239
унинг шакл умумий моҳиятига алоқаси сезилиб турибди. Шу боисдан бу
маънони ҳам кўплик сон шаклига дахлдор қилиб кўрсатишда
маълум
даражада асос бор.
Кўплик сон шаклининг ҳурмат маъносини ифодалаши ўзбек тили
морфологиясига доир қарийб барча адабиётда қайд этилади. Бунга мисол
келтирамиз: 1.
8 март бу кун –
онамларнинг
байрами
. 2.
Қизларингиз
туғилса энди,
отини
Меҳрихон қўйинг
. (А.Орип.). Кўплик сон шакли
ҳурмат маъносини ифодалаши учун ҳар доим ўзидан олдин эгалик
шаклининг бўлишини тақозо қилади. Демак, бунда “ҳурмат” маъноси
муракаб шакл – “эгалик қўшимчаси+кўплик қўшимчаси” морфологик
қолипи асосида юзага чиқади ва ҳурмат маъносини фақат кўплик сон
шаклига хос қилиб қўйиш маъқул эмас.
Сон категорияси кўплик шакли умумий грамматик маъноси сифатида
«миқдорий ноаниқлик ва сифатий бўлинувчанлик» ажратилди
1
ва у
«кўплик», «жамлик» «боғлиқлик ёки ўхшашликка асосланган кўплик»
оралиқ грамматик маъносидан синтезланади.
Кўплик шакли оралиқ грамматик маъноси воқеланишида синтактик
омилга нисбатан лексик омил устуворлик қилади ва (
Достарыңызбен бөлісу: