Жауапты редакторлар: ҚР ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор Р. Сыздық



Pdf көрінісі
бет11/248
Дата06.01.2022
өлшемі3,26 Mb.
#14345
түріБағдарламасы
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   248
Байланысты:
zhubaeva o khkh gasyr basyndagy kazak tili zhonindegi zertte

В  тіс-еріннен  шығатын  ф-мен  тума.  Сондықтан  бұл 
дыбыстың екеуі де қазақ тілінде жоқ. в-ның орнына қос ерін 
жəрдемдесетін v жүріп кеткен, иə сирек б жүрген. У – б екеуі 
де  қос  ерін  жəрдемімен  шығады,  бірақ  у – үнді,  б – үнсіз. 


22
23
Сондықтан v көп жүрген. Бізде орыстың в орнына v алуы-
мыз керегі осыдан анық. 
Ауропа сөзіндегі 
13. 
у, и дыбыстарын ұу, ій қылып соз-
баламай,  мейлі  жуан,  мейлі  жіңішке  естілсін  у,  и  күйінде 
жазалық, мысал: кило, һидро, брошур, буждет, литр...
У-ны қысқа айтқаннан зиян жоқ. й-ді шет сөзде ұзын айтамыз, 
əйтпесе лійтр түрінде жазсақ, сөз тұлғасы өте бұзылып кетеді. 
Ауропа  сөзінің  түбірінде  бас  буында 
14. 
о  болса  да, 
орысша  а  айтылатын  жерде  о  жазылсын.  Мысал:  комунес, 
контрек, сосиал.
Сөзіміздің бас буынында о келу жат емес. Сондықтан орысқа 
еліктеп, ауропа сөзінің түбірін бұзуымыздың жөні жоқ. 
Ауропадан алынған сөздерге 
15. 
ө, ы, ү, ə əріптері жа-
зылмасын. 
Бұл дыбыстар ауропада жазылмайды. Жазбасақ та сөздің 
екпініне қарай қазақ жуан иə жіңішке оқи алады. Орысша щ 
қазақша ш болады: прикащик – бүркəншік.
ІІІ. Ауропа сөзінің аяғын қалай өзгертіп жазу керек?
Орысшада аяғы а-мен тынған, бірақ а-ның алдын-
16. 
да жалғыз дауыссыз дыбыс қосылып, буын құраған физика, 
ботаника, смета, техника... сияқты ауропа сөздері аяғы да-
уыссыз дыбыспен жазылсын. Мысал: пизик, ботаник, смет, 
текник...
Ел  тілінде  осылар  сияқты  аптека,  фабрика,  награда, 
палата аптек пабрік, нагрет, палат болып қысқартылған, 
азарбайжан да осы жолды ұстап отыр. 
Орысшада 
17. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   248




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет