ал J.A. 
Lemons авт. бірге (2001ж.) мәліметі бойынша- 24% [48, p.9]. 
Некротикалық энтероколит шала туылған балалар арасында 7%-13% 
жиілікте болады. Некротикалық энтероколиттің этиологиясы көп ықпалды ауру 
болып есептеледі және толық дамып жетілмеген ішектің ишемиялық 
зақымдануынан, патогенді бактериялардың шоғырлануынан, энтеральді 
тамақтанудағы ауытқулар себебінен дамиды [40, c. 38; 57, c.245]. 
Е.Г. Новопольцева (2015) шала туылған нәрестелерде асқазан ішек 
жолдарының патологиялары түзілуінің негізгі механизміне секреторлы 
иммуноглобулин 
өндірілуінің 
төмендеуі, 
ішектердегі 
дисбиотикалық 
бұзылыстар, асқазан ішек жолдарының шырышты қабатының қорғаныс 
қабілетінің төмендеуі жатады. Ал ол аурухана флорасымен қосылып, қажетті 
антибактериальді емдеу жүргізуді қиындатады [118]. 
Соңғы 
жылдары 
шала 
туылған 
балаларды 
емдеу 
барысында 
полиэтиологиялы ауру – бронхөкпелік дисплазия өзекті мәселе болып отыр 
[119]. Шала туылған балаларда бронхөкпелік дисплазия ауруы аурушаңдық пен 
өлімнің жиі себептеріне алып келетін өкпенің созылмалы ауруы болып 
табылады. Jobe А.Н. (2001ж.) мәліметі бойынша бронх өкпелік дисплазияның 
даму негізінде өкпе тіндерін зақымдайтын әсерлерге қарсы жауабы - қабыну 
реакциясы жатыр. Бұл аурудың негізгі себебі – өкпе тіндерінің толық 
жетілмеуі, анте- және постнатальді инфекция, баротравма және оттегінің 
улылығы сияқты ятрогенді зақымдаушы фактордың әсері болып табылады 
[120]. 
Америкалық педиатрия Академиясының мәліметі бойынша, туылған 
кездегі дене салмағы <1500г балаларда бронх өкпелік дисплазияның кездесу 
жиілігі Канадада - 26%, АҚШ – та 23%. Бронх өкпелік дисплазияның дамуына 
алып келетін себептерге: дене салмағының төмен болуы (<1500 г), гестациялық 
мерзім (<32 апта), тыныс алу бұзылыс синдромының ауыр ағымы, өкпеге 
жасанды желдендіруді ұзақ қолдану, тыныс алу қоспасында оттегі 
концентрациясының жоғары болуы, ашық артериальді өзек, пневмоторакс, 
интерстициальді эмфизема, инфекциялар (респираторлы, сепсис) жатады [121]. 
Неонатальді кезеңде бронхөкпелік дисплазиясы бар шала туылған 
сәбилерде өзіне тән неврологиялық көріністер болады. Ол созылмалы 
гипоксиямен сипатталатын, жасы үлкен балаларда экстрапирамидалық 
қозғалыстарға ұқсайтын қимылдың бұзылыс белгілері [122]. Сонымен қатар, 
неонатальді кезеңде тыныс алу бұзылысының ауырлығы, ұзақ уақыт өкпе 
вентиляциясын қажет етуі, қосымша оттегіні талап етуі, шала туылған 
балалардың физикалық дамуының төмендеуіне әкеледі [123]. 
Көптеген авторлардың мәліметтері бойынша, бронхөкпелік дисплазия 
шала туылған балалардың неврологиялық және функциональді нәтижелерін 
нашарлататын айқын белгілердің бірі болып табылады [51, p.81]. Бронх өкпелік 
дисплазиясы бар балаларда неврологиялық және сенсорлық бұзылыстар 
дамиды, ал 1 жасқа келгенде салмақ, бой көрсеткіштерінің төмен болуы 
анықталады [124]. 

22 
Шала туылған нәрестелерде мидың гипоксиялық – ишемиялық және 
геморрагиялық зақымдануларының ішінде, қарыншаішілік қанқұйылу мен 
перивентрикулярлы лейкомаляцияның кистозды түрінің неврологиялық 
нәтижелері маңызды болып табылады [125]. 
Р.Е. Piecuch (1997) шала туылған балаларда қарынша ішілік қан қүйылу 
мен бронхөкпелік дисплазияның неврологиялық асқынулардың ішіндегі ең 
маңыздысы екендігін айтты [50, p.635]. 
Дене салмағы 1500 г төмен тірі қалған шала туылған балаларда 
гипоксиялық – геморрагиялық және ишемиялық зақымданудың жиілігі 35-77% 
кездесті және олардың дәрежесі жатырішілік дамудың мерзіміне байланысты 
болатындығы белгілі болды [126]. 
Мидың бүйір қарыншаларындағы терминальді матрикстің жетілмеген 
аймақтары қарыншаішілік қанқұйылудың көзі болып табылады. Шала туылған 
балаларда перивентрикулярлы аймақтың ишемиялық зақымдануы пери– 
интравентрикулярлы 
қанқұйылуларға 
және 
перивентрикулярлы 
лейкомаляцияға жиі алып келеді. Пери – интравентрикулярлы қанқұйылу 
дамуының жиілігі ұрықтың жатырішілік даму мерзіміне кері үйлесімділік. 
Қарыншаішілік қанқұйылудың III және IV дәрежелерінің болжамы ең қолайсыз 
болып табылады. Бірақ, церебральді гемисферадағы бұзылыстар болғандықтан 
субэпендимальді 
минимальді 
қанқұйылулардың 
өзі, 
неврологиялық 
жетіспеушілікке алып келуі мүмкін [115, c.298; 127]. 
Көптеген авторлардың мәліметтері бойынша, қарыншаішілік қанқұйылу 
кезінде мүгедектіктің жиілігі: І дәрежелі– 5-20%, ІІ дәрежелі – 15%- 35%, ІІІ 
дәрежелі – 35%-40% және ІV дәрежелі – 80-90% құрайды [128]. 
Шала туылған балаларда мүгедектіктің жиілігі: 
- қарыншаішілік қанқұйылуда І-ІІ дәрежеде - 39%, ІІІ –ІV дәрежеде - 60%; 
- церебральді сал ауруы бойынша мүгедектік – 27% және 50%; 
- гидроцефалиямен қосарланып келу кезіндегі даму жиілігі 45% және 50% 
[129]. 
J.J.Volpe 
(1995ж.) 
мәліметі бойынша шала туылған балаларда, 
қарыншаішілік қанқұйылудың III дәрежесінде үдемелі вентрикулодилатация -
55%, қарыншаішілік қанқұйылудың ІV дәрежесінде -80% кездесті. 
Қарыншаішілік 
қанқұйылудың 
III 
және 
IV 
дәрежесінің 
қолайсыз 
асқынуларының бірі окклюзионды гидроцефалия болып табылады және ол 
ликворошунттық операциялардың өткізілуін талап етеді. Баяу үдейтін 
окклюзионды гидроцефалия 30% жағдайда дамыды, оның ішінде 10% балалар 
операцияны талап етті, ал постгеморрагиялық вентрикулодилятацияның 65% 
жағдайында өздігінен тұрақталу үрдісі жүрді [122, p. 886]. 
D.A.Paul авт.бірге (1999 ж.) туылған кездегі дене салмағы 1500 г төмен, 
қарыншаішілік қанқұйылуы анықталған 600 баланың себептеріне талдау 
жүргізді. Бұл балаларда құрысу синдромы жиі кездесті, ұзақ уақыт өкпеге 
жасанды желдендіру өткізілді, эритроцитарлы масса құйылды, дофаминнің 
инфузиясы және экзогенді сурфактант қолданылды [130]. 

23 
Перивентрикулярлы лейкомаляция шала туылған бала миының 
ишемиялық зақымдануымен сипатталады. ПВЛ – ишемиялық некроз бүйір 
қарыншалардың сыртқы бұрыштарынан латеральді және ақ затының тіндерінде 
дорсальді орналасады, семиовальді орталықтың аймағын (фронтальді мүйіз 
және дене), оптикалық (окципитальді мүйіз) және акустикалық аймақтарды 
(самай мүйізі) қамтып, моторлық жетіспеушілік, ақыл ой дамуының кідіруі, 
есту мен көрудің нейросенсорлы бұзылыстары сияқты неврологиялық 
асқынуларға алып келеді. 
Тірі қалған шала туылған балаларда ПВЛ жиілігін анықтау қиынға соғады, 
себебі нейровизуализация әдісі арқылы барлық жағдайда ПВЛ анықтала 
бермейді. Әр түрлі авторлардың мәліметтері бойынша ПВЛ дене салмағы 1500 
г дейінгі шала туылған балалар арасында 8%-75% құрайды [ 127, p.10; 130, 
p.507; 131]. 
ПВЛ кезінде мүгедектік 100% құрайды, ал ПВЛ анықталғанда аурушаңдық 
көрсеткіші 76%-83% аралығында болады. Шала туылған балаларда ПВЛ 
кистозды түрінің асқынуларына, спастикалық диплегия, интеллектуальді 
жетіспеушілік, сенсорлы бұзылыстар (көру және есту) жатады [132]. ПВЛ 
кистозды түрімен ауыратын балаларда көп жағдайда бронхөкпелік дисплазия 
анықталып, эритроцитарлы массаның құйылуы қажет болды [130, p.506]. 
Баланың шала туылуына алып келетін негізгі жетекші себептерінің бірі – 
жатырішілік инфекциялар [133-139]. 
Е.Г. Новопольцеваның (2015 ж.) мәліметінде жатырішілік инфекциясы бар 
шала туылған балаларда инфекциялық – қабыну үрдісіне ОНЖ қатысуы 
тұрақты сипатқа ие: алғашқы жарты жылдың ішінде 100% балаларда 
неврологиялық белгілер сақталады, 6 айда моторлық дамудың кідіруі 73,3% 
балаларда кездесіп, жоғары жиіліктегі құрысулар (37,8%) әрі қарай 
симптоматикалық эпилепсияға айналады [118, c.42]. 
Шала туылған балаларда ОНЖ негізгі анализаторының арнайы 
патологиясы ретинопатия (көру анализаторы) немесе нейро- сенсорлы кереңдік 
(есту анализаторы) түрінде көрініс береді. 
М.Hack (1995ж.) мәліметтері бойынша дене салмағы 1000 г төмен шала 
туылған балаларда соқырлық-5%-6%, ал кереңдік – 2%-3% құрайды [44, p. 177]. 
Шала туылғандардың ретинопатиясы – шала туылған балалардың 
соқырлығының ішінде ең жиі тараған патология Экстремальді шала туылған 
балалар арасында ретинопатияның жиілігі шамамен 85% құрады [57, p.302]. 
Ретинопатия дамуының негізінде ретинальді ангиогенез үрдісі жатыр. Bernstein 
S. авт.бірге (1998 ж.) мәліметтері бойынша 32 аптадан бастап 
офтальмологиялық қарау арқылы ауруды анықтауға болады, аурудың даму 
шыңы концептуальді мерзімнің 36-40 аптасы. Ауру дамуының патогенезінде 
ретинаның толық дамып жетілмеуімен, қантамырлардың артериальді 
гипероксияға вазоконстрикция түрінде жергілікті реакциясы негізгі орын алады 
[52, p.83]. 
О.В. Парамейдің (1999) зерттеуі бойынша, ретинопатия кезіндегі 
патологиялық өзгерістер тек торлы қабат пен шыны тәрізді денеде ғана емес, 

24 
көру анализаторының басқа да бөлімдерінде болады және мидың құрылымдық 
өзгерістерімен байланысады. Ретинопатиясы бар шала туылған балалардың 
көбінде ми тіндерінде қыртыс асты ганглийлер, көру сәулесі және көру 
қыртысы аймағында дистрофиялық бұзылыстар түріндегі құрылымдық 
өзгерістер анықталады [140]. 
Тірі қалған ауыр ретинопатиясы бар шала туылған балаларда 
неврологиялық бұзылыстардың жиілігі өте жоғары болады және ақыл – ой 
дамуының кідіруі байқалады [53, p.1001]. 
Туылған кездегі дене салмағы өте төмен балалар арасында кереңдіктің 
даму жиілігі 2%-11% құрайды [49, c.66]. Есту қабілетінің нашарлауы 
гестациялық мерзімнің төмен болуына тікелей байланысты. Bernstein S. авт. 
бірге, (1998 ж.) мәліметтері бойынша гипоксия, гипербилирубинемия, 
инфекция, сепсис, өкпе гипертензиясы, гипервентиляция сияқты перинатальді 
қауіпті әсерлер есту қабілетінің нашарлауына алып келеді (әсіресе 30 аптаға 
дейінгі нәрестелерде) [52, p.99]. 
Н.Н. Володиннің 1998 жылғы зерттеуі бойынша, балаларда есту 
қабілетінің 
нашарлауы 
7-27% 
интранатальді 
асфиксиямен, 
босану 
жарақаттарына байланысты деп тұжырымдады. Шала туылған балалардағы 
нейросенсорлық кереңдіктің патогенетикалық компоненттерінің бірі болып 
микроциркуляция және ликвор қозғалысының бұзылыстары мен лабиринттің 
нейросенсорлы аймағының ишемиясы есептеледі [141]. 
Аминогликозид тобына кіретін ототоксикалық антибиотиктерді қолдану, 
20-50% балаларда естудің зақымдану себебі болып саналады. Шала туылған 
балаларда есту аппаратының дамуының «қауіпті» кезеңінде гентамициннің 
зақымдаушы 
әсері 
үлкен. 
Гентамицинді 
қолдану 
себебінен 
есту 
анализаторының зақымдануының жоғары қауіптілігі постнатальді өмірдің 8-23 
күндерінде байқалады. Бұл жағдай ішкі құлақтағы ұлуда дыбыс қабылдағыш 
қызметтің басталуымен және шашты жасушалардың дамуымен сәйкес келеді 
[142]. Инфузионды емді тиімсіз қолдану антибиотиктердің жағымсыз әсер 
етуіне алып келеді және лазикс препаратын жеке қолданудың өзі де ішкі құлақ 
құрылымына патологиялық әсер етеді [141, c.24]. 
Шала туылған балаларда есту қызметі зақымдануының бірнеше себебі бар. 
Олар бір мезетте немесе бала дамуының әртүрлі кезеңдерінде кездеседі. Есту 
патологиясын ерте анықтап, бұзылысты қалпына келтіру қажет [143]. 
Д.И.Тарасов (1998 ж.) сенсоневральді кереңдігі бар шала туылған балаларға 
заманауи сауықтыруды жүргізу мүмкіндігі жоғары екендігін атап өтті. Ол есту 
патологиясын ерте анықтап, сауықтыру шараларын ерте бастауға тікелей 
байланысты. Үш айға дейін кереңдікті анықтау ең тиімді және жоғары нәтижеге 
алып келеді және сол уақыттан бастап естудің электроакустикалық қалпына 
келтіруді 
бастау 
(баланы 
есту 
аппаратымен 
қамтамасыздандыру, 
сурдопедагогтың көмегіне ерте жүгіну) қажет [144]. 
Шала туылған балаларға өмірлерінің кеш кезеңдерінде денсаулық 
жағдайының, физикалық және жыныстық дамуының бұзылыстары тән [94, c.9]. 
Тірі қалған 40% балаларда балалардың церебральді сал ауруы, гидроцефалия, 

25 
ақылдың кідіруі, құрысу жағдайлары, есту және көру мүшелерінің 
зақымданулары анықталады [145; 146]. Шала туылған балалардың кеш 
кезеңдерінде естің бұзылысы, ұйқының бұзылысы, назардың жетіспеушілік 
синдромы, мінез-құлық бұзылысы кездеседі [44, p.178]. 
Шала туылған балалардың кеш кезеңдерінде ең жиі кездесетін 
асқынуларға тыныс алу ағзаларының аурулары, жоғары және төменгі тыныс 
алу жүйесінің инфекциялары, бронхиальді астма, ларингооторинолог аурулары 
жатады және бұл аурулар ауруханаға қайта жатқызуды талап етеді [44, p.175]. 
Бұл аурулардың туа пайда болған даму ақауларымен қосарланып келуі баланың 
жалпы жағдайын ауырлатады. 
W.H. Kitchen авт.бірге (1993 ж.) мәліметтерінде шала туылған балалар ерте 
жаста хирургиялық бөлімшеге жиі жатқызылады деп көрсетеді. Оның 
себептері: даму ақауларын қалпына келтіру және ұзақ уақыт интубациялық 
түтік тұрған орнының дефекттерін реттейтін операция жасау, церебральді салда 
контрактураны ортопедиялық жолмен қалпына келтіру болып табылады [147]. 
National Institute of Child Healthand Human Development (2000 ж.) туылған 
кездегі дене салмағы 401-1000 г. 1151 балалар дамуының 22 айына дейін 
бақылаған. Катамнездік нәтижелері бойынша тексерілгенде 25% балада 
неврологиялық бұзылыстар, 9% – көрудің бұзылысы және 11% - естудің 
патологиясы анықталған. Балалардың церебральді сал ауруы 17% жағдайда 
тетра-, геми- және монопарез түрінде анықталды [148]. 
P.Y.Ancel авт. бірге (2006 ж.) гестациялық мерзімнің 23-32 аптасында 
туылған 1954 балалар арасында 2 жаста балалардың церебральді сал ауруы – 
8,2% құрады. Гестациялық мерзім төмендеген сайын аурушаңдық ұлғайды 
(гестациялық мерзім 24-26 апта балаларда 20%, ал гестациялық мерзімі 32 
аптада - 4%). Жедел кезеңде өткізілген нейросонографиялық тексеру анықтаған 
мәліметтер бойынша пери– интравентрикулярлы қанқұйылудың ІІІ сатысында 
балалардың церебральді сал ауруы -17%, ПВЛ- 25% дамыды [149]. 
Т.Г. Демьянованың (2004 ж.) мәліметі бойынша ауыр шала туылған 
балалар өмірлерінің алғашқы жылдарында ЖРВИ (жылына 6 рет), 
пневмониямен (50%), перинатальді энцефалопатиямен (60%) жиі ауырады. 
Нерв- психикалық (85%) және физикалық (65%) дамудың кідіруі байқалады. 
Науқас балаларда ретинопатия - 45% құрады. Автор тірі қалған балаларда 
өмірлерінің алғашқы жылдарында сөйлеудің бұзылыстары -20,% балаларда, ал 
қимылдың өзгерістері -25% анықталған. Ауыр шала туылған нәрестелерде 
висцеральді және метаболикалық бұзылыстар 16,3% жағдайда кездесті [9, c.14]. 
А.А. Баранованың (2001ж.) мәліметіне сай, ауыр шала туылған балалардың 
денсаулығын зерттегенде дене салмағы 1000 г.төмен балалардың өмірлерінің 
кейінгі кезеңінде 24% жағдайда қалыпты дамыған [69, c. 134]. Fulagi Y. 
авт.бірге (1998 ж.) өз зерттеуінде Жапонияда туылғанда дене салмағы 1000 г 
төмен балалардың 66% өз жастарына сай дамығандығы анықтаған, ал 3/1 
неврологиялық бұзылыстар болған [150]. 

26 
Пери – интравентрикулярлы қанқұйылуларды басынан өткізген балаларды 
уақыт өте тексергенде, 55% балаларда ауыр, ал 20% әлсіз мүгедектік дамыған 
[151]. 
Баранов А.А (2001ж.) 31-33 аптада шала туылған балалардың физикалық 
дамуын (салмақ, бой, бастың өлшемі) бағалағанда 3 жастағы балалардың 
бойының параметрлері, салмағы және бас айналымының өлшемі төмендегенін 
(6,2%) көрсетті [69, c.169]. 
Шала туылған балаларда ауыр неврологиялық бұзылыстардан басқа, 
кейінгі кезеңде дамулары мен денсаулықтарына көптеген арнайы мәселелер 
әсер етеді. Оларға созылмалы соматикалық аурулар мен функциональді 
бұзылыстар жатады. Бұл мәселелер тек шала туылған балаларда ғана емес, 
интенсивті емді қабылдаған барлық науқастарға қатысты [152]. 
Неонатальді реанимацияның жетістігінен туа пайда болған даму ақаулары 
бар шала туылған балалардың өлім көрсеткіштері төмендеп, тірі қалудың 
деңгейі өсті. Шала туылған балаларда жедел кезеңде және өмірлерінің кейінгі 
мерзімінде асқынулардың даму қаупі жоғары болғандықтан мүгедектік 
санының артуына әкелді. Шала туылған балаларда негізгі патология ОНЖ 
гипоксиялық ишемиялық және геморрагиялық генездегі перинатальді 
зақымдану болып есептеледі. Бұл жағдай шала туылумен қатар, 
қантамырлардың анатомиялық ерекшеліктеріне де байланысты болады. Туа 
пайда болған даму ақаулары бар шала туылған балалардың жедел кезеңіндегі 
ауыр жағдайлар неонатальді өлім, соматикалық және неврологиялық 
асқынулардың қауіпті болуы тиімді реттеуді талап етеді. Бүгінгі күнге дейін туа 
пайда болған даму ақаулары бар шала туылған балаларды емдеуге бағытталған 
айқын іс-шаралар нақтыланбаған. Шала туылған нәрестелерде реанимациялық 
іс- шараларды өткізгеннен кейін, орындалатын іс - әрекеттер зерттеуді талап 
етеді. 
Шала туылған балаларды емдеуге заманауи және нәтижелі әдістерді енгізу 
бронх өкпелік дисплазия, некротикалық энтероколит сияқты аурулардың пайда 
болуына, шала туылғандардың ретинопатиясы мен нейросенсорлы кереңдіктің 
дамуына әкеліп отыр. Бұл жағдай шала туылған балаларда ерекше күтім жасау 
және патологиялық тітіркенуді азайтуға, бұзылыстарды дер кезінде анықтап, ем 
жүргізу қажет екендігін көрсетіп отыр. 
Туа пайда болған даму ақауы бар шала туылған балалардың жалпы 
жағдайының ауырлығына байланысты, соматикалық және неврологиялық 
асқынуларды аурухана жағдайында бағалау қиынға соғады. Неврологиялық 
және соматикалық асқынуларды дер кезінде қалпына келтіруге көңіл бөлінуі 
керек. Сондықтан неонатальді педиатрияның негізгі сұрақтарының бірі, шала 
туылған балаларда зақымданудың айқын клиникалық белгілердің болжамын 
бағалап, олардың нәтижеге әсерін анықтау болып табылады [153]. 

27 

жүктеу/скачать 5,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: