Сократ (469-399 жж . б . э . д .),  Платон

үлес
қосқан
шіркеу
өкілдері
Августин
(354-430
жж
.), 
Фома
 
Аквинский
(1225-1274) 
есімдері
ғылым
тарихында
сақталған
. 
Бүгінгі
күйінде
жалпы
білім
беретін
мектепті
ойлап
отырып
, 
іске
қосқан
Лойола
(1491-1556) 
жəне
оның
ізбасарлары
. 
Қайта
тіктелу
заманы
(
эпоха
возрождения
) 
аса
жарқын
ойшыл
педагог
-
гуманистерді
ғылым
сахнасына
келтірді
. 
Олардың
қатарында
голландиялық
Эразм
 
Роттердамский
(1466-1536), 
италияндық
Витторино
 
де
 
Фельтре
(1378-1446), 
француздық
Франсуа
Рабле
(1483-1553) 
жəне
Мишель
 
Монтень
(1553-1592) 
өздерінің
педагогикалық
еңбектерімен
əйгілі
болды
. 
Педагогика
көп
заманға
дейін
философияның
бөлігі
болып
, 
тек
қана
XVII 
ғасырда
ол
дербес
ғылым
лауазымына
ие
болды
. 
Осыдан
педагогика
бүгінгі
күнде
де
философиямен
аса
тығыз
байланысқан
. 
Себебі
бұл
екі
ғылымның
да
шұғылданатыны
адам
, 
оның
өмірі
мен
дамуын
зерттеу
. 
Педагогиканың
философиядан
бөлініп
, 
өз
алдына
ғылыми
жүйеге
келуі
ұлы
чех
педагогы
Ян
 
Амос
 
Коменскийдің
(1592-1670) 
есімімен
байланысты
. 
Оның
1654 
жылы
Амстердамда
жарық
көрген
«
Ұлы
дидактика
» 
атты
еңбегі
алғашқы
ғылыми
-
педагогикалық
кітаптардың
бірегейі
болды
. 
Ондағы
айтылған
идеялардың
көпшілігі
осы
күнге
дейін
өзінің
көкейкестілігін
жəне
ғылыми
маңызын
жоғалтқан
емес
. 
Я
.
А
.
Коменский
ұсынған
табиғи
 
сəйкестік
принципі
, 
сынып
-
сабақтық
оқу
жүйесі
жəне
басқа
да
оқу
принциптері
, 
əдістері
, 
формалары
педагогикалық
теорияның
алтын
қорынан
орын
алды
. «
Оқу
негізіне
басқалардың
зат
жөніндегі
бақылаулары
мен
айғақтарын
жаттау
алынбай
, 
сол
заттар
мен
құбылыстарды
танып
, 
білу
қалануы
тиіс
»; «
Естігенді
–
көргенмен
, 
сөзді
- 
қол
əрекетімен
байланыстыру
қажет
»; «
əрқандай
үйрету
сыртқы
сезім
жəне
ақыл
-
парасат
байланысы
негізіндегі
дəлелдерге
сүйенуі
қажет
»… 
Ұлы
педагогтың
осы
тұжырымдары
біздің
заманымыздың
талаптарына
да
сəйкес
келіп
тұр
. 
Ағылшын
философы
жəне
педагогы
Джон
 
Локк
 (1632-1704) 
өз
қайрат
-
күшін
тəрбие
теориясына
бағыштады
. 
Өзінің
«
Тəрбие
жөніндегі
ойлар
» 
атты
басты
еңбегінде
ол
өзіне
сенімді
, 
ауқымды
білімділігін
іскерлікпен
, 
берік
наным
-
сенімдерін
сұлу
мəнерлілікпен
ұштастыра
білген
адам
- 
джентельмен
тəрбиелеуге
арналған
көзқарастарын
жариялады
. 
XVIII 
ғасырда
мектеп
педагогикасы
бойынша
өз
шығармаларымен
танылған
француз
материалист
-
ағартушылары
Д
.
Дидро
(1713-1784),
К
.
Гельвеций
(1715-1771), 
П
.
Гольбах
(1723-1789), 
əсіресе
Ж
.
Ж
.
Руссо
(1712-1778) 
болды
. «
Затқа
назар
! 
Затқа
!
Мен
ешқашанда
біздің
мылжың
тəрбиемізбен
сөзге
аса
көп
маңыз
беріп
, 
құрғақ
сөзді
адамдарды
жасайтынымызды
қайталап
айтудан
жалықпаймын
» -
деп
ұрандады
ол
. 

Педагогиканың
қалыптасуында
И
.
Г
.
Песталоцийдің
(1746-1827) 
есімі
аса
құрметпен
аталады
. «
О
сүйікті
халқым
! 
Сенің
қаншалықты
төмен
жасап
жатқаныңды
мен
байқап
жүрмін
, 
мен
саған
көтерілуге
жəрдем
беремін
»-
деп
, 
ол
жан
айқайын
салды
. 
И
.
Г
.
Пестолоций
өз
дегеніне
жетті
: 
мұғалімдерге
оқыту
мен
адамгершілік
тəрбиесінің
ізгілікті
теориясын
ұсынды
. 
«
Өзгерістерден
басқа
тұрақты
ешнəрсе
жоқ
», -
деп
үйреткен
неміс
педагогы
Фридрих
 
А
.
В
.
Дистервег
(1790-1886) 
барша
педагогикалық
құбылыстарға
тəн
тəрбиенің
қозғаушы
күштері
мен
қарама
-
қарсылықтарын
зерттеген
. 
Орыс
ойшылдары
, 
философтары
жəне
жазушыларының
арасында
педагогикалық
шығармаларымен
белгілі
болған
есімдер
: 
В
.
Г
.
Белинский
(1811-1848), 
А
.
И
.
Герцен
 
(1812-1870), 
Н
.
Г
.
Чернышевский
(1828-1889), 
Н
.
А
.
Добролюбов
(1836-1561). 
Бүкіл
əлемде
Л
.
Н
.
Толстойдың
(1828-1910), 
Н
.
И
.
Пироговтың
 
педагогикалық
идеялары
əйгілі
. 
Олар
таптық
мектепті
қатаң
сынға
алып
, 
халықтық
тəрбие
саласын
түбегейлі
өзгерту
қажеттігін
ұрандады
. 
Қазақ
халқының
да
тəлім
-
тəрбиелік
жүйесі
ұланғайыр
да
мəуелі
. 
Бұл
салада
халқымыздың
тəлім
-
тəрбиелік
алтын
қорына
елеулі
үлес
қосқан
арыстарымыз
А
. 
Құнанбаев
, 
Ы
.
Алтынсарин
, 
С
.
Торайғырұлы
жəне
т
.
б
. 
Олардың
тəлім
-
тəрбиелік
өсиеттері
талай
зерттеулерге
арқау
болған
. 
Кемеңгер
Ахмет
 
Байтұрсынұлының
өткен
ғасыр
басында
–
«
Мектептің
жаны
мұғалім
. 
Мұғалім
қандай
болса
, 
мектебі
h
əм
сондай
болмақшы
…
əуелі
біз
елді
түзетуді
бала
оқыту
ісін
түзетуден
бастауымыз
керек
. 
Неге
десек
, 
болыстық
та
, 
билік
те
, 
халықтық
та
оқумен
түзеледі
. 
Қазақ
ісіндегі
неше
түрлі
кемшіліктің
көбі
түзелгенде
, 
оқумен
түзеледі
» – 
деген
ұлағатты
ескертпесі
бүгінгі
қазақ
мектебінің
ұлттық
білім
стратегиясының
тұғыры
ретінде
қабылдануда
. 
Орыс
педагогикасын
əлемдік
даңққа
бөлеген
Константин
 
Дмитриевич
 
Ушинский
 
(1824-1871) 
оқу
-
тəрбие
теориясын
түбегейлі
өзгеріске
келтіріп
, 
педагогикалық
практикада
төңкеріс
жасады
. 
К
.
Д
. 
Ушинскийдің
педагогикалық
жүйесінде
жетекші
орын
тəрбие
мақсаттарына
, 
принциптеріне
жəне
оның
мəніне
берілген
. «
Тəрбие
, 
егер
ол
адамға
бақыт
бағыштағысы
келсе
, 
оны
бақыт
үшін
тəрбиелемей
, 
өмірлік
еңбекке
баулуы
тиіс
. 
Ұдайы
жетілуде
болған
тəрбие
адамның
тəн
-
дене
, 
ақыл
-
парасат
жəне
ізгілік
-
инабаттық
күштерінің
ауқымын
барынша
кеңейту
мүмкіндігіне
ие
болады
»- 
деп
жазған
еді
ұлы
ғұлама
. 
Тəрбие
жолындағы
жетекші
рөл
мектеп
жəне
мұғалімнің
билігінде
: 
«
Тəрбиедегі
барлық
істер
тəрбиеші
тұлғасына
негізделуі
тиіс
, 
себебі
тəрбие
күші
тұлғаның
адамилық
қадір
-
сапаларынан
бастау
алады
». 
«
Ешбір
жарғы
немесе
бағдарлама
, 
ешқандай
жасанды
мекеме
организмі
, 
қаншалықты
айламен
құрылса
да
, 
тəрбие
жұмысындағы

тұлға
беделінің
орнын
баса
алмайды
» -
деген
К
.
Д
.
Ушинский
бүкіл
педагогиканы
қайта
қарастырып
, 
жаңа
ғылыми
деректер
негізінде
білім
беру
жүйесін
толығымен
түбегейлі
қайта
құруды
талап
етті
:
«…
теориядан
алшақтаған
педагогикалық
практиканың
бір
өзі
–
медицинадағы
тəуіпшілдікпен
тең
». 
XIX 
ғ
. 
ақыры
- XX
ғ
. 
басында
педагогикалық
проблемалар
АҚШ
-
та
қарқынды
зерттеле
бастады
. 
Ол
жерде
адам
тəрбиелеудің
жалпы
принциптері
мен
заңдылықтары
өрнектелді
, 
əрбір
адамға
белгілеген
мақсаттарына
тез
, 
əрі
табысты
жетуге
мүмкіндік
беретін
тиімді
білім
технологиялары
қалыптасып
, 
практикаға
енді
. 
Американ
педагогикасының
белгілі
өкілдерінің
бірі
Джон
 
Дьюи
(1859-1952). 
Оның
зерттеу
жұмыстары
бүкіл
батыс
Еуропа
, 
Америка
жəне
Австралия
аймақтарында
педагогикалық
ойдың
дамуына
үлкен
ықпал
жасады
. 
Американ
педагогтарының
тағы
бір
көрнекті
тұлғасы
Эдвард
 
Торндайк
(1874-
1949) 
оқу
процесін
зерттеумен
атын
əйгілеп
, 
əрекетшіл
тəрбие
технологиясын
бүкіл
əлемге
жария
етті
. 
Елімізде
аты
танымал
американ
педагогы
жəне
дəрігері
Бенджамен
 
Спок
. 
Ол
қауым
өкілдеріне
, 
бір
қарағанға
қарапайым
ғана
тəрбиеде
басты
не
болу
керек
: 
қаталдық
па
қайырымдылық
па
? –
деген
сұрақ
қойып
, 
көпшіліктің
санасына
жаңа
тəрбие
лебін
жеткізді
. 
Бұл
сұрақтардың
астарынан
күтілген
жауап
- 
педагогика
қай
бағытта
: 
əміршіл
-
əкімшіл
немесе
гуманистік
– 
жолымен
дамуы
қажет
пе
? 
Бұған
нақты
жауапты
Б
.
Спок
өзінің
“
Бала
жəне
оған
қамқорлық
”, “
Анамен
сұқбат
” 
жəне
т
.
б
. 
еңбектерінде
беруге
тырысқан
. 
XX 
ғасырдың
басында
əлемдік
педагогикада

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: