1. Элиталардың негізгі теориялары: Г.Моска мен В.Паретоның элитаның классикалық теориялары, демократиялық элитизм (М.Вебер) мен элита плюрализмі (Г.Лейпхарт, Р.Даль) концепциялары. Элитология дербес ғылыми пән ретінде ХХ ғасырдың ӛнімі болса, ал оның тамыры
тереңге кетеді. "Элита" термині француздың elite деген сӛзінен шыққан, сҧрыпталған,
таңдалған, іріктелген деген мағынаны білдіреді.
Элитология классиктері италяндық социологтер
Г.Моска, В.Парето, Р.Михельс болып
табылады. Элитаның қазіргі заманғы теориясын жасаған Г.Моска мен В.Парето. Бҧл екі автор
арасында басымдылықтар жӛнінде пікір-таластар да болды. В.Парето Европада Г.Москаға дейін
танымал, атақты болған. Бірақ билеуші таптың тҧтас концепциясын, оның әлеуметтік-саяси
процестегі рӛлін бірінші рет Г.Моска ҧсынды. (Г.Москаның алғашқы еңбектерінде элита ҧғымы
қолданылмады). Кейін Г.Моска Т.Паретоны саяси элита теориясын қалыптастырудағы еңбегін
иеленгені ҥшін, оған сілтеме жасамағаны ҥшін кінәлайды. Дегенмен де Г.Моска мен В.Парето
теорияларында шын мәнінде ҧқсас жақтары бар болатын
Саяси процесс субъектісі ретіндегі билеуші тап концепциясын
Г.Моска «Саяси
ғылымдар негіздері» (1896ж.) атты кітабында жасады. Кейінен бҧл кітап «Билеуші тап» деген
атпен ағылшын тіліне аударылды.
Г.Москаның концепциясындағы бастама бӛлім- қоғамды билеуші азшылық пен саяси
тәуелді кӛпшілікке бӛлуі. Г.Моска ӛзінің тҧжырымын былай сараптады: «Тіпті сырттай
қарағанның ӛзінде бір нәрсе белгілі. Барлық қоғамда, енді ӛркениетке жеткенінен бастап,
алдыңғы, кҥшті қоғамдарда барлық уақытта адамдардың екі тобы пайда болады- билеуші тап
және биленуші тап. Біріншісі біршама азшылық, барлық саяси қызметтерді орындайды, бҧл
уақытта екіншісі, кӛпшілік тап біріншілермен саяси организмнің әрекет етуіне мҥмкіндік
беретін тәсілмен басқарылады және бақылайды. Ақиқат ӛмірде біз бәріміз бҧл билеуші (саяси )
тап ӛмір сҥруін мойындаймыз». Бҧл ҥзінді элитаризм зерттеушілеріне «классикалық» тҧжырым,
саяси элита теориясының негізі. Қоғамды басқару әрқашанда «азғана ықпалды адамдар
қолында болатындықтан» кӛпшілік олармен саналы және санасыз келісетіндіктен Г.Моска
«демократия»
