«Азған елдің молдасы. Үлкен болар салдесі. Аса бауыр кылмақыз, Онын рас емес алласы». Ыбырай Алтынсарин



Pdf көрінісі
бет57/66
Дата11.12.2023
өлшемі4,18 Mb.
#137458
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   66
Байланысты:
Шокан Абай Ыбырай


Құнанбаев А.
Шығармалары. 2-том. 258-бет.
2 Бұл да сонда. 248-бет.
80


отырған» келешек қажы бұл қаражатты «көмек» ретін- 
де халықтан жияды, бұл «көмек» асылында «қарашы- 
ғынныд» бір көрінісі ғана.
«Кейбірі қажыға барып жүр,
Болмаса да қаж парыз»,—
деп Абай қажыға барудың парыз еместігін ескертеді.
Өзінің «Көзінен басқа ойы жоқ» деген өлеңінде кұл- 
қынның құлы, жемқор, пайдақұмар молдаларды:
«Кітапты молда теріс оқыр,
Дағарадай боп сәлдесі.
Мал құмар көңілі — бек сокыр,
Бүркіттен кем бе жем жесі?»—
деп түйресе, «Алла деген сөз жеңіл» деген өледінде:
«Ақыл қауас барлығын,
Білмейдүр жүрек, сезедүр,
Мүтәкәллимин, мантикин
Бекер босқа езедүр»,—
деп ислам дінінід әйгілі догмашылары, білгіштері мү- 
тәкәллиминдер мен сол діннід сұлу сөзді софистері — 
мантикиндерді айтқандары ақылға симайтын, сөзқумар 
мылжыддар деп, өзін олардан аулақ ұстайды, оларды 
«езедұр» «сезедұр», «білмейдұр» сиякты сол кездегі кі- 
тапшыл молда ақындардыд өз тілдерімен ажуалайды.
Дінекеш діннід де не екенін білмейтін, білместігін 
мойындамайтын, діншіл, құдайшыл болып көріну үшін 
өзінід елден естіген бәлдір-батпағын айтып, күніне бес 
рет тодқаддайтын намазқой, надан болыстар мен билер- 
дід қылықтарын жаратпай, Абай:
«Тегін ойлап байкаса,
Мұнда ми жоқ, құлақ бар»,—
деп келеке етеді.
Абайдыд діни көзқарасты жаратпайтындығы, оныд, 
әсіресе әдебиеттегі діншілдікті, халық мүддесінен ал- 
шақ, жат идеяларды әрі катал, әрі әділ сынауынан да 
көрінеді. Мысалы, «Мен жазбаймын өледді ермек үшін» 
деген өледінде Абай сол кездегі діни сарында жазылған 
қиссаларға еліктеп,'Әзірет Әлінід құдіретіне арнап қис- 
са жазбақ болған Көкбайды, онда адам өміріне шек ко- 
йып, «пайғамбар жасында» өлуді дәріптегісі келген ние- 
тін келемеждеп:
8J




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет